Kako izraelski doseljenici šire ilegalne ispostave

U osamljenim brdima južno od Hebrona, na okupiranoj Zapadnoj obali, Abu al-Kabash se svakodnevno budio na svom dragocjenom posjedu: šumarku nara i smokava koji su se uzdizali nad šest različitih vrsta biljaka aloe koje su okruživale njegov dom.

Sve je to nestalo.

Otkako je Izrael počeo svoj rat protiv Gaze, nakon Hamasovih napada 7. oktobra, napadi izraelskih doseljenika na Palestince postali su toliko nasilni da je 76-godišnji farmer morao napustiti zemlju koju je dobio od oca, djeda i pradjeda.

"Bio je to izbor između života ili smrti", rekao je Abu al-Kabash.

Daleko od toga da je jedini. Više od 1.200 Palestinaca širom okupirane Zapadne obale bilo je prisiljeno napustiti svoje domove od početka sukoba, prema grupama za ljudska prava i Ujedinjenim nacijama.

Podaci koje su prikupili aktivisti i koji su potvrđene satelitskim snimcima Al Jazeerine verifikacijske jedinice Sanad, pokazuju da su između oktobra 2023. i januara 2024. doseljenici na okupiranoj Zapadnoj obali izgradili najmanje 15 ispostava i 18 cesta – što je nezakonito i prema izraelskom, i prema međunarodnom pravu. Osim toga, doseljenici su izgradili stotine metara ograda i višestruke blokade cesta, dodatno ograničavajući kretanje Palestinaca.

Iskorjenjivanje bez presedana dovelo je do raspada najmanje 15 palestinskih zajednica do sada, a izraelski doseljenici brzo šire svoju prisutnost. Njihov je cilj, kažu stručnjaci, preoblikovati demografiju Zapadne obale dok otimaju teritoriju predviđenu za buduću palestinsku državu.

"Kada je rat, tada doseljenici iskorištavaju prednost i pokušavaju uspostaviti što više ispostava", kaže Mauricio Lapchik, aktivista Peace Now, izraelske organizacije koja dokumentira aktivnosti naselja. Grupa je zabilježila sličan porast broja ilegalnih ispostava tokom godina druge Intifade početkom 2000-ih.

Ilegalne ispostave

Ispostave su obično improvizirani kampovi od jednog ili više montažnih objekata izgrađenih na ruralnom palestinskom zemljištu.

Grade ih članovi izraelskog doseljeničkog pokreta, koji nastoji ojačati izraelsku prisutnost na nezakonito okupiranoj zemlji. Graditelji ispostava često su vođeni ultratvrdom ideologijom koja zahtijeva od Jevreja da nasele svu palestinsku zemlju i prisile Palestince da odu.

Sve ispostave, kao i naselja, ilegalne su prema međunarodnom pravu. Izrael, međutim, samo ispostave smatra nezakonitim, tvrdeći da su podignute bez odobrenja vlade. Ipak, ispostave se često retroaktivno odobravaju kao naselja.

Satelitski snimci pokazuju ispostave izgrađene u prva četiri mjeseca rata, raštrkane diljem okupirane Zapadne obale, što sugerira da su izraelski doseljenici postali hrabriji i da šire svoju prisutnost na prostore u blizini postojećih naselja.

Pogledajte snimke prije i poslije izgradnje ispostava u posljednjih nekoliko mjeseci.

Ilegalni putevi

Putevi su ključni za uspostavljanje prisustva u udaljenim područjima, a nekoliko ih presijeca privatnu palestinsku zemlju od 7. oktobra.

Deseci puteva ne samo da zauzimaju palestinsku zemlju, već i postaju linije za koje palestinski farmeri i stočari znaju da je opasno preći, jer će ih doseljenici napasti.

Potvrđeni satelitski snimci u nastavku pokazuju desetke novih cesta, izgrađenih nakon 7. oktobra, koje povezuju ispostave s drugim područjima pod izraelskom kontrolom, poput farmi ili naselja.

Doseljenici tjeraju Palestince s njihove zemlje na okupiranoj Zapadnoj obali tako što ih zastrašuju nasiljem, ili im ograničavaju pristup pašnjacima gradeći ispostave i ceste oko svojih zajednica, prisiljavajući ih da se sele tražeći sigurnost i sredstva za život za svoje porodice.

