Moskva je egzistencijalna prijetnja za istočnu Evropu

Piše: Luke Coffey

SAD je nedavno najavio da će postaviti vojnu opremu za jednu brigadu u istočnoj Evropi, što je dobra vijest za članove Sjevernoatlantskog saveza (NATO) koji imaju opravdane razloge za zabrinutost zbog ruskih planova u ovoj regiji.

Kremlj se na to žalio, kao što se moglo i pretpostaviti. Ruski zvaničnik iz Ministarstva odbrane rekao je da će stacioniranje tenkova u državama članicama NATO-a na ruskoj granici biti „najagresivniji američki potez još od perioda Hladnog rata“.

Ovo je besmisleno iz očiglednog razloga što je NATO odbrambeni savez. Sve dok Rusija ne planira napasti članicu NATO-a, Moskva nema razloga da se plaši ovog saveza.

Odluku da se pozicionira američka vojna oprema u istočnu Evropu najavio je američki ministar sigurnosti Ashton Carter, tokom nedavne posjete Estoniji – članici NATO-a na prvoj liniji koja je bila pod sovjetskom okupacijom nakon Drugog svjetskog rata sve dok nije stekla nezavisnost 1991. godine.

Odbrambeni savez

Svega 250 tenkova i deseci oklopnih vozila i samohodne artiljerije bit će postavljeni širom sedam država članica NATO-a: Poljske, Bugarske, Rumunije, Latvije, Litvanije i Estonije.

Veliki broj članica NATO-a koje graniče sa Rusijom želio je da SAD uspostavi stalne baze u regiji slične američkim bazama u Njemačkoj ili Italiji.

Važno je primijetiti da 5.000 vojnika koji obično čine brigadu neće biti stacionirano u istočnoj Evropi, tamo će biti samo oprema. Kako se ovo može smatrati prijetnjom za Rusiju, jednu od najjačih vojnih sila na svijetu, ostaje da se vidi.

Da bismo shvatili zašto je ovih sedam država danas zabrinuto zbog Rusije, potrebno je osvrnuti se na njihovu nedavnu historiju. Za vrijeme Hladnog rata, sve su ove države provele gotovo pola stoljeća pod sovjetskom dominacijom, ili kroz otvorenu okupaciju u slučaju baltičkih država, ili putem Varšavskog pakta.

Odluka da se pomjeri američka oprema u ovu regiju zapravo nije prvi put da se iskazuje zanimanje za mnoge članice NATO-a iz istočne Evrope. Veliki broj članica NATO-a koje graniče sa Rusijom želio je da SAD uspostavi stalne baze u regiji slične američkim bazama u Njemačkoj ili Italiji. Takve bi baze imale i opremu i vojnike koje bi mogli mobilizovati u kratkom periodu.

Postoji snažan argument za stalne baze. Primjera radi, jedini način da se garantuje sigurnost baltičkih država od ruske vojne prijetnje, s obzirom da su u geografskom pogledu male, jesu snažni vojnici i vojna oprema na terenu.

Baltičke države su isuviše male da bi se oslanjale na strategiju koja bi NATO-u kupila dovoljno vremena da mobilizuje veću jedinicu.

Uvriježeno je pogrešno vjerovanje da Osnivački akt koji su Rusija i NATO potpisali 1997. godine zabranjuje postavljanje stalnih baza NATO-a u zemljama centralne i istočne Evrope. Rusija redovno podržava ovaj mit, ali to nije istina.

U vezi stalnih baza u Aktu piše:

NATO ponavlja da će u trenutnoj i predvidivoj sigurnosnoj okolini, Savez izvoditi svoje kolektivne odbrambene i druge misije tako što će osigurati neophodnu saradnju, integraciju i sposobnost za pojačanje prije nego dodatnim stalnim stacioniranjem borbenih snaga značajnog broja.

Ovaj sporazum je potpisan 1997. godine, a Rusija u periodu nakon potpisivanja nije uklonila svoje vojnike iz Moldavije kao što je obećala, a u Ukrajini, Armeniji i Bjelorusiji, koje sve graniče sa članicama NATO-a, je povećala broj svojih vojnika.

Tokom ovog perioda, Rusija je također izvela sajber napade protiv saveznika NATO-a, izvršila invaziju na Gruziju (i dalje je 20 posto ove države pod ruskom okupacijom), koristila izvore energije kao oružje protiv svojih komšija, i najnovije, pripojila Krim i izvršila invaziju na istočnu Ukrajinu.

Pripreme za postavljanje američke vojne opreme u regiji predstavljaju korak u pravom smjeru, ali više od tog mora biti urađeno.

„Trenutna i predvidiva sigurnosna okolina“ se promijenila od 1997, što je i očekivano. Prema tome, NATO može s pravom osnovati stalne baze u svojim članicama u istočnoj Evropi.

Na način koji je prosto nezamisliv u mnogim državama zapadne Evrope i Sjeverne Amerike, mnogi u centralnoj i istočnoj Evropi i dalje ubrajaju Rusiju u svoje vojne planove i formulaciju vanjske politike i smatraju da Moskva predstavlja egzistencijalnu prijetnju.

Nekontrolisani napadi

S vojne i diplomatske tačke gledišta, nema smisla nemati jake snage u centralnoj i istočnoj Evropi.

Jedno je sigurno, bit će kudikamo lakše odvraćati ruske prijetnje i braniti istočnu Evropu nego osloboditi ovu regiju. Ako se SAD i NATO odluče za politiku odbrane i odvraćanja prijetnji, ruski će napadi ostati pod kontrolom.  Iz tog razloga bi uspostavljanje stalnih baza – sa opremom i vojnicima – moglo postati realnost u regiji ako NATO shvati ruske prijetnje ozbiljno.

Potezi SAD-a u istočnoj Evropi imaju implikacije na njihove odnose u drugim dijelovima svijeta, posebno u arapskoj zaljevskoj regiji.

Ukoliko SAD ne želi da ispuni svoja obećanja da će braniti evropske partnere od ruskog napada, šta to onda govori u vezi američkih sigurnosnih sporazuma u Perzijskom zaljevu kada je u pitanju iranski napad?

Pripreme za postavljanje američke vojne opreme u regiji predstavljaju korak u pravom smjeru, ali više od tog mora biti urađeno.

Prijatelji SAD-a širom svijeta pomno prate ova dešavanja. 

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.

Izvor: Al Jazeera