Kinesko osvajanje svemira: I u orbiti, i na Marsu

Kina je najnovijim svemirskim poduhvatima osigurala mesto među vodećim svetskim silama u istraživanju svemira, a mnogi stručnjaci smatraju da je ona sada na prvom mestu.

Četvrti juli 2021. godine će zlatnim slovima biti upisan u istoriji Kine, kada je prva kineska svemirska stanica Tiangong zvanično počela sa radom. Takođe, dvoje kineskih astronauta je istog dana izašlo u prvu “svemirsku šetnju” (EVA – Extravehicular activity).

Astronaut Liu Boming je prvi izašao u svemir sa nove svemirske stanice, a nešto kasnije mu se pridružio i astronaut Hong Bo Tang. Komandant misije Nie Haisheng je ostao u stanici, kontrolišući razne uređaje za navigaciju u svemiru.

‘Nebeska palata’ u orbiti Zemlje

A kako je Kina stigla do ovakvog uspeha u svemiru? Do sada su svemirske stanice imale samo tri zemlje – SAD, sa svojom Space Lab stanicom, nekadašnji Sovjetski savez, sa Salyut i MIR stanicama, te međunarodna naučna zajednica, sa projektom Međunarodne svemirske stanice (iako je ISS većinom projekat američke NASA-e i evropske ESA-e, uz učešće japanske agencije JAXA i ruskog Roskosmosa). Za vreme ove EVA šetnje kineski astronauti su nosili potpuno novu generaciju skafandera, nazvanih Feitan. Ova odela su 33 odsto lakša i 25 odsto pokretljivija od onih koja su do sada korišćena.

Tiangong, u prevodu “Nebeska palata”, nalazi se u orbiti Zemlje između 340 i 450 kilometara. Ova visina se smatra niskom orbitom, za razliku od satelita u geo-stacionarnoj orbiti, koja može biti od 700 kilometara, pa i preko 1.000 kilometra visine. Prvi modul za ovu svemirsku stanicu je nazvan Tian'he – “Harmonija nebesa”. Modul je lansiran najvećom kineskom raketom Long March 2F (Shenjian – Nebeska strela).

Ova svemirska stanica je treća generacija ovakvih modula u kineskom svemirskom programu. Prve dve generacije su bile eksperimentalnog tipa, kako bi se testirali materijali i dizajn samih modula, i nisu imale ljudsku posadu. Dizajn “modularne” stanice je zapravo isti onaj koji koristi ISS, što je i bezbednije za astronaute u slučaju da dođe do nekog kvara. Osnovni modul Tian'he pruža osnovne parametre za život u svemiru – sisteme za kiseonik, navigaciju i komunikaciju. Takođe, u njemu se nalaze i glavni kompjuteri te generatori električne energije.

U narednim mesecima će u upotrebu ući još dva modula – Wentian i  Mengtian. Oni sadrže razne uređaje za ispitivanje svemirskog okruženja, kao i kompletnu laboratoriju u kojoj će kineski astronauti ispitivati uticaj nulte gravitacija na živi svet. Slični eksperimenti se na ISS-u izvode već više od jedne decenije.

Danijel Petrović, IT stručnjak, kaže da će Tiangong biti veliki podstrek za Kinesku tehnološku industriju.

Jedini modul na tamnoj strani Mjeseca

“Kina na ovaj način kaže – sada smo među prvima i u svemiru. Kineske tehnološke kompanije, poput Tencenta, Huaweia, Ali Babe i drugih, već imaju značajan deo globalnog IT tržišta. Sa druge strane, od osnovnih proizvođača elektronike – OEM fabrika u Kini – zavisi gotovo kompletna tehnološka industrija u svetu. Foxconn i Pegatron u Kini proizvode i vaš iPhone, i vaš laptop, bez obzira kog je brenda. Ne zaboravimo ni Xiaomi, kineskog giganta koji proizvodi sve, ‘od igle do lokomotive’, a zbog pristupačnih cena, veoma je popularan i na Balkanu. Ova nova ‘svemirska trka’ će samo dati vetar u leđa celoj kineskoj tehnološkoj industriji, a oni će, takođe, moći da svoje najnovije tehnologije testiraju i u uslovima svemira. Ne treba zaboraviti da je Kina otišla daleko i u razvoju veštačke inteligencije i robotike, pa već planiraju slanje robota u svemir”, objašnjava Petrović.

