Stare diskete ostale na ključnim mjestima

Iako se u svetskim medijima konstantno mogu pratiti vesti o najnovijim borbenim sistemima, kako NATO zemalja, tako i Rusije i Kine, u stvarnosti su sve armije u svetu veoma zavisne od tzv. nasleđenih standardnih oružanih sistema (eng. legacy weapons system).

Zbog izuzetno visoke cene izgradnje, najveći borbeni sistemi, poput nosača aviona, nuklearnih podmornica, te strateških bombardera, imaju planirani vek upotrebe od najmanje dve do tri decenije. Iako to nije dug period za ključna strateška oružja, to je čitava večnost za sve druge uređaje na njima – u prvom redu kompjutere i sisteme za skladištenje podataka.

Stručnjake za bezbednost u Evropskoj uniji je pre nekoliko nedelja iznenadila vest da nemački Bundeswehr planira da svoje pomorske snage u potpunosti modernizuje. Poseban akcenat tamošnjih planera je na ratnim krstaricama tipa „F-123 Brandenburg“. Iako su one među najmodernijima u nemačkoj ratnoj flotili, brojni sistemi za kontrolu oružja i upravljanje plovidbom i dalje koriste diskete (eng. floppy disk) za čuvanje podataka. Ovi sistemi su u vreme dizajna i gradnje „Brandenburga“ bili poslednja reč tehnike, ali su danas u potpunosti zastareli. Uz to, nijedna kompanija u svetu više ne proizvodi nove floppy-diskove veličine osam inča kakvi su potrebni za sisteme na nemačkim brodovima, pa se najčešće presnimavaju već korišćeni diskovi.

Zastarjela njemačka plovila

Sama klasa plovila „Brandenburg“ je dizajnirana sredinom ‘80-ih godina prošlog veka, da bi konačni dizajn bio prihvaćen sredinom 1989. Prvobitno je bilo planirano osam ovih teških krstarica, ali je zbog ujedinjenja dve Nemačke 1990, te planova širih pomorskih aktivnosti unutar NATO-a završeno i isporučeno četiri plovila, koja su i danas u upotrebi.

Ti brodovi spadaju u tzv. ASW klasu – teške krstarice za borbu protiv podmornica, podršku operacijama na kopnu, te specijalne morske misije. Iako su početkom ‘90-ih ove krstarice bile u korak sa sličnim plovilima u svetu, poput američke klase „Arleigh-Burke“, već početkom novog milenijuma one su u mnogim aspektima svog dizajna već bile prevaziđene.

Sama krstarica ima dužinu od 143 metara, sa kombinovanim motorima koji mogu kao gorivo da koriste naftu ili tečni gas, a dva motora „MTU V-20“ imaju pogonsku snagu od po 7,5 megavata. U zavisnosti od tipa misije, brod opslužuje između 190 i 230 mornara, te 10 pilota. Sva četiri broda klase „Brandenburg“ su pre desetak godina unapređeni novim sistema za otkrivanje i praćenje meta, poput hibridnog radara „Thales LW08“, te kombinovanim odbrambenim sistemom „Raytheon Redpath“.

Učitavanje podataka sa starih disketa

Iako na prvi pogled deluje čudno da vodeće svetske armije koriste zastarele sisteme za obradu svojih podataka, ne treba zaboraviti da je većina američkih sistema za brzi nuklearni odgovor (eng. fast nuclear detterent) do pre samo nekoliko godina takođe zavisila od floppy-diskova, koji su, kao i u nemačkom slučaju, bili specifičnog formata.

Pentagon i Američko vazduhoplovstvo (USAF) su više od jedne decenije razvijali zamenski softver i hardver koji bi omogućio da balistički nuklearni projektili, od kojih mnogi proizvedeni ‘80-ih godina prošlog veka, mogu da razumeju podatke o putanji leta i izabranim metama u teorijskom nuklearnom odgovoru drugim svetskim silama. Sistem se naziva SACCS (strateški automatski komandni sistem). Sistem je pod kontrolom Komande za globalni odgovor (AF GSC), koja se nalazi u vazduhoplovnoj bazi Barskdale u saveznoj državi Luizijana.

Novi kompjuterski sistem je omogućio da Američko vazduhoplovstvo ima direktnu kontrolu silosa za lansiranje, dok je prethodno bilo potrebno prethodno izdati naređenje, nakon čega bi osoblje zaduženo za proces lansiranja učitavati potrebne šifre i koordinate – sa starih disketa.

Sam sistem za lansiranje i dalje se delimično oslanja na korišćenje „IBM Series/1“ kompjutera koji su danas muzejski primerci i proizvodili su od 1976. godine do početka ‘80-ih godina. Ipak, zbog izuzetno komplikovane elektronike u samim balističkim nuklearnim projektilima, ovakvi računari se ne mogu u potpunosti izbaciti iz upotrebe.

Stara tehnologija, veliki biznis

Japanska kompanija Sony je zvanično prekinula proizvodnju floppy-diskova od 3,5 inča još sredinom 2011. godine. Iako u Kini i danas postoje mali proizvođači koji imaju potrebne mašine za proizvodnju floppyja, očekuje se da će zalihe već proizvedenih disketa potrajati barem do 2026. To je i značajno podiglo njihovu cenu – dok su nekada kutije sa deset disketa stajale između tri i pet dolara, danas se samo jedan novi floppy disk, u zavisnosti od tipa i formata, na internet prodavnicama kreće od dva do deset dolara.

Diskete su i dalje potrebne i u mnogim legacy data kompjuterskim sistemima, koji se obično koriste u javnoj infrastrukturi – podzemnoj železnici, hidroakumulacijama, različitim saobraćajnim sistemima, te na aerodromima. Takođe, i mnogi veliki putnički avioni koji i danas lete, poput Boeinga 747 i 767, te Airbusa A320, za servisiranje i dijagnostiku zahtevaju stare laptop računare, koji softver učitavaju sa disketa. Takođe, u nekim verzijama aviona Boeing 747, koje i danas saobraćaju, diskete su neophodne za nadogradnju softvera i učitavanje navigacije.

Diskete se i dalje koriste i za transfer starih baza podataka na nove medije kao što su SSD i M.2 diskovi, koji koriste memorijske čipove. Iako će diskete sasvim sigurno u potpunosti nestati do kraja ove decenije, sva je prilika da ćemo se brzo vratiti optičkim diskovima. Iako su i compact disc (CD), te DVD i Blue-Ray diskovi takođe na putu da budu u potpunosti izbačeni iz upotrebe, naučnici su pronašli novi način za skladištenje ogromne količine podataka na ovakve medije. Novi optički diskovi su napravljeni od specijalnog materijala nazvanog AIE-DDPR i mogli bi da čuvaju na desetine, pa i stotine terabajta (terabyte, TB) podataka.