Zbog čega bi političari u BiH teško preživjeli sankcije EU-a?

Zbog položaja Bosne i Hercegovine i njene ovisnosti o Evropi, sankcije Evropske unije političari vladajućih etnonacionalnih stranaka u toj zemlji teško bi preživjeli, ili bi za njih posljedice bile mnogo teže od sankcija koje su za neke od njih već nemetnule Sjedinjene Američke Države.

Vlado Vurušić, novinar zagrebačkog Jutarnjeg lista rekao je da potencijalne evropske sankcije za političare u BiH ne bi ostale samo na simboličkoj razini, već bi značile izolaciju – ograničavanje kretanja i zabranu prisustvovanja bilo kakvim sastancima na području Evropske unije.

EU za sada radije koristi dijalog sa političkim liderima na Zapadnom Balkanu, pokušavajući te zemlje nastale raspadom Jugoslavije pripremiti za priključenje Evropskoj uniji, čime bi Unija bila kompletirana, kako često govori službeni Brisel, a sama regija bi prestala biti izvor nestabilnosti pred vratima Evropske unije.

Za sada dijalog umjesto sankcija

Stoga je govoreći o potencijalnim sankcijama za neke kontroverzne političare na Zapadnom Balkanu i portparol Evropske komisije Peter Stano novinarima u junu ove godine rekao kako neko razmišljanje o sankcijama nije na dnevnom redu EU-a. Komentarišući američke sankcije političarima u toj regiji, Stano je rekao da “nije EU ta koja treba da komentariše poteze američke administracije“, te da „EU ima sopstvenu politiku prema Zapadnom Balkanu“.

“Svaka odluka o režimu sankcija zahtijeva jednoglasnost zemalja članica Unije“, rekao je Stano.

Sankcije, koje uključuju zabranu prometovanja robom ili zabranu putovanja na teritoriju Evropske unije Brisel za sada drži, između ostalog prema Rusiji i prema Krimu nakon ruske aneksije tog ukrajinskog teritorija na istoku Evrope, prema funkcionerima Bjelorusije nakon nasilnog gušenja protesta prošle godine te neke druge sankcije prema pojedincima, institucijama i državama.

Dodik ponovo prijeti odcjepljenjem

Ipak, zaoštrena retorika u Bosni i Hercegovini ponovo je potaknula neke neovisne intelektualce i nevladine organizacije da traže evropske sankcije za Milorada Dodika, i druge političare koji destabiliziraju zemlju i koče njen put kao članstvu u EU.

Posljednjih mjeseci Bosna i Hercegovina nalazi se u jednoj od najvećih političkih blokada, nakon što je visoki predstavnik međunarodne zajednice u BiH ovog ljeta nametnuo zabranu negiranja utvrđenih ratnih zločina i veličanje osuđenih ratnih zločinaca. Političari u BiH različito su interpretirali takvu odluku visokog predstavnika, zaduženog za nadgledanja provedbe Dejtonskog mirovnog sporazuma koji je 1995. godine zaustavio četverogodišnji rat u BiH, a čelnik Saveza nezavisnih socijaldemokrata, najveće političke partije u bosanskohercegovačkom entitetu Republika Srpska Milorad Dodik najavio je odcjepljenje tog entiteta, ukoliko ta, ali i druge odluke visokog predstavnika ne budu poništene.

Dodik, koji je saveznik Rusije, ove je sedmice najavio i povlačenje saglasnosti za formiranje Oružanih snaga BiH i najavio formiranje vojske Republike Srpske.

Čelnik SNSD-a od 2017. godine je pod sankcijama američkog State Departmenta, zbog nepoštivanja odluke Ustavnog suda Bosne i Hercegovine o zabrani organizovanja referenduma, ali po sopstvenim svjedočenjima te sankcije nisu ostavile veće posljedice po njega i njegovu politiku.

Zamjenik pomoćnika američkog državnog tajnika za evropska i euroazijska pitanja, posebni izaslanik State Departmenta za Zapadni Balkan, Gabriel Escobar govoreći za Glas Amerike ovog puta je najavio da će SAD ‘agresivno’ koristiti nove sankcije na Zapadnom Balkanu, uključujući i BiH.

Republika Srpska i Krim

Odcjepljivanje bosanskohercegovačkog entiteta Republika Srpska prema Vurušiću vjerovatno bi aktiviralo i sankcije Brisela za cijeli taj entitet, jer je podjela Bosne i Hercegovine kontra geostrateškim interesima Evropske unije.

Šef delegacije Evropske unije u BiH Johann Sattler u utorak je potvrdio da nema diskusije o pitanjima važnim za teritorijalni integritet i suverenitet Bosne i Hercegovine, uključujući i pitanja poput Oružanih snaga BiH. Visoki predstavnik Christian Schmidt takokođer je rekao da nema okolnosti pod kojim bi se moglo odobriti prekrajanje granica BiH.

Ilustrujući snagu sankcija Brisela na zemlje koje ovise o evropskoj ekonomiji, Vurušić koji je i prevodilac sa ruskog jezika kaže da je Krim postao jedan od najvećih balasta Putinove Rusije nakon aneksija tog ukrajinskog teritorija i sankcija koje je Brisel uveo i Rusiji i Krimu.

„Bez obzira koliko je Rusija uložila novaca u Krim, oni i dalje imaju problema sa vodoopskrbom, kao i sa strujom. Jedna od glavnih grana Krima – poljoprivreda, vinarstvo i turizam su značajno pali zadnjih godina, jer Krim više ne izvozi vino, voće i povrće [u Evropsku uniju]“.

Vurušić kaže da Krim [bez EU-a] jednostavno ne funkcionira onako kako su mislili da će funkcionirati. U potpunosti ovisi od donacija iz Rusije. Sankcije su ih dosta koštale. Čak i sa ruskim pasošima ljudi sa Krima ne mogu slobodno putovati po Evropi.

“Kada je Krim pripojen Rusiji 2014. godine, vladalo je poprilično oduševljene, ali sada kada su vidjeli koliko to košta, i ne samo koliko košta, pao je taj prvotni zanos“.