Jevrejski glasovi koji odbijaju Trumpovu zaštitu

Nekoliko dana nakon početka svog drugog mandata, američki predsjednik Donald Trump potpisao je izvršnu uredbu broj 14188, kojom se navodno želi suzbiti „antisemitizam“ u obrazovnim institucijama, s posebnim naglaskom na univerzitetima.

Na osnovu ove uredbe, zamrznuta su sredstva u iznosu od više milijardi dolara za prestižne univerzitete poput Harvarda i Columbije. Također, pokrenete su i mjere za deportaciju, hapšenje i poništavanje viza studentima i istraživačima, posebno onima koji su izrazili solidarnost s Palestinom.

Dok američki univerzitetski kampusi prolaze kroz jednu od svojih najdubljih kriza, unutar same jevrejske zajednice sve se glasnije izražava protivljenje politikama koje se doživljavaju kao prijetnja slobodi govora i autonomiji akademskih institucija.

Moralna sramota

U okviru politika koje provodi Trumpova administracija, s ciljem redefiniranja granica između dozvoljenog i nedozvoljenog unutar američkih univerziteta, pojavili su se slučajevi koji su izazvali burne rasprave. Među njima je i slučaj Badr Khana Surija, indijskog istraživača na Univerzitetu Georgetown u Washingtonu, koji je uhapšen pod optužbom da širi „Hamasovu propagandu“ na društvenim mrežama, iako nije imao krivični dosje.

U tom kontekstu, pojedini Jevreji sa Univerziteta Georgetown počeli su dizati svoj glas protiv toga da se njihov identitet koristi kao politički alat. Na Georgetownu, Columbiji i Harvardu počinje se javljati intelektualni i moralni otpor politikama koje zamagljuju granicu između pojmova zaštite i ušutkavanja, kao i između borbe protiv diskriminacije i njenog iskorištavanja kao izgovora za zastrašivanje neistomišljenika.

Emma Pinto, studentica prava na Univerzitetu Georgetown u Washingtonu, D.C., izrazila je protivljenje onome što je nazvala kao „kršenje slobode izražavanja u ime zaštite Jevreja“, naglašavajući kako vjeruje u važnost suosjećajnog dijaloga.

„Zatvaranje i deportacija članova naše akademske zajednice samo zbog njihovog nastojanja da pokrenu ključne rasprave o genocidu, predstavlja moralnu sramotu za Sjedinjene Američke Države“, rekla je za Al Jazeeru.

Kada vlada opravdava ove akcije kao „borbu protiv antisemitizma“, dodaje Pinto, „pretvara Jevreje u lice fašizma u SAD-u. Zato suosjećanje i pravda zahtijevaju od nas da djelujemo odmah“.

Pinto je bila među prvim potpisnicima peticije koju su podržali deseci jevrejskih profesora, studenata i diplomiranih studenata na Georgetownu, zahtijevajući da se obustavi deportacija istraživača Badra Khana Surija. Upozorili su na zloupotrebu jevrejskog identiteta za opravdavanje politika koje potkopavaju samu srž akademskog života.

Jedan od jevrejskih profesora koji je potpisao ovu peticiju, a koji je želio ostati anoniman, rekao je za Al Jazeeru: „Badr nije samo kolega, već ogledalo svakog ko se usuđuje razmišljati naglas. Šok nije bio samo njegovo hapšenje, već i brzina kojom su margine slobode govora pretvorene u crvene linije. Ako ne budemo branili pravo svojih kolega na slobodu izražavanja, čak i kada se s njima ne slažemo, predajemo svoju akademsku budućnost cenzuri i strahu“.

Finansiranje kao oružje

Istovremeno, Trumpova administracija je pojačale korištenje federalnog finansiranja kao sredstva za podjarmljivanje univerziteta, prijeteći strogim finansijskim mjerama protiv institucija koje ne prihvate njenu proširenu definiciju „antisemitizma“.

Nedavno je suspendirano više od 2,2 milijarde dolara sredstava namijenjenih prestižnom Harvardu, nakon što je univerzitet odbio zahtjeve da ograniči studentski aktivizam i preispita programe raznolikosti.

Ove mjere potaknule su više od 100 jevrejskih studenata na Harvardu da potpišu otvoreno pismo u kojem ističu da takvi potezi ugrožavaju cjelokupno univerzitetsko okruženje.

U pismu se navodi: „Osjećamo potrebu da izrazimo svoj stav jer se ove mjere sprovode u naše ime – navodno kako bi nas zaštitile od antisemitizma – ali ova kampanja nas neće zaštititi. Naprotiv, znamo da će obustava finansiranja nanijeti štetu univerzitetskoj zajednici kojoj pripadamo i za koju se borimo.“

Studentica Maia Hoffenberg, jedna od potpisnica pisma, izjavila je za univerzitetske novine da je inicijativa proistekla iz svakodnevnih razgovora među studentima, koji su se potom pretvorili u jedinstveni kolektivni stav. Dodala je: „Iznenadilo nas je koliko je ljudi dijelilo isti osjećaj da prijetnje prekidom finansiranja neće donijeti nikakvu korist nama Jevrejima na univerzitetu“.

Ne štiti Jevreje

U središtu ove konfrontacije vodi se intenzivna pravna i intelektualna rasprava o definiciji „antisemitizma“ i granicama njene upotrebe. Naime, politike Trumpove administracije oslanjaju se na definiciju Međunarodnog saveza za sjećanje na holokaust, koja uključuje kritiku Države Izrael kao oblik antisemitizma.

Međutim, ova definicija izaziva široke prigovore među pravnim stručnjacima i članovima akademske zajednice, koji smatraju da predstavlja opasno proširenje koje može dovesti do gušenja političkog govora i kriminalizacije solidarnosti s Palestinom.

Američke organizacije za ljudska prava, poput Američke unije za građanske slobode (ACLU), upozorile su da bi usvajanje nejasnih definicija antisemitizma moglo ušutkati propalestinske glasove i kriminalizirati mirni studentski aktivizam.

U pismu koje je organizacija poslala Ministarstvu obrazovanja SAD-a u februaru 2024. navodi se da usvojena definicija miješa ustavom zaštićeni politički govor sa stvarnom diskriminacijom.

Organizacija Jevrejski glas za mir osudila je u saopćenju iz marta 2025. godine politike Trumpove administracije, opisujući politiku Trumpove administracije kao „zloupotrebu jevrejske patnje da bi se opravdale politike isključivanja“, pozivajući da se razdvoji zaštita Jevreja od političke instrumentalizacije.

„Ove politike ne štite Jevreje, već ih izlažu opasnosti i potkopavaju ustavna prava na slobodu izražavanja i neslaganja“, naglašeno je u saopćenju.