Arapski jezik umire u Izraelu

Piše: Wadih Awawdeh

Haifa – Porastom rasizma i mržnje prema Arapima u Izraelu nesumnjivo je opao i status arapskog jezika u toj zemlji, i na službenom nivou i među građanima.

Takvo stanje manifestira se i kroz prijedloge zakona u Knessetu koji predviđaju ukidanje arapskog kao službenog jezika u državi, čemu je prije dvije godine prethodio zakon o preimenovanju naziva arapskih ulica u hebrejske.

Degradacija arapskog jezika u Izraelu ne dešava se samo na službenom nivou. Njegov pad primjetan je i značajan i u komunikaciji istočnih Jevreja, što je nagnalo istraživače da upozore na opasnost od izumiranja tog jezika, naglašavajući njegovu vitalnost kao “maternjeg jezika mnogih Jevreja” i jezika kojim govore susjedi.

‘Upoznaj svog neprijatelja’

Anketa koju je proveo Univerzitet u Tel Avivu pokazala je da Izraelci ne govore arapskim jezikom te da je pogled evropskih Jevreja na taj jezik pozitivniji nego što je to slučaj s orijentalnim Jevrejima, dok značaj tog jezika, i prema jednima i drugima, proizlazi iz potrebe da “se upozna neprijatelj”.

Rezultati ankete, koji su predočeni na nedavno održanom forumu, prvi put na arapskom jeziku, čiji je domaćin bio Univerzitet, uz učešće 750 ljudi, pokazali su da interes prema tom jeziku varira među generacijama te da mladi Jevreji, naročito istočnog porijekla, nastoje izbrisati svaku sponu koja ih povezuje s arapskim identitetom i kulturom.

Anketa pod nazivom “Orijentalni Jevreji i arapski jezik”, provedena pod supervizijom profesora sociologije Yehude Shenhava, pokazala je da samo deset posto Jevreja u Izraelu smatra da veoma dobro govori i razumije arapski jezik.

Taj procent još je manji kada je riječ o čitanju tekstova i njihovo razumijevanje, dok manje od jedan posto njih smatra da može čitati knjige ili štampu na tom jeziku.

Procent onih koji mogu tečno govoriti, razumjeti i čitati arapski jezik među potomcima prve generacije Jevreja orijentalnog porijekla iznosi 25,6 posto, u drugoj generaciji je dvostruko manji, dok u trećoj iznosi svega 1,3 posto.

Prema zapažanjima učesnika foruma, od kojih je većina bila u starijoj životnoj dobi, udaljavanje od arapskog jezika najizraženije je kod omladine.

Na osnovu podataka dobijenih putem te ankete, procent Jevreja zapadnog porijekla (Aškenazi) koji uče arapski jezik na fakultetima četiri puta je veći nego kod Jevreja koji su pristigli s arapskog govornog područja.

Razloge za tako veliku razliku otkrivamo u drugim podacima, koji pokazuju da je da procent Aškenaza koji uče arapski jezik tokom služenja vojnog roka u izraelskoj vojsci tri puta veći nego procent istočnih Jevreja.

Komentirajući takve rezultate, profesor Yehuda Shenhav smatra da se arapski jezik u Izraelu suočava s ”etničkim jezikocidom”. Za Al Jazeeru pojašnjava da se u Izraelu isti stav zauzima i prema drugim sličnim jezicima. To se dešava s Aškenazima, među kojima nove generacije gube znanje jezika predaka, poput poljskog, naprimjer. No, to se ipak ne može uzeti kao opravdanje za ono što se dešava s arapskim jezikom.

Naglasio je da je “arapski službeni jezik u Izraelu, osim činjenice da predstavlja maternji jezik mnogih Jevreja i jezik njihovih susjeda i partnera, palestinskih građana”. 

Odgovornost je na vladi

Nasuprot tome, prema anketi, 33 posto Izraelaca smatra da važnost arapskog jezika počiva u činjenici da predstavlja baštinu sefardskih Jevreja koju treba njegovati, zbog čega pozivaju da se učvrsti kao službeni jezik. Samo 25 posto ispitanika kaže da se osjećaju ugodno dok slušaju arapsku muziku ili govore arapski jezik van svojih domova.

Međutim, Shenhav naglašava da taj jezik ima trend izumiranja u Izraelu jer se na njega gleda negativno, naglašavajući da se njegovo potiranje među orijentalnim Jevrejima smatra kartom za ulazak i prihvatanje u “zatvorenim izraelskim klubovima.”

Sa Shenhavom se slaže i prevoditeljica Shoshana London, koja za Al Jazeeru kaže da je arapski u Izraelu postao “vještački jezik”, kojim se služi prilikom prisluškivanja i praćenja, a to više nije jezik na kome se komunicira ili nešto producira. Također, argumentima potkrepljuje svoje tvrdnje da je arapski jezik doživio dekadenciju kod istočnih Jevreja u usporedbi s Aškenazima i sigurnosnim krugovima.

Istovremeno, Shoshana London i profesor Shenhav odgovornost zbog izumiranja arapskog jezika u Izraelu prebacuju na vladu, budući da ga se zanemaruje u školama.

Izvor: Al Jazeera