Džijan Emin: Umjetnost je magija koja pomaže da ostanemo normalni

Ovogodišnji Jazz Fest u Sarajevu otvoren je koncertom makedonskog Nacionalnog jazz orkestra, kojim je dirigovao Džijan Emin, svestrani umjetnik i idejni tvorac projekta u kojem je učestvovao i Antonio Pušić alias Rambo Amadeus.

Emin u razgovoru otkriva, kako mu je u zajedničkom projektu, Rambo Amadeus bio “inspiracija, duh koji je nemiran i nestašan, vječiti mladić koji voli da se igra, voli da se zabavlja i voli da uživa i u muzici i u životu”.

“On je jedan od retkih muzičara i umetnika na Balkanu, možda i u svetu, koji uspeva da spaja književnost na visokom intelektualnom nivou sa muzikom koja je u osnovu funk, jazz, blues i koju publika može da prepozna i prihvati i da sve to spoji zajedno u neku novu muzičku izražajnu formu”, rekao je Emin.

O samoj ideji pokretanja projekta sa Rambom Amadeusom, podsjeća kako je njegova generacija odrastala sa Rambovom muzikom i muzičkim izrazom. Kada je izašao čuveni album “Psihološko propagandni komplet M-91”, bilo je to nešto novo, različito od svega onoga što je postojalo do tada na muzičkoj sceni u bivšoj Jugoslaviji ‘90-ih godina.

Dirigent, kreator i producent

Muzička priča Džijana Emina ipak kreće puno prije saradnje sa Rambom i makedonskim Nacionalnim jazz orkestrom. Prije njih radio je na mnogim projektima kao dirigent, kreator i producent. Tako su nastajali i hibridni projekti koje je radio sa filharmonijom, poput izuzetno posjećenih koncerata za Open Air u parku sa petnaest do dvadeset hiljada ljudi u publici, zatim rad na crtanim filmovima, potom Tribute to David Bowie, Tribute to  Pink Floyd, Femi Kuti i The Positive Force sa filharmonijom, Arve Henrickes i Jan Bang sa orkestrom, kao i mnogi drugi projekti.

Jedna od njegovih ideja iz tog vremena bio je upravo i projekat sa Rambom Amadeusom i makedonskom filharmonijom. Međutim, projekat nije realiziran jer filharmonija u tom trenutku nije bila spremna smatravši ovaj format suviše ekstravagantnim. Emin dalje pojašnjava kako “filharmonija ima ipak malo klasičniji, više konzervativniji pristup”.

“To uopšte nije loše, ali u suštini svaki aparat je orkestarski, da li je simfonijski, da li je samo gudački ili jazz orkestar, to je samo izbor instrumenata sa kojima možeš da postigneš određenu boju, emociju, određeni format, dinamiku i energiju. Jazz big band ima posebnu snagu, groove, kick i mogućnost improvizacije, sve ono što je krucijalno za stvaranje unikatne koncertne energije”.

Nakon određenog vremena počeo je raditi sa Nacionalnim makedonskim jazz orkestrom kada je i nastala ideja da urade koncert sa Rambom, jer u osnovi onoga što radi Rambo ima mnogo jazza, improvizacije, puno muzičkih akrobacija. Ideja je bila odmah prihvaćena, počeli su da rade, da razmjenjuju ideje, materijale, bilo je mnogo mailova i online dogovora koji su na kraju urodili plodom.

O svom muzičkom putu

Eminova bogata karijera i saradnje koje je ostvario sa mnogim važnim muzičarima i orkestrima svih paralela i meridijana pozicioniraju ga kao važnog umjetnika na Balkanu.

