Kako Alternativa za Njemačku gleda na Bosnu i Hercegovinu: Posljednja evropska kolonija

Jačanje desnice u državama Evropske unije nije zaobišlo ni Njemačku kao njenu najznačajniju članicu. U njemačkom saveznom parlamentu (Bundestag) od izbora 2017. godine značajnu poslaničku grupaciju predstavlja stranka Alternativa za Njemačku (AfD) koja je te godine osvojila 12,6 posto glasova i postala, nakon konzervativne Demokršćanske unije (CDU/CSU) i Socijaldemokratske partije (SPD), treća stranka u državi.

Bio je to prvi put nakon 1957. godine da je neka nacionalistička i desničarsko populistička stranka formirala svoj klub poslanika u Bundestagu.

Četiri godine kasnije, na posljednjim izborima, izgubila je 1,9 posto glasova i postala peta stranka u saveznom parlamentu. U odnosu na 2017. godinu prestigli su je Zeleni i njemački liberali (FDP) koji su zajedno sa socijaldemokratima formirali saveznu vlast.

To je značilo da Demokršćani na čelu sa Angelom Merkel nakon 12 godina odlaze u opoziciju.

U sadašnjem sazivu Bundestaga, Demokršćani, stranka ljevice (Die Linke) i AfD čine heterogenu opoziciju. Heterogenost opozicije se najviše ogleda kada je riječ o vanjskoj politici – odnosu prema Rusiji, SAD-u, EU i NATO-u.

Protiv slanja vojske u ‘neuspjelu državu’

Što je zanimljivo, po ovim pitanjima AfD i Die Linke imaju nerijetko podudarne stavove zbog čega se razlikuju od Demokršćana.

U periodu kada je gotovo cijelu Evropu zahvatio val desnice, AfD se u parlamentu EU priključuje političkoj skupini Identitet i demokratija (grupaciji koja okuplja nacionalističke, desničarske i euroskeptične stranke). Politika ove desničarske frakcije je, kada govorimo o geopolitici, ukratko, slabljenje utjecaja Brisela i davanje većih ovlasti državama uz jačanje kontrole državnih granica, protiv ulaska migranata,  „borba protiv islamizacije Evrope“, protivljenje ulaska Turske u EU i, kako je ocijenjeno, ambivalentan odnos prema Rusiji nakon invazije na Ukrajinu.

Prema posljednjim anketama, između 19,5 i 22,5 posto građana Njemačke sa pravom glasa birali bi AfD u ovome trenutku. Najjača stranka bila bi konzervativna CDU/CSU dok bi drastičan pad doživjeli socijaldemokrate i liberali. To znači da bi AfD na saveznom nivou bila druga stranka po jačini uz povećanje podrške za oko 10% u odnosu na 2021. godinu.

U nekoliko navrata posljednih godina u Bundestagu raspravljano je o Bosni i Hercegovini, naročito po pitanju angažmana njemačkih vojnika u sklopu sigurnosne misije EUFOR Althea, odnosno njenog produženja.

I tu se pokazao zaparavo i stav AfD prema Bosni i Hercegovini. AfD se, za razliku od vladajuće koalicije i opozicionih konzervativaca oštro suprotstavljala slanju njemačkih vojnika u ovu misiju obrazlažući da je neprihvatljivo ponovo njemačke vojnike slati ili im produžiti mandat u „neuspjeloj državi“, kako je kazao AfD-ov glasnogovornik za politiku odbrane,  Rudiger Lucassen.

Indirektna podrška Putinom igraču Dodiku

Sličnog stava bio je i njegov stranački kolega Petr Bystron za kojeg je ključ rješenja odnosa na zapadnom Balkanu u približavanju Njemačke i zvaničnog Beograda, odnosno da se njemačka politika prema interesima Beograda usmjeri ka zapadnom Balkanu.

Dakle, Srbija bi trebala po njemu imati ključnu ulogu u rješavanju političke situacije na zapadnom Balkanu. Ko se god razumije u političke odnose na zapadnom Balkanu svjestan je i šta to znači: Preko zvaničnog Beograda indirektno podržavati politiku ključnog Putinovog igrača Milorada Dodika.

Tome u prilog ide i izjava još jednog poslanika AfD u Bundestagu, Marcusa Frohnmaiera koji je opisao Bosnu i Hercegovinu kao posljednju evropsku koloniju jer „narodi u njoj nisu suvereni nego je jedini suveren Visoki predstavnik Christian Schmidt“.

Prema njegovoj tvrdnji „historija je pokazala da su multietničke države kakva je Bosna i Hercegovini nestabilne“ i da je, na osnovu prava naroda na samoopredjeljenje korisnije svakom narodu to pravo omogućiti. Za Frohnmaiera je prihvatljivije da postoje dvije ili tri nove države na Balkanu (na teritoriji Bosne i Hercegovine) nego jedna nefunkcionalna.

Poseban interes za Bosnu i Hercegovinu poslanici AfD-a su pokazali kada su iznijeli prijedlog Rezolucije kojom se traži  ukidanje kancelarije Visokog predstavnika, odlazak stranih sudija iz Ustavnog suda Bosne i Hercegovine i stvaranje hrvatskog entiteta. Bez obzira što Rezolucija nije usvojena, ona je predstavljala otvorenu podršku ove stranke političkim zahtjevima vladajuće strukture u entitetu RS.

