Eurozoni trebaju vlada i ‘dirigent’

Piše: Harun Cero

Francuski predsjednik Francois Hollande nedavno je pozvao na osnivanje vlade eurozone, oživljavajući tako zamisao koja je prvobitno potekla od bivšeg predsjednika Evropske komisije Jacquesa Delorsa.

Hollande je predložio osnivanje vlade eurozone koja bi imala poseban budžet, kao i osnivanje parlamenta koji bi garantirao demokratski nadzor nad njom.

Politički analitičar i profesor na Ludwig-Maximilians univerzitetu Martin Brusis smatra da je ova izjava jako važan strateški impuls za prevazilaženje rastućih podjela između zemalja koje daju i onih koje uzimaju unutar Evropske unije. On tvrdi da je eurozoni potrebna ovakva vlada.

“Evropi je potreban politički organ koji će voditi i preuzeti svo breme krize, da bi mogao doprijeti u unutrašnjost državnih suvereniteta, posebno što se tiče ekonomske politike. Ovo je potrebno da bi se Evropska monetarna unija očuvala”, tvrdi Brusis  i dodaje da je, zbog sve veće monetarne i ekonomske integracije, unutar eurozone potrebna i uža politička kooperacija.

Reakcije na Hollandeov prijedlog

Francuski premijer Manuel Valls je, nakon izjave predsjednika Francoisa Hollandea, saopćio koje bi zemlje, pored Francuske i Njemačke, mogle činiti vladu eurozone – to bi bile Italija, Belgija, Holandija i Luksemburg.
S druge strane, njemački minister finasija Wolfgang Schaeuble je izjavio da tako nešto trenutno nije moguće, jer se ugovori o Evropskoj uniji ne mogu tek tako mijenjati.
Iako je i Schaeuble imao sličnu ideju 1994. godine, sada je kazao da je realističan i da ne misli da bi takva vrsta vlade pomogla Evropi.

 

On smatra da su odluke o važnim stvarima unutar zemalja eurozone i dalje previše vezane za nacionalne političke i kulturološke orijentacije zemalja.

‘Superdržava’ daleko od ‘sjedinjenih država’

“Populistički protivnici EU-a su u svim članicama Unije dobili na značaju, iako nemaju realne alternative za kojim mogu posegnuti.”

Uspjeh ovakvog projekta je neizvjestan, smatra Brusis, ali vjeruje da je vrijeme za politički projekat koji će ujediniti sve one koji podržavaju integraciju.

Brusis je zaključio da ne vidi tendencije koje bi vodile ka funkcioniranju EU-a kao jedne države na nivou reformi Sporazuma o Evropskoj uniji, ali smatra da su države ipak malo više povezane nego prije nekoliko godina.

“Države su povezane više baš zbog toga što kritičari EU-a stalno postavljaju pitanje koliko je Unija zapravo efikasna i to pitanje automatski utječe na politike država.”

Politički analitičar i ekspert za EU Zekerijah Smajić smatra kako Francuska, zajedno s Njemačkom, čini lokomotivu Unije, procesa integracije i unutrašnjih reformi te ističe da takva uloga nije samo laskava, već producira i permanentnu odgovornost ove dvije države za sudbinu Unije.

“Reaktiviranje stare ideje o stvaranju jake vlade zemalja eurozone, koju je pet godina prije uvođenja eura, kao zajedničke monete EU-a, plasirao tadašnji predsjednik Evropske komisije Jacques Delors, odražava istrajnost Francuske na ideji jačanja nadležnosti evropske ‘superdržave'”, tvrdi Smajić.

On smatra da je najmanje što Francuska zagovara od osnivanja Unije njena federalizacija, a navodi da bi zvanični Pariz bio najsretniji kada bi se, kad-tad dosadašnja “superdržava” preobratila u “sjedinjene države Evrope”, kako su zagovarali francuski idealisti iz 18. i 19. stoljeća.

Smajić navodi da je sadašnja Evropska komisija po mnogo čemu zajednička vlada Evropske unije.

“Još kada je osnovana, 1957. godine, najviši državnici tadašnje Evropske ekonomske zajednice su se složili da je takvoj zajednici država, da bi bila efikasna, potrebna takozvana visoka vlast, koja je kasnije uobličena u formu Evropske komisije. Nju odobrava Evropski parlament, ona predlaže direktive, uredbe, preporuke i daje stručna mišljenja o svim pitanjima od zajedničkog interesa zemalja članica, brine o zakonitosti u radu zajedničkih institucija, predsjednik EK-a predstavlja Uniju na međunarodnoj sceni…”

Ipak, Smajić je mišljenja da EK nije vlada u punom smislu te riječi i da ima svoje slabosti. One su, navodi, sve lošije vođena kadrovska politika zemalja članica prilikom imenovanja nacionalnih predstavnika u zajedničkoj vladi u Briselu, pri čemu se, tvrdi, kao i na Balkanu, sve više i sve češće vodi računa o poslušnima i podobnima, a sve manje o kompetentnima.

Druga velika slabost EK-a na koju Francuska  godinama ukazuje, ističe Smajić, preveliki je utjecaj nekih članica Unije na sudbinu eurozone, iako te dušebrižne države nisu čak prihvatile ni euro kao vlastitu monetu, kao Velika Britanija, naprimjer.

‘Daleko je Amerika’

“Ovaj drugi razlog smatram ključnim za ponovno oglašavanje francuskog predsjednika, jer nečlanice eurozone dominantno gledaju samo vlastite interese, dok članice Monetarne unije moraju brinuti za sudbinu  svake svoje članice, kao što je sada slučaj s Grčkom.”

On tvrdi da je Evropska unija od 2009. godine, od kada je na snagu stupio Reformski ugovor o izmjenama i dopunama Ugovora o Evropskoj uniji i Ugovora o osnivanju Evropske zajednice, koji je poznatiji kao Lisabonski ugovor, sigurno mnogo više podržavljena nego što je bila do tada.

“Kao što je poznato, Lisabonski ugovor je kompromisno rješenje, nakon što neke članice, predvođene Velikom Britanijom, nakon pet godina usaglašavanja, nisu podržale historijski prijedlog prvog evropskog ustava. Ovim ugovorom su dopunjeni postojeći ugovori o Evropskoj uniji i Evropskoj zajednici, osnovane su nove poluge upravljanja Unijom, kao što je funkcija predsjednika Evropskog vijeća i funkcija Visokog predstavnika za vanjske poslove i sigurnosnu politiku, Evropskom parlamentu i Evropskoj Komisiji su dodijeljene nove i proširene ovlasti, oslabljena je ugovorna obaveza konsenzusa, a pojačan značaj glasanja kvalificiranom većinom u Vijeću Evropske unije…”

Smajić je zaključio da se već i na temelju spomenutog može potvrditi da je Evropska unija danas više država nego što je bila do prije pet-šest godina, ali još daleko od ideje da bude i konstitutivni pandan Sjedinjenim Američkim Državama.

Izvor: Al Jazeera