Analitičari: Izrael strahuje od jedinstva Sirije i računa da će doći do njene podjele

Okupirani Jerusalem – Izraelsko stajalište o uspjehu frakcija sirijske opozicije da sruše režim predsjednika Bashara al-Assada čini se nejasnim i maglovitim. Novonastala situacija navela je izraelsku vojsku da mobilizira svoje snage duž linije prekida vatre na okupiranoj Golanskoj visoravni, zbog straha od iznenadnog kopnenog napada iz Sirije.

Prema izraelskim procjenama, dešavanja u Siriji i kontrolu koju je preuzeo, kako su ga nazvali, “savez islamističkih pobunjenika” su “historijski događaj” koji će imati posljedice na Bliski istok i doprinijeti promjeni pravila igre u regiji. To je ono čega se Izrael plaši, te ne isključuje mogućnost da bi se dešavanja u Siriji mogla prenijeti i na neke druge arapske zemlje.

Imajući u vidu ovakve strahove Izraela, okupatorska vojska je pojačala svoje vojno prisustvo na Golanskoj visoravni, dok je izraelski premijer Benjamin Netanyahu, u pratnji ministra odbrane Israela Katza, obišao liniju prekida vatre (takozvanu “Ljubičastu liniju”), gdje je nadgledao upad izraelskih snaga u tampon-zonu i njihovo zauzimanje tog područja. Izraelske snage okupirale su i sirijsku planinu Hermon (Jabal al-Sheikh) nakon povlačenja Assadovih snaga, što je učinjeno u “odbrambene svrhe”, prema tvrdnjama Netanyahua.

Osjetljiva situacija

Komentirajući informacije da je Shaldag, elitna jedinica izraelske vojske, okupirala sirijski vrh planine Hermon, pod izgovorom da se militantni približavaju granici, penzionisani generalmajor Amiram Levin ističe da ovakav korak odražava zabrinutost Izraela.

“U kontekstu onoga što se dešava u Siriji i haosa na Bliskom istoku, Izrael mora djelovati tiho i ne dizati buku zbog plana za zauzimanje vrha planine Hermon”, rekao je.

U intervjuu za izraelske novine Maariv, Levin, bivši komandant Sjeverne komande i zamjenik šefa Mossada, osvrnuo se na značaj izraelskog zauzimanja i pozicioniranja na vrhu sirijske planine Hermon, koja se smatra strateškim položajem s pogledom na Golansku visoravan i Liban, kao i na glavni grad Damask.

Levin je upozorio da bi plan zauzimanja Hermona mogao dodatno zakomplicirati situaciju na liniji prekida vatre.

“Izrael mora biti siguran da njegove vojne operacije na Golanu neće dodatno zakomplicirati situaciju i da ga neće uvući dublje u sirijski sukob. Izraelska vojska se nalazi u veoma osjetljivom položaju, jer se rat u Gazi nastavlja, primirje s Libanom je krhko, a na Zapadnoj obali, također, postoji front koji je u plamenu”, rekao je.

Slična upozorenja iznesena su u procjeni situacije koju je objavio Institut Misgav za nacionalnu sigurnost i cionističku strategiju. Autor izvještaja Yossi Manshrof, istraživač militantnih organizacija, preporučio je izraelskim vlastima da ostanu budne i oprezne u pogledu razvoja događaja na Bliskom istoku, uz predviđanje da bi događaji u Siriji mogli predstavljati prijetnju Izraelu.

Strepnje Izraela

Michael Milshtein, voditelj Foruma za palestinske studije u Centru Moshe Dayan na Univerzitetu u Tel Avivu, napisao je članak za novine Yedioth Ahronoth pod naslovom Potres u Siriji se nastavlja – moramo učiti iz grešaka u prošlosti. U članku analizira izraelske strahove nakon što su snage sirijske opozicije uspjele svrgnuti Assadov režim te kaže kako je islamistička struja preuzela vodstvo u revoluciji.

Prema Milshteinovim procjenama, karakteristike, posljedice i reperkusije nemira koji se događaju u Siriji “razlikuju” se od iznenadnog napada Hamasa na doseljenička naselja u okolini Pojasa Gaze i obavještajnog propusta 7. oktobra 2023. godine. Naglašava da ti događaji još nose posljedice koje Izrael nije dovoljno razjasnio ili proučio, te da ih je potrebno dublje analizirati.

Izraelski istraživač kaže da “izraelska iznenađenost onim što su opozicijske frakcije učinile kada su dovršile revoluciju i srušile režim postavlja pitanje o tome koliko je Izrael analizirao i izvukao lekcije iz događaja 7. oktobra. U kontekstu drame u Siriji, moglo bi se reći da Izrael nije izvukao pouke, te kako se ne može garantirati da se iznenađenje neće ponoviti”.

Dodaje da je “brzo usmjeravanje na analizu mogućih scenarija i davanje preporuka o politici koju bi Izrael morao jačati samo po sebi iznenađenje za Tel Aviv i odražava osjećaj nelagode, kako u tumačenju stvarnosti tako i u procjeni budućnosti s novim susjedima”.

Zaključuje da u Siriji nakon Assada nema ničega što bi moglo ulijevati optimizam u pogledu “novog Bliskog istoka” koji promovira Netanyahu. Upozorava da Izrael mora izbjegavati euforiju ispunjenu parolama i hvalisanje postignućima svojih vojnih kampanja na sjevernom frontu i u Libanu.

“Izrael mora biti oprezan. Sirijski pobunjenici su raznolike grupe, često s kontradiktornim interesima i idejama, od kojih su neke islamisitičko-džihadističke. Prema tome, nije pretjerano pretpostaviti da će se Sirija kao država raspasti na odvojene entitete, ili preciznije, da će se učvrstiti stanje rasparčanosti koje traje više od decenije”.

Historijska perspektiva

Amir Ben-David, urednik izraelskog portala Zman Israel, smatra da će se pad Assadovog režima pamtiti historijski kao “još jedna karika u lancu događaja koji su počeli 7. oktobra 2023. godine”, s obzirom na to da bitka Potop Al-Aqsa nije iznenadila samo Izrael, već i regiju i svijet, kao i sirijske pobunjenike.

Ben-David objašnjava da događaji od 7. oktobra i izraelski rat u Gazi nisu samo uzdrmali Hamasovu vladavinu u Pojasu Gaze, već su zadali snažan udarac Hezbollahu u Libanu i doveli do slabljenja Irana u regiji, a sada i do kolapsa Assadovog režima.

“Nalazimo se na rubu novog Bliskog istoka, ali je još prerano za procjene nosi li to dobre vijesti za Izrael”, rekao je.

Smatra da Izrael i cijeli svijet trebaju obratiti pažnju na novo ime vođe organizacije Hay'at Tahrir al-Sham (HTS), Ahmeda al-Sharaa (poznatog kao Abu Mohammad al-Julani), kojeg opisuje kao “novog snažnog čovjeka u Siriji”. Al-Julani je obećao očuvanje jedinstva Sirije i uspostavu “slobodne, pravedne i demokratske države”. Ben-David kaže da to “zvuči sjajno, ali je vrlo teško povjerovati da će se to i dogoditi, što izaziva zabrinutost u Izraelu.”