Putinova ‘zujalica’ za špijune

Nekadašnji Sovjetski savez je imao hiljade špijuna i operativaca širom sveta, pogotovo u tadašnjoj zapadnoj Evropi i SAD-u. Čini se da je aktuelni ruski predsednik Vladimir Putin, kao nekadašnji visoki oficir KGB-a, do danas zadržao dobar deo sovjetske taktike i strategije.

Agresija na Ukrajinu je ovakve ciljeve Kremlja samo vratila u fokus svetske javnosti. Putin je dobro poznat po stavu da je “raspad Sovjetskog saveza najveća greška koja se ikada dogodila Rusiji”, a brojni istoričari i analitičari smatraju da je Putinov krajnji cilj obnova što većeg dela bivšeg SSSR-a.

Vojna tajna koju svako može čuti

Najveći deo vremena na kratkotalasnoj frekvenciji od 4.625 kHz se može čuti samo monotoni zvuk, koji se ponavlja svake dve sekunde. Nekada zvuk i ubrza na sekundu ili sekundu i po i to je jedina “novost” koja se na ovoj radio frekfenciji može čuti. Ali, s vremena na vreme, monotoni zvuk prekidaju objave na ruskom jeziku.

Nekada su u pitanju ruska muška i ženska imena, nekada geografski pojmovi u Aziji, a ponekada nazivi evropskih gradova. Šta ove objave znače niko sa sigurnošću ne zna, ali većina stručnjaka unutar NATO-a veruje da je u pitanju kanal komunikacije između vrha Kremlja i njegovih službi te operativaca na terenu u zemljama širom sveta. Jednom u nekoliko meseci na radio frekvenciji se prenosi duži tekst, koji počinje serijom brojeva, nakon čega slede tri trocifrena broja i dve reči.

Ovakav format radio poruke se naziva “Monolit” i upotrebi je još od pedesetih godina prošlog veka. Iako ga je najviše koristio SSSR, korišćen je i u Kini, Indiji te nekoliko manjih zemalja. Ovaj “standard” za komunikaciju je danas većinom prevaziđen u eri satelitskih komunikacija i zaštićenog interneta velike brzine. Stručnjaci smatraju da su “Monolit” poruke na ovoj frekfenciji zapravo uputstva ruskom operativcu, ili nekolicini njih, a koji se identifikuju po prvom broju koji se nalazi u poruci. Kako ovi operativci znaju kada treba da prate ovu frekfenciju i dalje ostaje tajna, ali je najverovatnije u pitanju unapred dogovoreni “kalendar objava”, koji može biti vezan i za neke datume ili svetske događaje.

Moguća lokacija emitovanja na Krimu

Dva puta godišnje, svakih šest meseci, na frekfenciji se može čuti muzika, uglavnom stare sovjetske, italijanske ili španske pesme iz 50-ih ili 60-ih godina prošlog veka. Nekoliko puta se na frekvenciji čuo i razgovor nekoliko ljudi na ruskom jeziku – u pitanju je najverovatnije bio greškom uključen mikrofon. U samo nekoliko slučajeva do sada mogle su se čuti i poruke koje su počinjale sa tekstom “Zvanično naređenje” te nizom trocifrenih brojeva.

“Zujalica” i njen signal su prvi put detektovani od NATO saveza 1974. godine. Od 2001. do 2005. godine nije bilo signala, a on se ponovo vratio početkom 2006. godine. Sredinom 2010. godine glas na ruskom je saopštio: “Ovde Žužalka, UZB-76”. “Žužalka” na ruskom jeziku znači “zujalica”, pa je tako i u zapadnim krugovima frekfencija dobila slično ime – “The Buzzer”. Sam NATO frekfenciju naziva “UVB-76 Callsign” – frekfencija za pozive.

Frekfencija ima veliku snagu i verovatno se može čuti na celoj Severnoj hemisferi Zemlje – svakako unutar cele Ruske Federacije – i nije na bilo koji način zaštićena. Svako ko poseduje radio prijemnik sa kratkotalasnim (SW) opsegom može i sam da prati “Zujalicu” na talasnoj dužini od 4.625 kiloherca. Mnogi radio amateri širom sveta, koji duže od decenije prate ovu frekfenciju, takođe je prenose na YouTube kanalima, a postoji i čitav niz video zapisa sa “najzanimljivijim” dešavanjima na UVB-76 “Zujalici”.

