Naučnici: Ležište litija u Srbiji nije vrijedno eksploatacije zbog ekoloških rizika

Ležište litija u zapadnoj Srbiji nije vrijedno eksploatacije zbog ekoloških rizika, jer je jedino u svijetu gdje se planira vađenje litija u naseljenom i plodnom poljoprivrednom području, a što je najvažnije, sigurno će uništiti jednu od samo tri vodonosive oblasti u Srbiji, tvrdi tim naučnika u analizi.

Naučnici Dragana Đorđević, Jovan M. Tadić, Branimir Grgur, Ratko Ristić, Sanja Sakan, Jelena Brezjanović, Vladimir Stevanović i Bogdan Šolaja objavili su rad Uticaj istražnih aktivnosti potencijalnog rudnika litijuma na životnu sredinu u zapadnoj Srbiji u magazinu iz grupe Nature, prenijela je Beta.

Oni u tom radu navode da bi iskopavanje litija u oblasti Jadar u naseljenom i živom poljoprivrednom kraju bio prvi i jedinstven slučaj u svijetu.

“Izgradnja rudnika i postrojenja za preradu, u okviru istog industrijskog kompleksa za vađenje litija i bora uništila bi životnu aktivnost oko 20.000 stanovnika lokalne zajednice koji već dobro zarađuju”, pokazala je analiza tima naučnika.

Kako su ukazali, preduzeće Rio Tinto planira rudnik i prerađivačku fabriku postaviti usred plodnog zemljišta okruženog naseljima koja se nalaze iznad najveće rezerve podzemne pijaće vode u zapadnoj Srbiji, a također i jalovište između dvije bujične rijeke koje svakih par godina plave polje.

“Veliki problem vezan za eksploataciju litija u svetu je agresivan proces hemijske ekstrakcije koji uključuje ogromnu količinu koncentrovanih mineralnih kiselina, pre svega koncentrovane sumporne kiseline. Potrošnja enormne količine vode za proizvodnju litijum-karbonata bi posledično stvorila ogromne količine otpadnih voda koje bi predstavljale veliku trajnu opasnost od zagađivanja površinskih i podzemnih voda”, navodi se u analizi.

‘Dugoročne posljedice po životnu sredinu’

Istaknuto je i da, iako se čini da litij igra značajnu ulogu u smanjenju emisije plinova sa efektom staklenika, ogromna količina energije iz fosilnih goriva se troši u procesu proizvodnje litij-karbonata iz ruda i emisije ugljen dioksida su značajne.

“Ekstrakcija litijuma iz rudnika i proizvodnja litijum-karbonata ne doprinose smanjenju emisije CO2”, navodi se u analizi i dodaje da ležište u Srbiji sa oko jedan posto globalne rezerve litija ne nudi iznos koji će globalno riješiti problem klimatskih promjena.

Naučnici su nakon detaljne analize upozorili da je dosadašnje istraživačko bušenje ležišta litij-borata, koje je obavila kompanija Rio Tinto, već izazvalo štetu po životnu sredinu, pri čemu je voda iz rudnika koja sadrži visoke nivoe bora curila iz istražnih bušotina i uzrokovala sušenje usjeva.

“Štaviše, naša istraživanja otkrivaju značajno povišene nizvodne koncentracije bora, arsena i litijuma u obližnjim rekama u poređenju sa uzvodnim regionima. Otvaranjem rudnika, problemi će biti umnoženi jalovinom, otpadnim vodama rudnika, bukom, zagađenjem vazduha i svetlosnim zagađenjem, ugrožavajući živote brojnih lokalnih zajednica i uništavajući njihove izvore slatke vode, poljoprivredno zemljište, stoku i imovinu”, navodi se u njihovoj analizi.

Ističe se i da “nekontrolisana konkurencija za resurse može imati dugoročne posljedice po životnu sredinu i buduće generacije”.

“Važno je uzeti u obzir perspektive različitih zainteresovanih strana, uključujući rudarske kompanije, aktiviste i vladine zvaničnike kada se donose odluke o rudarstvu i korišćenju resursa. Istina je da se ekonomske koristi povezane sa rudarskim projektima mogu pojaviti, ključno je dati prioritet zaštiti životne sredine i javnom zdravlju kako bi se osigurala održiva budućnost”, poručio je tim naučnika.