SAD i Schmidt uputili upozorenje zbog obilježavanja 9. januara

Ambasada Sjedinjenih Američkih Država u BiH, visoki predstavnik Christian Schmidt te delegacije Evropske unije u toj zemlji poručili su vlastima bh. entiteta Republika Srpska da je obilježavanje Dana RS-a 9. januara suprotno odluci Ustavnog suda BiH, istovremeno pozivajući pravosudne institucije u zemlji da reagiraju u slučaju kršenja zakona.

U bh. entitetu Republika Srpska 9. januar se obilježava kao Dana RS-a. Ustavni sud Bosne i Hercegovine taj je entitetski praznik u dva navrata proglasio neustavnim. Datum iz 1992. godine predstavlja početak progona i stradanja za bosanske muslimane i Hrvate sa područja koje će do 1995. godine biti pod kontrolom vojske RS-a.

Evropska unija u BiH povodom obilježavanja Dana Republike Srpske 👇 pic.twitter.com/SfH2wD6xZG

— EU in Bosnia and Herzegovina (@eubih) January 8, 2025

“Nije u pitanju samo obilježavanje praznika, već konkretno odabir 9. januara, koji se poklapa sa pravoslavnim vjerskim praznikom i krši nekoliko odredbi Ustava BiH koje zabranjuju diskriminaciju”, navodi se u saopštenju ambasade SAD-a.

“Ova odluka je zasnovana na zakonu, a ne na mišljenju”.

‘Krivično djelo’

Američka ambasada podsjeća da su prema članu III (3) Dejtonskog ustava, svi entiteti obavezni da se u potpunosti pridržavaju odluka institucija Bosne i Hercegovine, uključujući obavezujuće i konačne presude Ustavnog suda.

“Nepoštivanje ovih odluka predstavlja krivično djelo prema Krivičnom zakonu Bosne i Hercegovine”, saopćila je Amabsada.

“Sjedinjene Američke Države očekuju da će organi za provođenje zakona i pravosudni organi poduzeti brze i odlučne mjere da istraže svako kršenje zakona u vezi s proslavom Dana Republike Srpske 9. januara”, stoji dalje u saoštenju.

SAD je ranije “poduzeo snažne mjere da se suprotstavi antidejtonskim aktivnostima i ostaje posvećen sličnim akcijama za održavanje vladavine prava”.

Schmidt: Odluke Ustavnog suda obavezujuće

Za visokog predstavnika Schmidta “neintegrativna proslava 9. januara kao Dana Republike Srpske jasan je i direktan propust u provedbi konačnih i obavezujućih odluka Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, kao i odluka visokog predstavnika od 1. jula 2023.”

Ustavni sud BiH je u odluci istakao da izbor 9. januara kao datuma za obilježavanje praznika Dana Republike Srpske nema simboliku kolektivnog zajedničkog sjećanja koje može doprinijeti jačanju kolektivnog identiteta kao vrijednostima koje imaju poseban značaj u multietničkom društvu koje se zasniva na poštivanju različitosti kao osnovnih vrijednosti modernog demokratskog društva.

Ljudi koji nisu pripadnici srpskog naroda, a žive u RS-u, mogu se osjećati kao građani drugog reda.

Schmidt je zatražio od organa za provođenje zakona, Tužilaštva BiH i policije, da poduzmu odgovarajuće zakonom propisane korake, posebno u slučajevima koji se odnose na javne zvaničnike i njihovo učešće u pripremi ili organizaciji proslave 9. januara.

“Vladavina prava je nezaobilazan preduvjet za stabilnu i prosperitetnu budućnost svih građana Bosne i Hercegovine, zajedno sa komunikacijom, dijalogom i kompromisom. Ovo bi trebalo da budu vodeći principi u odlučivanju o obilježavanju Dana Republike Srpske, jer će samo tada ovo biti praznik koji će svi građani moći prihvatiti i slaviti i koji može ojačati veze među građanima RS, a ne unositi dodatne podjele”, naveo je Schmidt.