Od Pariza do Bejruta: Dug izraelski dosje o ubijanju Palestinaca

Politički šef Hamasa Ismail Haniyeh ubijen je u Teheranu. U napadu je pogođena zgrada u kojoj je boravio, a Hamas je za napad okrivio Izrael.

Grupa je rekla da je Haniyeh ubijen “u cionističkom zračnom napadu” na njegovu rezidenciju u Teheranu nakon što je učestvovao na inauguraciji novog iranskog predsjednika Masouda Pezeshkiana. Njegova smrt uslijedila je dan nakon što je Izrael izveo atentat na zapovjednika Hezbollaha Fuada Shukra u Bejrutu.

Atentat dolazi usred izraelskog razornog rata protiv Gaze, u kojem je ubijeno gotovo 40.000 Palestinaca od 7. oktobra kada su borci Hamasa ušli u južni Izrael gdje je u napadu ubijeno 1.139 ljudi, a 250 je zarobljeno.

Nakon 7. oktobra, izraelski zvaničnici javno su zaprijetili da su visoki čelnici Hamasa na popisu za ubistva. U snimkama objavljenim 4. decembra 2023. godine Ronen Bar, šef izraelske obavještajne agencije Shin Bet, rekao je da će država ubijati vođe Hamasa “na svim mjestima – u Gazi, na Zapadnoj obali, u Libanu, Turskoj, Kataru – svugdje”.

Haniyehovo ubistvo u Teheranu, također, slijedi dugi obrazac ubistava palestinskih vođa, od Rima do Pariza, Bejruta do Atine i od Gaze do Tunisa. Izrael je rijetko preuzimao odgovornost za ubistva – iako obično ne negira svoju ulogu. Analitičari su uvjereni da ti atentati nose izraelski pečat, koji se proteže na više od pola stoljeća.

Donosimo pregled ostalih vođa ubijenih tokom desetljeća.

Saleh al-Arouri | Januar 2024, Bejrut (Liban)

Al-Arouri (57) je bio zamjenik šefa Hamasovog političkog biroa i jedan od osnivača oružanog krila  Brigada Qassam. Ubijen je u napadu dronom u predgrađu Bejruta.

Živio je u egzilu u Libanu nakon što je proveo 15 godina u izraelskom zatvoru. Prije početka rata 7. oktobra izraelski premijer Benjamin Netanyahu je prijetio da će ga ubiti.

Izrael nije preuzeo odgovornost za njegovu smrt. Međutim, Danny Danon, bivši izraelski izaslanik pri Ujedinjenim nacijama, pozdravio je napad i čestitao izraelskoj vojsci, Shin Betu i Mossadu, izraelskoj obavještajnoj agenciji, za ubistvo Al-Arourija.

Mahmoud al-Mabhouh | Januar 2010, Dubai (UAE)

Al-Mabhouh je bio vojni komandant u Brigadama Qassam, odgovoran za logistiku i nabavku oružja.

Osnovao je Jedinicu 101, koja je bila posvećena otmici izraelskih boraca. Al-Mabhouh je ubijen u hotelu Al Bustan Rotana s pet zvjezdica u Dubaiju, a vjeruje se da je napad izveo Mossad. Prema policijskom izvještaju, Al-Mabhouh je bio drogiran, mučen strujom, a zatim je ugušen jastukom.

Mahmoud al-Majzoub | Maj 2006, Sidon (Liban)

Al-Majzoub je bio viši vođa Palestinske grupe Islamski džihad (PIJ) i bliski saveznik libanske grupe Hezbollah.

Ubijen je u libanskom gradu Sidonu kada je bomba pričvršćena na vrata njegovog automobila eksplodirala prilikom otvaranja.

Izrael je negirao odgovornost za napad, ali su ga i PIJ i Hezbollah okrivili za ubistvo.

Adnan al-Ghul | Oktobar 2004, Grad Gaza (Pojas Gaze)

Al-Ghul je bio visokorangirani pripadnik Qassamovih brigada, poznat kao “otac Qassama” zbog svog rada na izgradnji Hamasovog opsežnog sistema za isporuku raketa.

Izraelska vojska ga je identifikovala kao vrhunskog proizvođača bombi, a ubijen je u ciljanom napadu, kada je helikopter izraelskih zračnih snaga AH-64 ispalio projektile na njegov automobil u Gazi.

Abdel Aziz al-Rantisi | April 2004, Grad Gaza (Pojas Gaze)

Al-Rantisi je bio jedan od sedam suosnivača pokreta Hamas, uključujući šeika Ahmeda Yasina, u ranim danima prve Intifade.

Imenovan je za novog vođu Hamasa nakon ubistva Yassina u martu 2004.

Ubijen je u izraelskom helikopterskom raketnom napadu na grad Gazu, manje od mjesec dana nakon Yassinovog ubistva. Izraelske zračne snage ispalile su projektile Hellfire iz helikoptera AH-64 Apache na njegov automobil.

Šeik Ahmed Yassin | Mart 2004, Grad Gaza (Pojas Gaze)

Šeik Yassin se smatrao duhovnim vođom Hamasa. Yassin, kvadriplegičar koji je bio gotovo slijep, bio je oslonjen na invalidska kolica zbog sportske nesreće kada je imao 16 godina.

Poginuo je u raketnom napadu izraelskog helikoptera dok su ga vozili s jutarnje molitve ispred džamije u gradu Gazi.

