Državne granice u budućnosti će čuvati i roboti

Roboti su odavno prisutni u svim proizvodnim procesima, a nekoliko godina unazad robotizovana vozila prevoze ljude i razne vrste roba. Robotska vozila se dugo vremena koriste i na bojnim poljima, unutar oružanih sukoba širom sveta, a sledeći logičan korak su i – roboti na državnim granicama.

Američka agencija za domovinsku bezbednost (Department of Homeland Security, DHS) već uveliko testira više vrsta autonomnih robota na granici Meksika i SAD-a, na raznim vrstama terena. Projekat se naziva “Autonomni čuvari granice” (AGSV) i planira se da do 2025. godine oko hiljadu ovakvih robota prvo služi kao pomoć agentima i vojnicima, a da nakon toga ovi roboti rade samostalno, zahvaljujući softveru baziranom na veštačkoj inteligenciji.

Granice oblikuju svijet

Između 7. i 9. veka nove ere, širom tadašnje Vizantije korišćen je novi izum za očuvanje granica carstva i brzu mobilizaciju boraca u slučaju napada. Sistem se sastojao od serije utvrđenja, zidova različitih visina i, najvažnije, visokih kula od kamena, na čijem je vrhu stajao stražar sa bakljom.

Ovaj prvobitni sistem “svetionika” za brzo uzbunjivanje je funkcionisao veoma uspešno, a stražari koji su bili u ovim kulama su mogli brzo i lako da obaveste sledećeg stražara na drugoj kuli jednostavnim paljenjem vatre.

Glavna linija ovih kula, i same granice, je bila duža od 700 kilometara, i obuhvatala je dva kontinenta, na prostoru današnje Turske, Grčke i Bugarske. Kule su bile u proseku udaljene 50-ak kilometara, mada su na ključnim tačkama bile i bliže, nekih 25 do 30 kilometara.

Sistem je funkcionisao toliko dobro da je poruka ili uzbuna mogla biti preneta celom dužinom granice Vizantijskog carstva za sat vremena.

Istoričari smatraju da je ovaj sistem osmislio car Teophilos, a da je kasnije poboljšan izgradnjom neke vrste “vojnih baza” na ključnim mestima, kao i čitavim nizom “vatrenih signala” kojima su se mogle prenositi čak i duge i složene poruke. Takođe, u kulama su postojali i tzv. vodeni satovi, izum vizantijskog matematičara Leonida, koji su služili za usklađivanje prenošenja poruka. Ipak, brojna plemena iz centralne Azije su u 10. veku ipak uspela da napadnu Vizantiju iz više pravaca, što je označilo i kraj tog carstva.

Ipak, državne granice, granične patrole i vojnici-graničari nisu novi izum – one postoje praktično oduvek. Stari Sumeri, koji se zvanično smatraju prvom civilizacijom i organizovanim društvom, imali su više vrsta graničnih utvrđenja i prelaza. Vladar Shu-Sin je tako podigao dugačak utvrđeni zid, dugačak preko stotinu kilometara, kako bi sprečio ulazak nomadskih plemena, koja su često napadala udaljene delove Mesopotamije. Ipak, nomadska plemena su vremenom bila sve brojnija, i oko 2000. godine p.n.e. uspela su da većim delom sruše ovaj granični zid, te osvoje glavni grad Ur, što je označilo i kraj epohe Sumera.

U Antičkoj Grčkoj, Atina je bila vodeći grad po bogatstvu, nauci i kulturi. Ipak, njena lokacija na samoj obali mora je značila i brojne mogućnosti za napad i sa vode, i sa kopna. Zbog ovoga su Atinjani izgradili čitavu seriju zidova, po kojima je Atina bila poznata još u antička vremena. Zidovi su po visini činili trougao, tako da su stanovnici lako mogli da se snabdevaju iz luke i sa brodova, ali je osvajačima bilo teško da ih pređu, jer su zidovi celom dužinom dobijali u visini.

“Crvena zmija” je bilo ime za dugačak granični zid od pečene cigle, koji se prostirao od Kaspijskog mora pa sve do planine Elbruz u današnjem Iranu. Iako se dugo vremena smatralo da je zid izgradio Aleksandar Makedonski, otkriveno je da on ipak delo Sasanijana, grupe plemena iz centralne Azije. Ovaj granični zid se sastojao iz 30 tvrđava, 50 utvrđenja i brojnih manjih građevina u kojima je živelo više od 35.000 vojnika-graničara.

Najpoznatija granica i granični zid na svetu je Kineski, čija je gotovo polovina i danas očuvana, te predstavlja jednu od najvećih i najposećenijih turističkih atrakcija u Kini. Izgradnja je počela u trećem veku, po naredbi tadašnjeg imperatora Qi Shi-Huanga, kako bi se sprečio upad mongolskih plemena. Najpoznatije građevine na Kineskom zidu su nastale dosta kasnije – u 14. veku za vreme dinastije Ming. U svom najdužem obliku Kineski zid se prostirao od pustinje Gobi, pa sve do današnje Severne Koreje. Ipak, invazija nije bila sprečena, jer su osvajači jednostavno probili kapije na zidu. Mongolski vođa Altan-Khan je čak i srušio deo zida sredinom 15. veka, te osvojio tadašnji Peking.

