Savo Bakajlić: Izigrat ćemo povjerenje kod Turaka

Piše: Aljoša Ljubojević

Dok se poljoprivredni proizvođači u Bosni i Hercegovini svake godine žale na niske otkupne cijene pšenice i dok čekaju što povoljniji trenutak za prodaju skladišteći ovu žitaricu i po nekoliko mjeseci, tabele privrednih komora prikazuju rezultate uvoza i izvoza pšenice nad kojima bi se i laici zamislili.

Naime, proizvođači pšenice iz Semberije, koju s pravom nazivaju žitnicom Bosne i Hercegovine, u nekoliko navrata pokušali su da obavijeste javnost da se iz zemlje izveze više pšenice nego što je proizvedeno, te da se umjesto povećanja domaće proizvodnje podstiče uvoz pšenice iz Srbije i Mađarske koja se zatim izvozi u Tursku.

Na ovaj način domaća pšenica koja je ,,ekstra kvaliteta’’ često ostaje u ambarima seljaka ili je mlinovi čuvaju za svoje potrebe, a Turci dobijaju mješavinu žitarica iz Srbije, Mađarske i BiH. U cijeloj priči profitiraju firme koje se bave izvozom.

Podaci iz Komore RS nadmašuju realne potrebe

Podaci Privredne komore Republike Srpske govore da je ovom bh. entitetu godišnje potrebno oko 220.000 tona pšenice. Međutim, tabele pokazuju da je 2014. godine proizvedeno samo 107.000 tona ove kulture, a uvezeno 141.000 tona, što znači da je oko 30.000 tona viška.

Na spisku od ukupno 11 zemalja iz kojih je Bosna i Hercegovina u 2014. godini uvozila pšenicu, našla se čak i Panama. Prošle godine ukupno je uvezeno 380.000 tona, a najviše pšenice stiglo je iz Mađarske (205.000 tona) i Srbije (100.000 tona).

Proizvođači iz Semberije kažu da je nemoguće utvrditi tačan broj tona pšenice koju mlinovi svakodnevno uvoze iz zemalja regiona i koja raznim putevima završava i na području bh. entiteta Federacije BiH.

Zanimljiv je i podatak da su sjetvene površine pod pšenicom u Republici Srpskoj u 2012. godini smanjene za čak 51 posto u odnosu na 2000. godinu, i da Republika Srpska koristi samo 55 posto od raspoloživih oraničnih površina.

Na spisku od ukupno 11 zemalja iz kojih je Bosna i Hercegovina u 2014. godini uvozila pšenicu, našla se čak i Panama. Prošle godine ukupno je uvezeno 380.000 tona, a najviše pšenice stiglo je iz Mađarske (205.000 tona) i Srbije (100.000 tona).

Proizvođači iz Semberije kažu da svaki pokušaj da se sazna gdje završavaju viškovi pšenice ostaje bez uspjeha, jer se uvoznici pravdaju da pšenicu koriste i za stočnu hranu.

Uvoz BiH 2014.

DRŽAVA	TARIFA 4	PROIZVOD	kg
Mađarska	1001	Pšenica i suražica	205.001.458
Srbija	1001	Pšenica i suražica	100.692.741
Hrvatska	1001	Pšenica i suražica	73.831.465
Panama	1001	Pšenica i suražica	516.740
Slovačka Republika	1001	Pšenica i suražica	255.500
Italija	1001	Pšenica i suražica	37.050
Austrija	1001	Pšenica i suražica	20.152
Slovenija	1001	Pšenica i suražica	49.640
Švicarska	1001	Pšenica i suražica	26.000
Njemačka	1001	Pšenica i suražica	145
Nizozemska	1001	Pšenica i suražica	25
TOTAL:	380.430.916

 

Izigrat ćemo povjerenje kod Turaka

Predsjednik Udruženja poljoprivrednih proizvođača sela Semberije, Savo Bakajlić, ističe da su se proizvođači već susreli sa problemom izvoza u Tursku, jer su inspektori iz ove zemlje primijetili da pšenica koja im je stigla ne zadovoljava kvalitet koji su očekivali.

Republika Srpska je prošle godine proizvela oko 100.000 tona pšenice, a godišnje potrebe cijele BiH su 630.000 tona! I zamislite onda da se mi postavljamo u ulogu nekog izvoznika! 