O počecima svoje karijere, o tome ko su bili njegovi uzori u jazzu, priča kako je sa pet godina od oca dobio harmoniku, ali je bio premali da bi sa njom bilo šta mogao. Kada je malo porastao, sestre su mu pomagale da svira harmoniku kao klavir. Nakon toga je dobio mali sintisajzer koji još uvijek čuva kao uspomenu na to vrijeme. Tako je krenuo da svira narodnu muziku. Ljudima je malo poznato da je njegov otac Nezir Eminovski, također muzičar i pjevač, autor pjesme Čaše lomim. Kada je otac vidio da ima talenat, počeo ga je učiti sviranju valcera, šansona, španske i južnoameričke muzike.

Paralelno je počeo svirati u kafanama. Sa šesnaest godina upisuje muzičku školu, gdje je od početka učio muzičko obrazovanje, počeo svirati hornu kao glavni instrument, a nakon tri godine počinje svirati u Makedonskoj filharmoniji. Od tog vremena kreće njegova profesionalna karijera, otvaraju se putevi njegovog muzičkog života sa neizostavnim jazzom, kao i rock&rollom.

Osnovao je svoj bend “Projekat Žlust” sa kojim je svirao i u Sarajevu, a pored toga je kao klavijaturista, gitarista ili hornista učestvovao u radu mnogih drugih bendova. Kada je dobio prvo dijete, shvatio je da mora nešto promijeniti u svom životu. Upisao je Muzičku akademiju u Skoplju na kojoj je diplomirao na odsjeku za dirigenta.

Radio i sa Oscarom nagrađenima

O razvoju svoje muzičke karijere, Emin kaže kako je do tog perioda mnogo radio kao kompozitor i orkestrator. Paralelno je radio sa orkestrom FAMES iz Skoplja, specijaliziranim za filmsku muziku, muziku za video igre, dokumentarce i animirane filmove. Imao je priliku raditi sa nevjerovatnim kompozitorima iz cijelog svijeta, pripremati produkcije za Hollywood, evropske filmove, Bollywood, Japan, Južnu Koreju. Radio je sa kompozitorima oskarovcima. Sa A.R. Rahmanom, koji je dobitnik Oscara, također radio je na filmu koji se smatra najskupljim snimljenim ikada u Bollywoodu.

O svojoj nevjerovatnoj karijeri tih godina Ěmin kaže kako je kao student imao priliku da radi sa pionirom elektronske muzike Derrickom Mayom, za kojeg je napisao orkestracije i dirigivao sa svjetskim orkestrima A klase, u Detroitu, Parizu, Londonu. Nastupao je u znamenitim koncertnim dvoranama kao što su Royal Festival Hall, Melburn Symphony Orchestra, što je bilo nevjerovatno iskustvo.

Priznaje i kako “ne voli klasificiranje muzičkih pravaca, već iz svih njih crpi najbolje što se može uzeti i stavlja u kontekst vremena u kojem živimo”. Svojom misijom smatra spajanje žanrova sa svih prostora, kako Balkana, tako i svijeta, te improvizaciju kroz koju do izražaja dolazi snaga muzičara na sceni.

‘Umjetnost je hrana za dušu’

Džijan Emin na kraju šalje poruku mladim ljudima na Balkanu, gdje da traže uzore u ovom vremenu, posebno iz perspektive svjetonazora kojem pripadaju

“Sve ovo mogu da pričam kroz moje subjektivno mišljenje, onako kako je to na mene uticalo i kako mogu da utičem na ostatak muzičkog sveta. Ovde se radi o pitanju ličnog senzibiliteta, ko želi da sazna šta se dešava u muzici, zašto ona postoji, zašto se stvara, kome je namenjena i kakav ostavlja trag u istoriji.

Muzika postoji oduvek, mi ne izmišljamo ništa specijalno, mi smo samo medij koji prenosi tu ideju i energiju, nekad u tome uspemo više, a nekad manje. Nekad je to format rock&roll, nekad jazz, a nekad se desi u formatu velikog simfonijskog orkestra.

Nisam nikad imao nekog posebnog uzora u muzici. Umetnost je kraljica postojanja i magija koja nam pomaže da ostanemo normalni. Kada to ne bi postojalo, mi bismo potpuno poludeli. Umetnost je hrana za dušu“.