Početkom 20. vijeka, tačnije 11. maja 1903. godine, prva fudbalska lopta na tlo Bosne i Hercegovine donesena je u Mostar. Stigla je iz Austro-Ugarske, odnosno Budimpešte, današnje prijestolnice Mađarske. Konkretno, donio je Bernard Lajhner kao poklon svojim sinovima Alfredu i Oskaru.
“Na lokalitetu Sjevernog logora u Mostaru 1903. godine donesena je prva fudbalska lopta na prostor Bosne i Hercegovine od strane austrougarskih oficira. Tu su ujedno počeli i prvi fudbalski treninzi. Oficiri Nag i Manu bili su prvi treneri. Prva utakmica odigrana je 16. oktobra 1903. godine između ekipe austrougarske vojske i radničke sportske omladine grada Mostara”, svjedočio je svojevremeno mostarski profesor Izudin Tanović u jednom od intervjua.
Svjetska fudbalska asocijacija (FIFA) tek godinu kasnije osnovana je u Parizu. Nisu tada postajali mostarski fudbalski premijerligaši Velež i Zrinjski – trofejni klubovi Bosne i Hercegovine, aktuelni osvajači Kupa i titule prvaka svoje zemlje.
Rapsodija počela ljetos
U novijoj istoriji, historiji ili povijesti, mostarska fudbalska rapsodija počela je prošlog ljeta. Velež je, nakon svih nedaća, ratne golgote, poratnih problema, besparice, uz nekoliko godina borbe i po “livadama” fudbalske “kauboj” lige entiteta Federacije BiH, poslije 33 godine izašao na evropsku scenu. “Rođeni” su se vratili na staze stare slave u velikom stilu. Za naše mogućnosti, tj. fudbalske prilike u Bosni i Hercegovini odigrali su zapaženu ulogu na međunarodnom planu. Dostojno su prezentovali svoj Mostar i Hercegovinu, ali i cijelu Bosnu i Hercegovinu.
U duelu klubova slavnog Dušana Bajevića, princa s Neretve, pobijedio je onaj draži njegovom srcu – Velež. Iako s neuporedivo većim budžetom, o infrastrukturi da ne govorimo, grčki velikan AEK i armija njegovih navijača atinske noći 29. jula prošle godine su tugovali. Slavila je diljem svijeta Veležova “Crvena armija” poslije “ruskog ruleta” – penala. Talentovani, sada već u Bosni i Hercegovini i dokazani trener Feđa Dudić najavio je tada šišanje na ćelavo zbog uspjeha u “zemlji Helena”. I to obećanje je ispunio.
Napori u Evropi ostavili su određenog traga na fudbalere Veleža u Premijer ligi Bosne i Hercegovine, ali i sudijske nepravde iz dobro uštimane kuhinje Nogometnog/Fudbalskog saveza Bosne i Hercegovine. “Puklo” je sve nakon utakmice sa banjalučkim Borcem. Srećom, bez tragičnih posljedica. “Rođeni” su rigorozno kažnjeni novčano i utakmicama bez prisustva publike, suspendovan je agilni predsjednik Šemsudin Hasić, oduzeta su im i tri boda te je bilo jasno da će u prvenstvu ostati “kratkih rukava”.
Međutim, bili su briljantni u Kupu Bosne i Hercegovine pa su furiozno stigli do finala gdje ih je čekalo, opet barem po budžetu, favorizovano Sarajevo. Ispostavilo se da su ovog četvrtka, na travnjaku zeničkog “Bilinog polja”, mostarski “Rođeni” igrali najvažniju utakmicu od nezavisnosti Bosne i Hercegovine. Sarajevo je bilo bolje u prvom poluvremenu, da bi određenim promjenama Dudić u drugom dijelu finalne igre promijenio stanje na terenu.
U fantastičnoj atmosferi, nikad bolje i organizovanoj utakmici finala Kupa BiH, ušlo se u infarkt završnicu. Dudić je povukao “jokera” iz rukava. U posljednjem minuta meča na teren je poslao golmana Slavišu Bogdanovića. Bio je to pun pogodak, pa je zahvaljujući iskusnom čuvaru mreže Brazilac Brandao u posljednjoj seriji pucao za historiju. I pogodio za erupciju emocija, neopisivo slavlje Mostaraca. Velež je postao pobjednik Kupa BiH.