,,Bosna i Hercegovina i Turska uspostavile su bescarinski sistem i ranijih godina smo bez problema izvozili pšenicu Turcima. Međutim, ove godine smo prvi put došli u situaciju da neki od nas nisu dobili EUR1 obrazac o porijeklu. To je zbog toga što su prošle godine izvezene mnogo veće količine pšenice za Tursku od onih koje mi možemo da proizvedemo, pa su i Turci ,,sabrali dva i dva’’ i shvatili da  je pšenica koju su dobili vjerovatno iz Srbije i Mađarske. Ipak, doći do tačnog podatka o uvozu i izvozu pšenice iz Bosne i Hercegovine, mislim da je nemoguće. Evo, u mlinove u Semberiji svaki dan stižu tone i tone pšenice koja je tri puta lošija od naše domaće, a opet domaća iz nekog razloga čeka mjesecima na otkup”, kaže Savo Bakajlić.

On ističe da su se poljoprivrednici bunili i zbog toga što su im u mlinovima u Semberiji pri predaji pšenice tražili ovjerene kopije ličnih karata.

,,To je još jedno od polja gdje smo uvidjeli mogućnost malverzacija od mlinara. Mi predajemo potvrdu o prijavljenom gazdinstvu, ovjerenu kopiju lične karte, a ko nama zatim garantuje da na osnovu naših podataka oni neće prijaviti mnogo veće količine pšenice sumnjivog porijekla koje će zatim pod domaćom etiketom izvesti u Tursku’’, nepovjerljivi su članovi ovog semberskog udruženja.

 

Cijenu određuju mlinari

“U organizovanim zemljama država stoji iza cijene pšenice, a nama cijenu određuju mlinari! Svake godine čekamo da se uspostave cijene u Vojvodini i Mađarskoj, i tek onda mi dobijamo određenu ponudu, kako se ispostavilo, uvijek najnepogodniju”, kaže Savo Bakajlić.

I žitarice u domenu politike

I Asocijacija poljoprivrednih udruženja Semberije ističe da je upoznata sa re-izvozom pšenice u Tursku, ali da nekima nije u interesu da se to i objelodani.

“Republika Srpska je prošle godine proizvela oko 100.000 tona pšenice, a godišnje potrebe cijele BiH su 630.000 tona! I zamislite onda da se mi postavljamo u ulogu nekog izvoznika! Pa Turska može kupiti pšenicu na berzi od drugih zemalja mnogo jeftinije nego od nas. Tu zarađuju mlinovi i četiri-pet firmi koje su u Republici Srpskoj dobile tender za izvoz u Tursku. I ovdje je izgleda politika umiješala prste”, kazao je Risto Arsenović, predsjednik APUS-a.

 

Ratarska proizvodnja u Republici Srpskoj izražena u hiljadama tona

                                                                                                                                   

kultura	2000.	2005.	2009.	2011.	2012.	2013.	2014.
pšenica	266,4	174,5	166,0	131,4	148,9	180,0	107,0
kukuruz	359,5	758,0	695,6	538,0	378,7	550,2	584,7
tritikale	/	7,0	39,9	29,5	25,6	33,1	21,0
ovas	49,1	29,8	23,9	19,0	18,6	18,8	11,2
ječam	36,2	28,8	51,4	42,1	40,7	43,1	27,0
raž	8,7	3,7	7,5	4,1	4,7	4,7	3,8

 

Kvalitet vrhunski, uslovi za proizvodnju nikakvi

Jedno od glavnih pitanja koje proizvođači pšenice postavljaju Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske jeste zbog čega se ne podstiče rast domaće proizvodnje? Sjetvene površine pod pšenicom 2000. godine iznosile su 77.000 hektara, da bi 2010. godine pale na 34.000 hektara. Ako posmatramo isti period, prinos pšenice je sa 266.000 tona imao trend pada na 85.000 tona, što znači da je ovaj entitet prije 15 godina mogao da zadovolji sopstvene potrebe, a sada godišnje uvozi više od 100.000 tona pšenice.

Poljoprivrednici ističu i nerealno visoku cijenu repromaterijala koji je u Srbiji jeftiniji do čak 50 posto, zbog čega mnogi Semberci sjeme nabavljaju prelazeći granicu.

 

Jedva pokriven trošak proizvodnje

Otkupna cijena pšenice koju su ove godine mlinovi u Semberiji ponudili proizvođačima kreće se od 0,33 KM do 0,35 KM po kilogramu što prema riječima poljoprivrednika jedva pokriva cijenu proizvodnje.

“Pitam se šta bi bilo da jednog dana prestane uvoz pšenice? Hoćemo li onda jesti lišće? Zar niko ne uviđa da mi možemo proizvesti tri puta više kada bi se usvojio odgovarajući plan? Kao da zaboravljamo da je pšenica strateški proizvod države i da bi trebalo omogućiti seljaku da je jeftino posije i što bolje proda. Umjesto toga, mi se srećemo sa novim i novim paradoksima, imamo najskuplji hljeb u regiji, a pšenicu prodajemo po najnižoj cijeni”, zaključuje Savo Bakajlić.

Izvor: Al Jazeera