Izraelski sigurnosni izvori rekli su tada da je tadašnji premijer Ariel Sharon lično naredio i nadgledao helikopterski napad na paraliziranog vođu.

Salah Shehadeh | Juli 2002, Grad Gaza (Pojas Gaze)

Shehadeh je bio među osnivačima Hamasovih Brigada Qassam i proveo je deceniju u izraelskim zatvorima.

Ubijen je nakon što su izraelske zračne snage bombardovale njegovu kuću u gradu Gazi.

Izraelska vojska je u saopštenju potvrdila da je Shehadeh bio meta napada, rekavši da on stoji iza “stotina terorističkih napada protiv izraelskih vojnika i civila u posljednje dvije godine”.

Yahya Ayyash | Januar 1996, Beit Lahiya (Pojas Gaze)

Ayyash, s nadimkom “Inženjer”, bio je poznat po svom radu kao proizvođač bombi i komandant bataljona Brigada Qassam na Zapadnoj obali.

Smatran je odgovornim za uvođenje samoubilačkih bombaških napada kao strategije protiv Izraela.

Ayyasha su u Beit Lahiyji ubili operativci Shin Beta koji su mu stavili eksplozivnu napravu u telefon, detonirajući je daljinski nakon što je primio poziv od svog oca.

Imad Akel | Novembar 1993, Shujaiya (Pojas Gaze)

Akel je bio komandant Brigada Qassam, gdje je služio kao mentor komandantu Mohammedu Deifu.

Dobio je nadimak “Duh” zbog prerušavanja pri zasjedama na izraelske snage.

U novembru 1993. Akel se skrivao u svojoj kući u Shujaiyi, koja je u to vrijeme bila pod opsadom. Nakon nekoliko sati, pokušao je pobjeći kada su ga upucali izraelski specijalci.

Abu Jihad | April 1988, Tunis (Tunis)

Khalil al-Wazir, poznat kao Abu Jihad, bio je ključna figura u Palestinskoj oslobodilačkoj organizaciji (PLO), a pomogao je u osnivanju Fataha kasnih 1950-ih. Godinama je bio zamjenik predsjednika PLO-a Yassera Arafata.

Ubili su ga izraelski agenti u odvažnom napadu komandosa 1988. godine.

Izrael je negirao odgovornost gotovo 25 godina sve do 2012, kada su izraelske novine objavile intervju s izraelskim vojnikom Nahumom Levom, koji je ubio Abu Jihada, i na kraju otkrile istinu.

Khalid Nazzal | Juni 1986, Atina (Grčka)

Nazzal je bio sekretar Centralnog komiteta Demokratskog fronta za oslobođenje Palestine (DFLP) i vođa PLO-a.

Izrael ga je smatrao odgovornim za napad na Ma'alot 1974, u kojem su palestinski borci ubili 22 školske djece i četiri odrasle osobe.

Ubili su ga agenti Mossada u Atini.

Ali Hassan Salameh | Januar 1979, Bejrut (Liban)

Salameh je osnovao oružanu grupu “Crni septembar” koja je napala izraelski tim na Olimpijskim igrama u Minhenu 1972. godine, ubivši 11 izraelskih sportista i jednog njemačkog policajca. Poginulo je i pet napadača.

Mossadovi špijuni su se upisali u Salamehovu teretanu kako bi se sprijateljili s njim nekoliko sedmica prije njegovog ubistva. Britansko-izraelski operativac iznajmio je stan u blizini Salamehove kuće kako bi pratio njegovo kretanje.

Dignut je u zrak u svom automobilu dok je prolazio pored parkiranog Volkswagena u kojem je bio postavljen eksploziv u Bejrutu.

Mohamed Boudia | Juni 1973, Pariz (Francuska)

Boudia, alžirski pjesnik i dramaturg, bio je viši član Narodnog fronta za oslobođenje Palestine, koji se,  također, borio za oslobođenje Alžira.

Ubijen je bombom koju su agenti Mossada postavili ispod sjedišta njegovog automobila nakon napada oružane grupe “Crni septembar” na Olimpijskim igrama u Minhenu 1972. godine.

Abdel Wael Zwaiter | Oktobar 1972, Rim (Italija)

Zwaiter, palestinski prevodilac, bio je predstavnik PLO-a u Rimu.

Izrael ga je optužio da je bio komandant oružane grupe “Crni septembar” koja je napala izraelski tim na Olimpijskim igrama u Minhenu 1972. godine.

Njegove pristalice kažu da je bio intelektualac bez čvrstih veza s grupom.

Zwaitera su ubili agenti u predvorju njegove stambene zgrade.

Ghassan Kanafani | Juli 1972, Bejrut (Liban)

Kanafani, istaknuti palestinski pisac i pjesnik, bio je glasnogovornik Narodnog fronta za oslobođenje Palestine (PFLP).

Ubijen je u Bejrutu zajedno sa svojom 17-godišnjom nećakinjom. Granata je bila priključena na prekidač za paljenje njegovog automobila. Paljenjem automobila zapalio je plastičnu bombu koja je bila postavljena iza branika.

Izrael je rekao da je njegovo ubistvo bilo odgovor na masovnu pucnjavu na aerodromu Lod (danas Međunarodni aerodrom Ben Gurion) 1972. godine, u kojoj je ubijeno 26 ljudi, a desetine su ranjene.

Neki analitičari vjeruju da je atentat već bio planiran mnogo prije toga.