Mediji: Papa Pius XII imao detaljne informacije o holokaustu

Novootkrivena prepiska sugerira da je Pius XII, koji je bio poglavar Rimokatoličke crkve u vrijeme Drugog svjetskog rata, imao detaljne informacije dobijene od njemačkog jezuite da je do 6.000 Jevreja i Poljaka svakog dana ubijano u plinskim komorama u Poljskoj pod njemačkom okupacijom.

Ova prepiska potkopava argument Vatikana da tada nije mogao da potvrdi izvještaje o nacističkim zločinima, pa ih zato nije ni osudio, prenosi Tanjug, pozivajući se na AP.

Ta dokumentacija iz Vatikanskog arhiva, objavljena ovog vikenda u italijanskom dnevniku Corriere della Sera, vjerovatno će dodatno podstaći debatu o naslijeđu pape Piusa XII i o njegovoj sada zaustavljenoj kampanji za beatifikaciju,

Historičari su dugo bili podijeljeni oko pontifikata Piusa XII.

Svakodnevno ubijano 6.000 Jevreja i Poljaka

Dok njegove pristalice insistiraju na tome da je koristio tihu diplomatiju kako bi spasio živote Jevreja, kritičari kažu da je šutio dok je holokaust bio u punom jeku.

Corriere della Sera je objavio pismo njemačkog jezuitskog svećenika papinom sekretaru iz najavljene knjige o novootvorenim dosijeima iz vremena Piusevog pontifikata, koju je napisao Giovanni Coco, istraživač i arhivista u Vatikanskom apostolskom arhivu.

Coco je za italijanske novine rekao da je to pismo značajno jer predstavlja detaljnu prepisku o nacističkom istrebljenju Jevreja i potiče iz obavještenog crkvenog izvora u Njemačkoj, koji je bio dio katoličkog antihitlerovskog otpora i bio u mogućnosti tajne informacije proslijediti Vatikanu.

Pismo svećenika Lothara Koniga upućeno Piusevom sekretaru, jezuiti Robertu Leiberu, također Nijemcu, datirano je 14. decembra 1942. godine.

Koniga se u pismu, napisanom na njemačkom jeziku, Leiberu obraća sa “dragi prijatelju” i dalje izvještava da su nacisti svakodnevno ubijali do 6.000 Jevreja i Poljaka iz Rave Ruske, grada u predratnoj Poljskoj, koji se danas nalazi u Ukrajini, i transportirali ih u logor smrti Belzec.

Na licu mjesta strijeljano između 3.000 i 5.000 ljudi

Prema spomen-obilježju Belzec, koji je otvoren 2004. godine, u tom logoru je stradalo ukupno 500.000 Jevreja.

Na web-stranici memorijala se navodi da je čak 3.500 Jevreja iz Rave Ruske tokom 1942. godine poslato u Belzec, kao i da je od 7. do 11. decembra likvidiran jevrejski geto u tom gradu.

“Između 3.000 i 5.000 ljudi je strijeljano na licu mjesta, a 2.000 do 5.000 ljudi je odvedeno u Belzec”, navodi se na web-stranici.

Datum Konigovog pisma je značajan, jer sugerira da je prepiska jednog pouzdanog kolege jezuite stigla u Piusov ured iste tri sedmice prije Božića 1942. godine, u vrijeme kada je papa primao više diplomatskih nota od britanskih i poljskih izaslanika u Vatikanu s izvještajima da je do tada do milion Jevreja ubijeno u Poljskoj.

Iako se ne može sa sigurnošću tvrditi da je Pius XII vidio pismo, Leiber je bio njegov glavni pomoćnik i bio je u njegovoj službi dok je bio ambasador Vatikana u Njemačkoj tokom 1920-ih, što sugerira njihov blizak radni odnos, posebno u vezi s pitanjima vezanim za Njemačku.

Tačne i detaljne vijesti o zločinima nad Jevrejima

Prema knjizi Papa u ratu antropologa Davida Kertzera, dobitnika Pulitzerove nagrade, visoki državni zvaničnik, monsinjor Domenico Tardini, rekao je britanskom izaslaniku u Vatikanu sredinom decembra 1942. godine da papa Pius XII ne može govoriti o nacističkim zvjerstvima, jer Vatikan nije mogao provjeriti informacije.

“Novina i značaj ovog dokumenta proizilazi iz ove činjenice: da o holokaustu sada postoji izvjesnost da je Pius XII od Katoličke crkve u Njemačkoj dobijao tačne i detaljne vijesti o zločinima koji su počinjeni nad Jevrejima”, kaže Coco za Corriere della Sera.

Međutim, Coco je napomenuo da je Konig također pozvao Svetu stolicu da ne iznosi u javnost ono što je otkrio, jer se plašio za svoj i živote svojih izvora koji su mu dali podatke.

Piusovo naslijeđe i otkrića iz novootvorenih vatikanskih arhiva bit će razmatrana na velikoj konferenciji na rimskom Papinskom univerzitetu Gregoriana sljedećeg mjeseca, koja je značajna zbog liste učesnika i sponzorstva širom spektra.

Vatikan, izraelski institut za istraživanje holokausta Yad Vashem, američki Memorijal holokausta, kao i izraelska i američka ambasada, između ostalih, to podržavaju.

Pismo pedato apostolskom arhivu tek 2019. godine

Državni sekretar Vatikana, kardinal Pietro Parolin, otvoritće taj skup od 9. do 11. oktobra, na kojem će učestvovati naučnici, uključujući Kertzera, Cocoa i Johana Ickxa, arhivistu Državnog sekretarijata Vatikana, čija sopstvena knjiga o arhivima, Pius XII i Jevreji objavljena 2021. godine, hvali Piusa i napore Vatikana da se brine o Jevrejima i ljudima koji bježe od rata.

Coco je rekao da je Konigovo pismo zapravo pronađeno u Vatikanskom sekretarijatu državnih arhiva i da je predato glavnom apostolskom arhivu Vatikana tek 2019. godine, jer su papiri državnog sekretarijata bili neorganizirani i razbacani, a neki od Piusovih dokumenata čuvani su u plastičnim kontejnerima u skladišnom prostoru u potkrovlju, gdje su ih toplota i vlaga oštetili.