Nakon početka agresije na Ukrajinu u februaru došlo je i do promena na ovoj radio stanici. Svakog sata se čuje visoki ton te ime nekog od gradova, najčešće u Ukrajini. Gotovo svaki drugi put ime grada je “Zander”, što je ruski naziv za grad Sudak na Krimu. Zbog ovoga mnogi smatraju da se signal emituje iz nekadašnje sovjetske pomorske baze na Krimu, koja je bila najčuvanija tajna do polovine devedesetih godina, kada je tadašnja ukrajinska vlada skinula sve oznake državne tajne sa nekadašnjih sovjetskih instalacija. Nakon toga lokacija je bila poznata turistička destinacija, a u blizini je otvoreno i nekoliko hotela.

Signal se može čuti ‘duboko’ u SAD-u

Nakon jednostrane aneksije Krima 2014. godine, instalacija u Sevastopolju se ponovo koristi kao deo ruske Crnomorske flote. U aprilu se na “UVB-76” čuo ženski glas, koji na ruskom navodi: “Ljudi dodeljeni stanici Debut treba da pošalju nove podatke za test.”

Američki Centralna obavještajna agencija (CIA) i Ministarstvo unutrašnje sigurnosti (DHS) su 2014. godine utvrdili da se ovaj signal može čuti i duboko unutar terorije SAD-a, čak do planina Ozark u centralnom delu zemlje (između država Misuri, Kanzas, Arkanzas i Oklahoma). Cilj je, najverovatnije, komunikacija sa ruskim operativcima na terenu unutar SAD-a. Ipak, većina američkih obaveštajnih službi smatra i da je “UVB-76” neka vrsta rezervne opcije za vojnu komunikaciju sa operativcima unutar Rusije, kao i van njenih granica.

Gotovo sve svetske obaveštajne službe su još devedesetih godina prešle na mnogo naprednije kanale komunikacije – radio talase visoke frekfencije (UHF-CD), satelitske komunikacije (MilSatCom) te razne vrste šifrovanih telefonskih veza (IPtel) i internet protokola sa AES enkripcijom podataka. Poznato je i da ruske službe FSB i GRU koriste novi sistem za šifrovanu komunikaciju, baziran na optičkim kablovima velike propusne moći, te četiri satelita, kojeg im obezbeđuje treća služba “Specviaz” (Federalna služba za zaštitu podataka). Deo ovih satelita ima dvojnu namenu te služe i kao deo “ruskog GPS” sistema za navigaciju GLONASS.

Britanski stručnjaci su još devedesetih tvrdili da signal da “UVB-76” potiče iz ruskog centra u Povarovu, koji je i za vreme Hladnog rata bio jedan od glavnih centara za prikupljanje informacija i komunikaciju sa sovjetskim trupama. Rimatas Pleikis, nekadašnji ministar telekomunikacija Litvanije, tvrdio je da je “Zujalica” rezervni kanal za komunikaciju ruskih nuklearnih snaga te da bi u slučaju nuklearnog sukoba bio glavni kanal za komunikaciju.

Od špijunaže do nuklearnog rata

Neki od evropskih vojnih stručnjaka potvrđuju Pleikisove tvrdnje, navodeći da je signal najverovatnije deo ruskog nuklearnog sistema “Perimetar”, kojeg su mediji nazvali “Mrtva ruka”. Zasnovan na ideji još iz osamdesetih godina, nastaloj kao odgovor na tadašnji američki raketno-satelitski sistem “Zvezdani ratovi” (Star Wars), “Perimetar” povezuje sve ruske jedinice koje imaju neku vrstu nuklearnog oružja.

Glavni sistem za komunikaciju se naziva “Kazbek” i zasnovan je na mreži satelita i velikih računara koji imaju dvostruki i trostruki sistem sigurnog rada. General Vladimir Jarunič, jedan od idejnih tvoraca ovog sistema, više puta je izjavljivao da sistem može da sam proceni ozbiljnost strane pretnje te da u teoriji funkcioniše bez bilo kakvog ljudskog angažovanja.

Takođe, postoji nekoliko sistema “kočnica”, kako bi se izbeglo lažno detektovanje stranog napada, a verovatno je i da je signal sa “UVB-76” deo ovakvog sigurnosnog sistema “Perimetra”.