Ovo se dešava decenijama, ali se proširilo po obimu i intenzitetu od početka rata – u pozadini već rekordne godine nasilja na palestinskoj teritoriji.

U prvih 10 mjeseci 2023. godine, UN je zabilježio najmanje 1.038 incidenata nasilja doseljenika – u prosjeku tri napada dnevno. Ta cifra se gotovo utrostručila od 7. oktobra.

Borci Hamasa su 7. oktobra upali u naselja na jugu Izraela, u napadu u kojem je ubijeno 1.139 ljudi, uglavnom civila, a više od 240 ih je zarobljeno.

Napad bez presedana na Izrael – koji je uslijedio nakon više od 16 godina izraelske blokade i višestrukih ratova u enklavi – izazvao je žestok odgovor. Izraelske snage ubile su više od 31.000 ljudi u Pojasu Gaze i raselile gotovo kompletno stanovništvo od 2,3 miliona, pretvorivši više od 80 posto enklave u ruševine.

Pet dana nakon 7. oktobra deseci doseljenika stigli su u selo Wadi al-Siq, u kojem živi oko 180 ljudi. Bili su obučeni u vojne uniforme, naoružani do zuba i pod pratnjom policije.

"Ova zemlja nije tvoja", prisjetio se vođa zajednice i farmer Abu Bashar, kako je doseljenik vrištao na njega u onome što je bila posljednja noć na njegovoj zemlji u planinama istočno od Ramallaha. Uništavali su im kuće, razbijali prozore i krali životinje.

Grupe za ljudska prava i seljaci kažu da izraelski vojnici često pomažu i podržavaju aktivnosti doseljenika.

„Ništa se ne dešava bez vojne podrške, može biti manje ili više direktna, ali uvijek je tu“, kaže Droro Etkes, osnivač Kerem Navot, grupe koja prati politiku upravljanja zemljištem više od dvije decenije.

Izraelske vlasti rekle su za Al Jazeeru da "redovno djeluju" protiv nezakonite gradnje, ali nisu odgovorile zašto su ispostave još uvijek tamo i nisu odgovorile na pitanje o prisustvu i podršci izraelskih vojnika tokom nasilnih napada doseljenika.

Ispostave su procvjetale 1990-ih pod prvom izraelskom vladom koju je vodio desničar Benjamin Netanyahu, koji je također i trenutni premijer. Od tada su narasle i pokrivaju više od 390.000 kvadratnih kilometara, prema procjenama Kerem Navota.

Ali ispostave nisu jedini način na koji se učvršćuje izraelska civilna prisutnost.

Od 1967. Izrael je uspostavio više od 160 naselja širom Zapadne obale, čiji jarko crveni krovovi, visoke ograde, šarajući krajolik okupirane palestinske teritorije.

Do kasnih 1990-ih, vlada je počela širiti postojeća naselja izdavanjem stambenih dozvola, umjesto izgradnje novih. Izbor trenutne krajnje desne vlade 2022. godine izbor sadašnje krajnje desne vlade, viđen je kao blagodat za doseljenički pokret.

Danas ima više od 700.000 doseljenika – 10 posto od gotovo sedam miliona stanovnika Izraela.

Prošle godine, vlada je prenijela administrativne ovlasti u upravljanju naseljima sa vojnih vlasti na civilne zvaničnike, što je potez za koji UN kaže da bi mogao olakšati aneksiju Zapadne obale.

Netanyahu je također dao doseljeniku Bezalelu Smotrichu, suosnivaču doseljeničke organizacije Regavim i vođi krajnje desne stranke Religijski cionizam, nadzor nad planiranjem naselja na okupiranoj Zapadnoj obali.

Ministar je prošle godine predstavio plan za dovođenje još pola miliona doseljenika širom okupirane palestinske teritorije, a 6. marta, izraelska uprava za planiranje naselja objavila je da je odobrila izgradnju oko 3.500 novih stambenih jedinica na Zapadnoj obali, što je prvi takav potez od 7. oktobra.

Palestinska zemlja i njihov pristup njoj se smanjuju, ali otjerani ljudi poput Abu al-Kabasha nisu izgubili svaku nadu da će se vratiti na svoju zemlju.

“Život je zastrašujući, ali želimo da se vratimo”, rekao je.