Kina mijenja stavove prema muslimanima?
Piše: Ahmed Rashid
Da li je Kina upravo izdala svoju prvu pomirljivu izjavu prema etničkoj grupi ujgurskih muslimana koja je protjerivana godinama? I da li je to uradila iz straha od sramote jer su ujgurski islamski militanti otišli širom svijeta kako bi se borili za islamističke ciljeve?
Kineski premijer Li Keqiang, tokom govora pred šefom Komunističke partije i stranačkim delegatima provincije Xinjiang, kao da je po prvi put priznao duboku frustraciju koju osjećaju mladi Ujguri, brisanje ujgurske kulture i, što je najteže, manjak poslova u provinciji.
“Dozvolite ljudima, naročito mladima, da se bave nečim i zarade novac”, kazao je okupljenima na kineskom godišnjem zasjedanju Parlamenta.
Pozvao je privatne kompanije da investiraju u Xinjiang i većinsko stanovništvo, Han Kineze, da se više druže s ujgurskom braćom.
“Razvoj i stabilnost Xinjianga zasnivaju se na nacionalnom i etničkom jedinstvu i nacionalnoj sigurnosti”, dodao je (navodi Reuters).
Višegodišnje drakonske mjere su nametnute za 10 miliona Ujgura koji žive u Xinjiangu, a koji su postali manjina ogromnim doseljavanjem Han Kineza, koje je dovela Vlada.
Žestoko ušutkavanje
Prisutno je i žestoko ušutkavanje islamskih tradicija najveće muslimanske grupe u Kini. Zabranjeni su pozivi na molitvu sa džamija, kao i post tokom mjeseca ramazana, zabranjen je ulazak u džamiju mlađima od 18 godina, a ujgurska kultura i jezik se ignoriraju.
Kako se povećava etnički i vjerski progon, tako i napadi Ujgura na snage sigurnosti i Han Kineze. Međutim, umjesto da kazni nekoliko islamističkih militanata ili nacionalista koji traže nezavisnost, Kina je viktimizirala i kaznila cijelu ujgursku zajednicu.
Kineski potezi se sve više u muslimanskom svijetu prikazuju kao rat protiv samog prakticiranja islama. S druge strane, kineski zvaničnici tvrde kako su ugasili 200 terorističkih grupa i smaknuli 49 militanata u Xinjiangu od 2014. godine.
Skoro dvije decenije se ujgurski militanti obučavaju i bore u Afganistanu i Pakistanu s talibanima i drugim grupama iz Centralne Azije, što veoma ljuti Kineze.
U posljednje vrijeme su Ujguri počeli napadati i snage sigurnosti u Xinjiangu, obično noževima i palicama, a ne s eksplozivima i “kalašnjikovima”.
Susjedne države
Kina je zatražila od susjednih država da ne pružaju utočište Ujgurima. Pakistan je prognao Ujgure, ali su mnogi samo prešli granicu u Afganistan, gdje su se priključili talibanima, kako bi oborili Vladu u Kabulu.
Krajem prošle godine stotine Ujgura pristupili su talibanima i Islamskom pokretu Uzbekistana, kako bi nakratko osvojili sjeverni afganistanski grad Kunduz, koji se nalazi na granici s Centralnom Azijom.
No, Kinezi su sada zabrinuti i uplašeni zbog dramatičnog ujgurskog prisustva u drugim ratnim zonama. Iz Afganistana, ujgurski militanti su se preselili u Siriju i Irak, kako bi se borili za razne ekstremističke grupe.
Najstarija grupa ujgurskih militanata potiče iz 1990-ih i sebe naziva Islamskim pokretom Istočnog Turkestana i bila je lojalna i Osami bin Ladenu i Mullah Mohammedu Omaru od talibana – obojica su sada mrtvi. No, sada je promijenila ime u arapskom svijetu i samu sebe naziva Turkistanskom islamskom partijom.
Ujguri su u Siriji formirali vlastite jedinice i sklopili savezništva s drugim jedinicama iz Centralne Azije, a koje čine borci iz Tadžikistana, Uzbekistana, Kirgistana i drugdje. Oni se većinom bore za Front al-Nusra, koji je povezan s Al-Kaidom.
Međutim, ujgurski militanti proširili su se i na Tajland i Maleziju – države koje su ključne za kinesku nacionalnu sigurnost, trgovinu, investicije i dobre susjedske odnose.
Prošlog augusta Ujguri su navodno izveli smrtonosnu eksploziju u kojoj je poginulo 20 osoba u hramu u Bangkoku, koji je bio pun kineskih turista. Dva sumnjivca koja su kasnije uhapšena su ujgurski muškarci.
Mjesec dana ranije tajlandske vlasti su deportirale 100 ujgurskih izbjeglica koji su tražili azil u Tajlandu, a vjeruje se kako su napadi odmazda za one koji su silom vraćeni u Kinu.
Ujguri u Indoneziji
I u Indoneziji se Ujguri bore uz lokalne islamističke militante. U januaru su indoneški obavještajni zvaničnici kazali kako se Ujguri prijavljuju u grupu ISIL-a koju predvodi Abu Wardah Santoso, najtraženiji militant ove države. Ujguri putuju Burmom, Tajlandom i Malezijom kako bi stigli do sjedišta Santosa, koje se nalazi u džunglama otoka Sulawesi.
Marta 16. indoneške sigurnosne snage ubili su dva ujgurska militanta u Sulawesiju. Sada postoji bliska saradnja indoneških i kineskih vlasti kako bi se obuzdao priliv Ujgura koji ilegalno dolaze u Indoneziju.
Tužno je što je prisustvo i militantnost Ujgura u Jugoistočnoj Aziji potiče od Ujgura koji su bježali iz domovine kao izbjeglice zbog progona i viktimizacije. Loše su tretirani u državi u koju su došli i koja im nije dala azil, a potom su postali mete radikalizacije.
Kina nikada nije iskusila široko rasprostranjeni terorizam ili islamističku militantnost i svako nije pokušala izvesti bilo šta od toga. Sada joj prijete obje opasnosti i susjedne države sumnjaju u kinesku sposobnost da se prema ujgurskom stanovništvu odnosi korektno i obuzda navedene trendove. Nedavni istupi kineskih zvaničnika možda postavlja novi, više pomirljiviji trend.
Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.
Izvor: Al Jazeera