Pas-robot i digitalne mazge

Američka Agencija za napredna odbrambena istraživanja (DARPA) već više od decenije razvija više vrsta robota koji oponašaju kretanje životinja. Ovi roboti su namenjeni za bojno polje, kao pomoć ljudskim jedinicama, ali i za samostalne aktivnosti i kretanje, koristeći ugrađene računare i softver.

Iako većina (zapravo, svi) ovih robota deluje kao da su deo nekog holivudskog seta za snimanje naučno-fantastičnog filma, u stvarnosti DARPA ima već nekoliko generacija ovih “robotskih životinja”. Najpoznatiji od njih je svakako LS-3, ‘robot mazga’. LS-3 i izgleda kao mazga od metala i elektronskih komponenti, ali bez glave. Ovaj robot može da nosi oko 200 kilograma razne vojne opreme, oružja i municije. Sa najnovijim ‘UGC’ unapređenjima, LS-3 može da se samostalno kreće po raznim vrstama terena, u radijusu od 20-ak kilometara.

Svakako najimpresivniji robot ove Agencije je Atlas, humanoidni robot, koji ima veliku autonomiju pokreta. Ovaj robot može da se kreće uz stepenice, otvara vrata, rukuje raznim vrstama oružja… Cilj ovakvih programa je stvaranje robota-vojnika koji bi u bliskoj budućnosti mogli da samostalno upravljaju vatrom i vozilima u ratnim konfliktima.

Na granici SAD i Meksika se testiraju i “robotski psi”, kompanije ‘Ghost Robotics’. ‘Vision 60’, kako glasi zvanično ime ovog robota, ima razne vrste kamera i senzora, koji mu omogućavaju da se samostalno kreće, ali i da prikuplja podatke i putem bežične veze ih prosledi svom ljudskom nadzorniku. Vojnici na granici ih mogu kontrolisati putem laptopa ili aplikacije na tabletu. ‘Vision 60’ roboti su testirani sa podjednakim uspehom na asfaltu, šumskim i pustinjskim terenima, a sa sadašnjim baterijama mogu se kretati oko dva sata. Ovi roboti imaju i ugrađen softver za veštačku inteligenciju, te kada jednom nauče da savladaju neku prepreku, oni mogu da “nauče” i druge robote kako da se kreću u takvim situacijama. Sledeća generacija ovih robota, kodnog imena ‘Q-UGV’ imaće i tzv. blind mode – kretanje bez jednog ili više senzora, oslanjajući se samo na dotad “naučene” modele kretanja, baš kao i pravi psi graničari.

I druge velike sile imaju slične planove. Tako je pre nekoliko godina ruska agencija Roskosmos predstavila robota po imenu Fedor, koji je namenjen letovima u svemir i programiran je da izvodi eksperimente koji bi bili suviše opasni za ljudske astronaute. Rusko ministarstvo odbrane ima posebnu verziju ovog robota, pod imenom F-850, koji se razvija i za bojno polje, ali i za civilne namene izviđanja u uslovima prirodnih katastrofa ili industrijskih hemijskih ili nuklearnih akcidenata.

Roboti su odavno tu

IT stručnjak Milan Stamenković podseća da su roboti već uveliko deo naših života, kao i privrede.

“U domaćim fabrikama imamo robote još od sredine osamdesetih. Zapravo, SFRJ je imala čak tri fabrike industrijskih robota za zavarivanje i montažu delova. Prva veštačka robotska šaka na svetu stvorena je u Jugoslaviji, još 1963. godine. Sredinom sedamdesetih je razvijen i robotski egzoskelet u Beogradu, koji je omogućavao kretanje nepokretnim pacijentima, a stručnjaci iz SAD-a su u to vreme bilo oduševljeni ovim izumom”, navodi Stamenković.

Ukazuje i kako se danas, za nekoliko stotina eura, može kupiti dron, koji je zapravo letelica-robot. Svaki dron, dodaje, ima mogućnosti samostalnog leta, prikupljanja geo-podataka, snimanja fotografija i videa, te samostalnog povratka na početnu tačku.

“Takođe, sa interneta možete preuzeti fajlove za delove koji se realizuju u 3D-štampačima, koji takođe više nisu retkost, te sastaviti razne vrste edukativnih robota. Dobro je i što pojedini strani investitori u Srbiji, kao i širom regiona, donose na naše tržište i najnovije proizvodne robote četvrte generacije, koji su potpuno nezavisni u toku procesa proizvodnje, te naši mladi inženjeri i stručnjaci mogu sticati neophodna znanja i hvatati korak sa svetom”, objašnjava Stamenković.