Abu Mohammed al-Julani, vođa najmoćnije oružane snage sirijske opozicije

U samo tri dana opozicijski borci zauzeli su drugi po veličini sirijski grad Halep, nakon zapanjujućeg sloma vladinih snaga lojalnih predsjedniku Basharu al-Assadu.

Ofanzivu je predvodio Abu Mohammed al-Julani, koji stoji na čelu Hayat Tahrir al-Sham (HTS), grupe koja je postala najmoćnija oružana opozicijska snaga u Siriji.

Možda u pokušaju da poljulja njegovu sve veću reputaciju, u ponedjeljak je internetom kružila fotografija koja tvrdi da je Al-Julani ubijen u ruskom napadu, a vijest je brzo demantirana jer je otkriveno da je lažna.

On je sada vodeća i centralna ličnost dok njegove snage žele konsolidirati kontrolu nad Halepom i zauzeti više teritorija u Siriji.

Sadašnjost: Vladanje ‘teškom rukom’

Kao osnivač HTS-a, Al-Julani se gotovo desetljeće pokušavao distancirati od drugih oružanih snaga i njihovog fokusa na transnacionalne operacije, prebacujući se umjesto toga na stvaranje “islamske republike” u Siriji.

Od 2016. pozicionirao je sebe i svoju grupu kao vjerodostojne čuvare Sirije oslobođene od Al-Assada, koji je brutalno ugušio narodnu pobunu tokom Arapskog proljeća 2011. godine, što je dovelo do rata koji otada traje.

HTS je upravljao pokrajinom Idlib preko Sirijske vlade spasa, koju je osnovao 2017. za pružanje javnih usluga, obrazovanja, zdravstva, pravosuđa i infrastrukture, kao i za upravljanje finansijama i distribucijom pomoći

Međutim, HTS također vlada teškom rukom i ne tolerira neslaganje, tvrde aktivisti, novinski izvještaji i lokalni posmatrači.

Nezavisna novinarska organizacija Syria Direct izvještava da HTS stoji iza nestanaka aktivista i da je pucao bojevom municijom na demonstrante koji optužuju grupu za uskraćivanje usluga zajednicama koje se tome protive.

Prošlost: Stvaranje Al-Nusre

Rođen je kao Ahmed Hussein al-Sharaa 1982. u Rijadu, u Saudijskoj Arabiji, gdje mu je otac radio kao naftni inženjer. Porodica se vratila u Siriju 1989. godine, nastanivši se u blizini Damaska.

Malo se zna o njegovom vremenu provedenom u Damasku prije njegovog preseljenja 2003. u Irak, gdje se pridružio Al-Qaidi u Iraku kao dijelu otpora invaziji Sjedinjenih Američkih Država te iste godine.

Uhapšen od američkih snaga u Iraku 2006. i držan pet godina, Al-Julani je kasnije dobio zadatak da uspostavi ogranak Al-Qaide u Siriji, nazvan Front Al-Nusra, koji je povećao svoj utjecaj u područjima pod kontrolom opozicije, posebno u Idlibu.

Al-Julani je tih ranih godina koordinirao s Abu Bakr al-Baghdadijem, šefom Al-Qaidine “Islamske države u Iraku”, koja je kasnije postala ISIL.

U aprilu 2013. godine Al-Baghdadi je iznenada objavio da njegova grupa prekida veze s Al-Qaidom i da će se proširiti na Siriju, učinkovito „usisavši“ Front Al-Nusra u novu grupu pod nazivom ISIL.

Al-Julani je odbio tu promjenu, zadržavajući svoju vjernost Al-Qaidi.

Tokom svog prvog televizijskog intervjua 2014. godine, rekao je za Al Jazeeru da Sirijom treba vladati prema tumačenju “islamskog zakona” njegove grupe i da manjinama u zemlji, poput kršćana i Alavita, neće biti udovoljavanja.

Sljedećih godina čini se da se Al-Golani distancirao od Al-Qaidinog projekta uspostave “globalnog halifata” u svim zemljama s muslimanskom većinom. Umjesto toga očigledno se fokusirao na izgradnju svoje organizacije unutar sirijskih granica.

Činilo se da je razlaz, prema analitičarima, bio pokušaj da se grupama u Idlibu istaknu nacionalne, za razliku od transnacionalnih ambicija njegove grupe.

Zatim je u julu 2016. Halep pao u ruke režima i tamošnje naoružane grupe krenule su prema Idlibu, koji je još držala opozicija. Otprilike u isto vrijeme, Al-Julani je objavio da je njegova grupa promijenila ime u Jabhat Fateh al-Sham.

Do početka 2017. hiljade boraca nagrnule su u Idlib, bježeći iz Halepa, a Al-Julani je najavio spajanje niza tih grupa sa svojom vlastitom kako bi formirali HTS.

Proglašeni cilj HTS-a je osloboditi Siriju od Assadove autokratske vlade, “protjerati iranske milicije” iz zemlje i uspostaviti državu u skladu s njihovim vlastitim tumačenjem “islamskog zakona”, prema savjetodavnom Centru za strateške i međunarodne studije u Washingtonu.

Budućnost: Garancije vjerskim i etničkim manjinama

Kako su opozicijski borci ponovno zauzeli Halep i krenuli prema jugu, čini se da je Al-Julani zauzeo popustljiviji stav prema sirijskim manjinama.

Otkako je zauzela Halep, grupa je ponudila garancije da će vjerske i etničke manjine biti zaštićene.

Prema Hassanu Hassanu, sirijskom stručnjaku za naoružane grupe na Levantu, Al-Julani želi brendirati HTS kao vjerodostojan vladajući entitet u Siriji i mogućeg partnera u globalnim protuterorističkim naporima.

U Idlibu je nastojao sklopiti partnerstvo s drugim naoružanim opozicijskim grupama, kao što su Harakat Nour al-Din al-Zinki, Liwa al-Haq i Jaysh al-Sunna, prema CSIS-u, i izbjegavati ranije saveznike, poput Hurras al-Dina, novog ogranka Al-Qaide u Siriji.

Ujedinjeni narodi, Turska, SAD i Evropska unija trenutno gledaju HTS kao “terorističku” organizaciju.

Al-Julani je rekao da je to nepravedno budući da se njegova grupa odrekla svojih prošlih lojalnosti u korist nacionalne.

Bez obzira na Al-Julanijeve domaće ambicije, kao vođe najveće opozicijske oružane grupe u Siriji, njegov će utjecaj na zemlju odjeknuti na nacionalnom i međunarodnom nivou.