Marić: Umjetna inteligencija će ubrzati otkrića mnogih lijekova

„Umjetna inteligencija će da ubrza otkrića mnogih lijekova koji će da budu specifični i različiti za svakog čovjeka. Također će da promijeni finansijski sektor i sektor osiguranja, kao i novinarstvo. Umjetna inteligencija je sada tamo gdje je internet bio 80-ih godina. Sada niko ne može da zamisli život bez interneta“, kaže profesorica dr. Radenka Marić, predsjednica prestižnog Univerziteta u Connecticutu (UConn) u Sjedinjenim Američkim Državama i priznata inovatorica za tehnologiju čiste energije.

Rođena je i odrasla u Derventi, diplomirala na Univerzitetu u Beogradu, a magistrirala i doktorirala nauku o materijalima i energetici na Univerzitetu Kyoto u Japanu. Nakon što je provela 12 godina u Japanu, preselila se u Sjedinjene Američke Države 2001. godine da bi radila u kompaniji za čistu energiju u Atlanti. Tri godine kasnije, počela je voditi Institut za inovacije gorivih ćelija pri Nacionalnom istraživačkom vijeću Kanade. Univerzitetu u Connecticutu pridružila se 2010. godine kao profesorica hemijskog i biomolekularnog inženjerstva, a u periodu od 2016. do 2017. godine, bila je i gostujuća profesorica Fulbrightove katedre na Politehničkom univerzitetu u Milanu u Italiji.

Njena otkrića su značajna u oblasti gorivnih ćelija i baterija, prvenstveno katalizatora za gorivne ćelije, kao i materijala za baterije. Također, radi na novim tehnologijama koje pomažu da se bolje iskoriste materijali koji su u ćelijama, to jest da im se kontroliše struktura i pod kojim uslovima će da imaju najbolji rad.

Velike investicije

U razgovoru za Al Jazeeru ističe da je napravljen veliki pomak od 90-ih godina kada je krenula proizvodnja sa solarnim panelima, baterijama, gorivnim ćelijama i geotermalnim izvorima energije.

„Sve zavisi od tržišta i geopolitičke situacije u svijetu. U Americi je bivši predsjednik George W. Bush dosta ulagao u gorivne ćelije, da bi kasnije predsjednik Barack Obama ulagao u solarne panele. Predsjednik Donald Trump je više fokusiran na prirodni gas, a predsjednik Joseph Biden je dao mnogo subvencija za baterije. Zapadna Evropa ima velike investicije u baterijama i gorivnim ćelijama, a Kina je za sada najveći proizvođač automobila na baterije, kao i investicija u izgradnji infrastrukture za gorivne ćelije”, kaže dr. Radenka Marić.

Prema njenim riječima, baterije, gorivne ćelije i manji nuklearni reaktori su najperspektivnije tehnologije za budućnost.

„Investiranje u modernu nuklearnu energiju je ogromno, ali strah od nuklearne energije još uvijek postoji. Univerziteti treba da uče studente fiziku, matematiku, hemiju, materijale, elektrohemiju, hemijsko inženjerstvo i mehaniku fluida, jer su to discipline koje dovode do otkrića u oblasti energije. Najvažnije je da studenti imaju jaka osnovna znanja. U Americi mi mnogo radimo na istraživanjima i prijavljujemo se za mnoge grantove. Tehnologije napreduju svaki dan tako da su investicije u opremu na fakultetima jako važne. Danas, sa internetom, studenti mogu da nađu i pročitaju radove bez obzira na to gdje se inovacija desila“, rekla je sagovornica.

Zatim se osvrnula na izazove s kojima se suočava u vođenju vodećeg državnog univerziteta u Connecticutu, koji obuhvata pet kampusa, više od 30.000 studenata i široku mrežu istraživačkih i uslužnih aktivnosti.

„Naš budžet je 3,2 milijarde dolara jer imamo i školu medicine, kao i bolnice, tako da je to veliki univerzitet. Najveći izazov su novci, jer svake godine morate da ih donesete i svake godine se borimo da od države Connecticut dobijemo 20 posto od tog budžeta. Ostala novčana sredstva dolaze od studenata, donatora i federalne vlade za istraživanja“, kaže dr. Radenka Marić.

Put do uspjeha

Komentirajući obrazovne sisteme i općenito obrazovanje u zemljama Zapadnog Balkana, mišljenja je da su bile fenomenalne gimnazije u vrijeme kada je ona živjela tu, a onda se poslije to uništilo počevši od 1980. godine.

„Mislim da treba da se ima jako osnovno i srednje obrazovanje kao što su gimnazije ili prirodno matematičke gimnazije. Nakon toga, treba da se djeca uče da kada su odlični đaci i studenti mogu da uspiju. Mislim da smo na Balkanu zaboravili na vrijednost nauke i otkrića. Mislim da se ne ulaže u univerzitete za istraživanja“, rekla je sagovornica.

Potom nastavlja da je dr. Vladimir Ćorić koji je završio Univerziteta u Connecticutu, sada jedan od najpoznatijih inovatora.

„Njegov otac je iz Bosne i Hercegovine i završio je medicinu. Vladimir je napravio lijek za migrenu, Nurtec i prodao je dio kompanije Pfizeru za 11,6 milijardi američkih dolara. O takvim ljudima i njihovim otkrićima treba da se priča i da se uče djeca da je put do uspjeha veoma dug i da nema brzih novaca i brze slave,“ rekla je sagovornica.

Napominje da se u Americi čitav život ulaže u obrazovanje te da se obrazovanje mnogo više vrednuje nego u zemljama Zapadnog Balkana što je i najveća razlika.

„Kada imate obrazovanu naciju onda možete da privučete investitore i novac u zemlju. Najinteresantnija mi je historija Singapura kao male zemlje i kako je nastao i kako je postao to što je danas. Mi sarađujemo sa mnogim institucijama u svijetu i stalno razmjenjujemo znanja.“

Tokom svoje karijere, dobila je brojne nagrade za inovacije i liderstvo u Japanu, Kanadi i Sjedinjenim Američkim Državama.

„Ja se ponosim sa svim nagradama, a najdraža mi je ulazak u nacionalnu Akademiju nauka i inženjerstva u Connecticutu. Za budućnost sam fokusirana na studente i na otkrića. Gledam da razvijem i održim kulturu gdje su studenti prvi i cijeli fokus je na njihovo obrazovanje i uspjeh. Mi se trudimo jer ti isti studenti jednog dana kada postanu uspješni u životu daju donacije za univerzitet koji onda pomaže drugim studentima. I tako sve u krug. Ovo je naporan posao gdje ustajem svako jutro u pet sati i krećem sa poslom. Veliko je zadovoljstvo i čast voditi ovako jednu veliku instituciju“, zaključuje dr. Radenka Marić.