Osvojili su tako “Rođeni” premijerni trofej u državi Bosni i Hercegovini i prvi poslije 36 godina, kada su u Beogradu 1986. slavili u finalu Kupa Maršala Tita, odnosno nekadašnje SFR Jugoslavije. Apsolutno zasluženo. I tada i sada.
Svaka čast i ‘Mostarcu’ iz Banje Luke
I više nego zasluženo, dominantno slavilo se na drugoj mostarskoj obali Neretve nekoliko sedmica ranije. Predvođeni sjajnim trenerom Sergejom Jakirovićem nogometaši Zrinjskog osvojili su titulu prvaka Bosne i Hercegovine.
Čak sedam kola prije kraja Premijer lige Bosne i Hercegovine “Plemići” su nezaustavljivo u velikom stilu prošli kroz cilj. Bez ijedne mrlje. U igri koja je plijenila, pametnom selekcijom igrača uoči sezone, redovnim primanjima svih u klubu, uz razuman i stabilan budžet Zrinjski se etablirao za najbolji klub do Une do Drine, od Save do Jadranskom mora.
I brojke neumoljivo kažu da su “Plemići” najbolji u Bosni i Hercegovinu, bez obzira na slavu, renome i reputaciju Sarajeva, Željezničara, Borca iz Banje Luke, Slobode iz Tuzle, gradskog rivala Veleža… Sedam puta Zrinjski je osvajao titulu prvaka Bosne i Hercegovine od kako se nacionalni šampionat ove zemlje igra na cijelom teritoriju razaranom u ratnom vihoru 1992-1995.
Nakon mukotrpnog višegodišnjeg postratnog “fudbalskog Daytona”, možda bolje rečeno od tzv. “ujedinjenja fudbala i nogometa” u Bosni i Hercegovini Zrinjevci su najtrofejnijih tim Premijer lige. Plod je to pametne fudbalske politike koju vode u ovom klubu, istina – podržanih i od politike. No, Zrinjskom svaka čast za izdanja na većinom oronulim stadionima u ovoj zemlji, u ligi s jednom od najneuglednijih infrastruktura u Evropi.
Posebno svaka čast jednom čovjeku – “Mostarcu” iz Banje Luke. Zove se Nemanja, preziva Bilbija i bezrezervno je jedan od najboljih, ove sezone apsolutno najbolji fudbaler koji igra u Bosni i Hercegovini. Lider tima u pravom smislu riječi. Briljantan igrom i ponašanjem na terenu, ali i van njega. I uz sve to, “onako usput”, dao je 31 gol u dosadašnjem 31-om kolu. Majstor u kopačkama. Nažalost, nedovoljno (do danas) za poziv selektora Ivayla Peteva u reprezentaciju Bosne i Hercegovine. Sramota!
Pola lige ispod Ivana
Kako god, i “Rođeni” i “Plemići” ove sezone dominirali su fudbalom u Bosni i Hercegovini. Na ponos i čast Mostaraca s obje strane obala Neretve.
Mostar, jedan od najljepših i najšarmantnijih gradova ovog dijela svijeta (i danas nažalost po mnogim stvarima podijeljen), fudbalska (i) nogometna je prijestolnica Bosne i Hercegovine.
“Šta bola’ samo Mostar? Pa pola lige iduće sezone bit će ispod Ivana”, povikaše u zanosu slavlja s kamene grude aludirajući da će šest od 12 klubova elitnog ranga u Bosne i Hercegovine od augusta činiti hercegovački klubovi – Zrinjski, Velež, Široki Brijeg, Leotar, Posušje, te Igman (Konjic) ili GOŠK (Gabela).
Nek’ se zna. Ipak, se prva fudbalska lopta zakotrljala Hercegovinom. Mostarom.
Stavovi izraženi u ovom tekstu autorovi su i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.