Slično poslanicima u Bundestagu, smatraju i delegati AfD u parlamentu EU otvoreno se protiveći dodjeljivanju kandidatskog statusa Bosni i Hercegovini za članstvo u EU. Kao razloge tome, AfD-ov delegat Bernhard Zimniok naveo je visok stepen korupcije u Bosni i Hercegovini, istu je opisao kao „rutu ilegalnih migranata“ te „bure baruta“ zbog neriješenih etničkih odnosa.

Podrška Zavetnicima u Srbiji

Maximilian Krah, također delegat ove stranke u parlamentu EU smatra da je neophodno zaustaviti sve pregovore sa Bosnom i Hercegovinom i drugim državama zapadnog Balkana jer bi u suprotnom, njihovo približavanje ili eventualno članstvo značilo da bi se svi problemi u ovim državama „importirali“ u EU.

Članice Identiteta i demokratije, u suštini dijele stav AfD-a po pitanju Bosne i Hercegovine. Kao i AfD ne nude drugačiju alternativu nego daju paušalne ocjene o situaciji na cijelom zapadnom Balkanu ne samo u parlamentu EU nego i prilikom tematiziranja Bosne i Hercegovine na domaćoj političkoj sceni.

Postoje razlozi zbog kojih neće da navedu razloge nefunkcionalnosti Bosne i Hercegovine, a to je secesionistička i nacionalistička politika. U prilog rješenja problema ne predlažu ustavne promjene kao npr. ukidanje entiteta ili smanjenje njihovih autonomija, veći stepen centralizacije ili jačanje državnih institucija što bi od Bosne i Hercegovine napravilo funkcionalnu državu nalik članicama EU. Razlog je jasan. Ideal je jedna nacija – jedna država, a multietnička Bosna i Hercegovina se ne uklapa u takav desničarski ideal.

Što se tiče političkih faktora na zapadnom Balkanu kojima bi dalje jačanje desničara u Njemačkoj najviše odgovaralo, prije svega treba izdvojiti srpske i hrvatske nacionaliste, secesioniste i iredentiste. U prilog tome treba posmatrati i nedavni susret ko-predsjednika AfD-a Tine Chrupalle i predsjednice Srpske stranke Zavetnici Milice Đurđević Stamenkovski te višegodišnju saradnju AfD-a i Dveri, koalicionog partnera Zavetnika. AfD je pružio podršku Zavetnicima za predstojeće izbore u Srbiji, a Stamenkovska izjavila da je AfD stranka koja razumije i poštuje srpske nacionalne interese. Susret ne bi ni bio sporan da AfD nije pružila podršku stranci i koaliciji koja je rusofilska i ultranacionalistička i koja zagovara ujedinjenje Srbije i entiteta RS.

Čak i da se AfD nikada nije izjasnio u vezi Bosne i Hercegovine, pružanje podrške Zavetnicima i Dverima dovoljan je pokazatelj njihovih namjera prema njoj. To opet govori i u prilog njihovoj tezi da je u Beogradu ključ rješenja na zapadnom Balkanu.

Nacionalistima na zapadnom Balkanu i krajnjoj desnici u EU problem Bosne i Hercegovine je demografska prednost muslimana, kako je ranije rekao mađarski premijer Viktor Orban. Tom činjenicom se istima može i dalje imputirati optužnica za islamizam.

Bez koalicijskog potencijala

„Ideologiju“ kojom se konstantno, bez bilo kakvih valjanih argumenata, plaše balkanski i evropski građani. U suštini, razlog njihove (in)direktne podrške srpskim i hrvatskim nacionalistima jeste taj što se oni „bore protiv muslimanske hegemonije“ u jednom dijelu evropskog kontinenta

Bez obzira na konstatnti rast AfD, ono što treba da ohrabri svakoga u Bosni i Hercegovini jeste činjenica da ova stranka nema koalicijski potencijal u Njemačkoj.

Dakle, niti jedna stranka ne želi da sa AfD-om formira parlamentarnu većinu na saveznom nivou. Znatno je izvjesnije da se ponovo formira „Velika koalicija“ od demokršćana i socijaldemokrata nego da bilo koja stranka čak uđe u pregovore sa AfD. To je, u svakom slučaju, dobro za Bosnu i Hercegovinu i njene građane unutar i van zemlje.

No, bez obzira na činjenicu da je gotovo pa nemoguće očekivati da će AfD u dogledno vrijeme biti dio vlasti u Njemačkoj, postoji jedna druga opasnost za Bosnu i Hercegovinu. U junu 2024. godine u Njemačkoj će biti održani izbori za parlament EU. I tu je AfD, prema anketama, na stabilnom drugom mjestu. To bi moglo da znači i jačanje Identiteta i demokratije u parlamentu EU.

Budući da njene stranke (zajedno sa pojedincima iz drugih desno orijentisanih opcija poput stranke Viktora Orbana) u najmanju ruku ne odbijaju opciju podjele Bosne i Hercegovine – jačanje AfD i drugih desničarska opcija u EU zapravo znači i ono čemu se političari poput Milorada Dodika nadaju, a to su povoljne geopolitičke prilike za otcjepljenje entiteta RS.

Stavovi izraženi u ovom tekstu autorovi su i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.