Stanica Tiangong će, takođe, imati “ruke” – sisteme nazvane LCM i CCM. Ove robotizovane “ruke” dužine deset metara će uz pomoć računara moći da sastavljaju ostatak stanice, pa čak i da se “samo-servisira” – nešto što ni stanice MIR i ISS nisu mogle.

Ipak, Tiangong nije uspeh samo kineske svemirske industrije, već i cele naučne zajednice. Tako će na ovoj stanici biti izvedeni razni naučni eksperimenti: TSER i CER će ispitati ponašanje fluida u svemiru, a CAER i HTFR će pružiti odgovore o ponašanju atoma i molekula te čak i samog protoka vremena u svemiru.

Kineski program Chang'e, nazvan po boginji Meseca, počeo je sa razvojem još 2005. godine. Cilj je bio razviti tehnologije koje će se koristiti u budućim kineskim svemirskim misijama, ali i obučiti stručnjake u Kineskoj svemirskoj agenciji (CNSA). Prva misija je bila Chang'e 1, mali satelit koji je ostao u Mesečevoj orbiti 2007. godine. Chang'e 2 je, takođe, bio satelit – lunarni orbiter sa unapređenim uređajima za istraživanje Mesečeve površine (takozvani LIDAR, koji se koristi i kod mapiranja Zemlje iz svemira).

Chang'e 3 je prva kineska misija koja se spustila na Mesečevu površinu 2013. godine. Ova misija je postavila takozvani LUT teleskop na Mesec, a zahvaljujući tome što nema atmosferu, uz pomoć ovog teleskopa je moguće istraživanje svemira koje jednostavno nije moguće sa Zemlje. Chang'e 4 misija je 2018. godine spustila prvi i zasada jedini modul na tamnu stranu Meseca. Vozilo za istraživanje Yutu Erhao 2 (Zec od žada 2) čak je tri meseca istraživao ovaj dotad nepoznati deo Zemljinog satelita te poslalo prve fotografije.

Fotografije i videozapisi sa Marsa

Agencija CNSA je nedavno objavila prve fotografije i video zapise sa Marsa, koje je načinila sonda Zhurong. Ova sonda za istraživanje Crvene planete se sastoji od dva modula – orbitera i sistema za spuštanje na površinu Marsa te vozila za istraživanje (Rovera). Ovo vozilo je već prešlo 236 kilometara za vreme od 42 SOL-a. SOL je jedinica za merenje vremena na Marsu, odnosno jedan “Marsovski dan” i traje kao 24 sata i 39 minuta na Zemlji.  U orbiti Marsa se nalazi i satelit Tianwen-1, koji, pored komunikacije sa Zhurong misijom, takođe vrši infracrvena skeniranja Marsa u potrazi za ledom i tečnom vodom.

Kina ima još ambicioznije planove – za 2033. godinu planirana je ljudska misija na Mars. Zapravo, ovo je projekat prave kolonizacije te uspostavljanja stalnog prisustva ljudi. Letovi i misije na Mars su planirane od 2033. do 2041. godine. Od 2027. godine Kina planira slanje prvih izviđačkih robota i raketa sa materijalom i opremom za buduću ljudsku misiju. Wang Xiaojun, koji je glavni naučnik Kineske akademije za svemirske letelice, rekao je da “Kina dugoročno planira stalno prisustvo astronauta na Marsu, pa čak i razvoj sistema za prikupljanje i obradu resursa i sirovina”.

Početak rada prve kineske svemirske stanice nije odabran slučajno – početak jula ove godine se poklapa sa proslavom 100 godina postojanja i rada Komunističke partije Kine. I zaista, Kina je prešla ogroman put u poslednjih 100 godina, a planira da u bliskoj budućnosti pređe još veći put – u svemiru.