B-1 Lancer protiv Tu-160: Usporedba strateških bombardera SAD-a i Rusije
Decenijama ovi teškaši služe svojim državama i glavni su oslonac ove grane američke i ruske avijacije.
U posljednje vrijeme česte su informacije o viđenim strateškim bombarderima Sjedinjenih Američkih Država i Ruske Federacije, o njihovom angažmanu bilo na Bliskom istoku ili oko ruskih granica. Uglavnom je riječ o avionima Tupoljev Tu-160 ruske i B1 Lancer američki proizvodnje koji su okosnica zračnih snaga svojih država u ovoj grani vojne avijacije.
Zanimljivo je da su u službi već decenijama, Amerikanac je svoj prvi let imao krajem 1974. godine (u službi od oktobra 1986.), a ruski Bijeli Labud (nadimak Tu-160) je prvi zvanični let imao 1981., dok je u aktivnoj službi od aprila 1987. godine.
Samo liče
“Tupoljev Tu-160, NATO kodnog imena Blackjack, ne samo da je teškaš, nego je i veoma brz teškaš. Pored toga što ima maksimalnu poletnu težinu od 300 tona i kapacitet da ponese do 12 krstarećih raketa velikog dometa Kh-55MS, ima i zapanjujuću maksimalnu brzinu od preko 2.05 maha”, govori za Al Jazeeru Aleksandar Uglješić, pilot i glavni i odgovorni urednik specijaliziranog portala Dmotion.rs.
“Obzirom da je prvi let obavio još decembra 1981. godine, osnovna uloga mu se menjala. Umesto predviđenog zadavanja nuklearnog udara u kataklizmičnom scenariju III Svetskog rata, uloga Tu-160 je prevedena u ulogu klasičnog, ali brzog, bombardera, sa konvencionalnim krstarećim raketama, koje, doduše, i dalje mogu imati nuklearne bojeve glave. Svoje sposobnosti Tu-160 pokazao je u dejstvima u Siriji, kada je nosio Kh-555 i naprednije Kh-101 krstareće rakete. U bliskoj budućnosti trebala bi početi proizvodnja Tu-160M2.”
Njegov rival sa američke strane B-1 Lancer ima još više iskustva, barem po godinama. Naš sagovornik govori kako je brzinom Amerikanac slab rival u odnosu na ruski avion.
“To je pre i samo delimično mogao biti B1A koji je brzinom od preko 2 maha barem u tom segmentu mogao ‘stati na crtu’ sa Tu-160. Međutim, taj projekat je stao davnih dana, u vreme Carterove administracije koja je umesto supersoničnog jurišnika za velike visine u prvi plan stavila balističke rakete”, kaže Uglješić.
“Projekat supersoničnog bombardera B1B je oživela administracija Ronalda Reagana, ali mnogo manje ambiciozno, pa se rodio avion samo sličan svom pretku, ali u osnovi značajno drugačiji i sporiji koji svojih 1.25 maha dohvata samo na velikoj visini. Velik pad u performansama zapravo je posledica promene namene koja je predviđala optimizaciju za prodor na malim visinama. Završetkom hladnog rata B1B je iz nosača nuklearnog arsenala konvertovan u nosača konvencionalnog, kao što su JASSM-ER i LRASM krstareće rakete.”
Nasljednici i budućnost
Što se tiče nasljednika ovih zračnih “teškaša”, narednih godina bi trebali poletjeti novajlije PAK DA i B-21 Raider.
“PAK DA, koji razvija Tupoljev, bi trebao da poleti 2023. godine i to prva tri prototipa, a u serijsku proizvodnju mogao bi ući do 2027. Kako se za sada zna, trebalo bi zameniti Tu-160, ali i Tu-95, obzirom da je već definisan kao bombarder velikog dometa od preko 12.000 kilometara. Gotovo sigurno je da će biti ‘Stealth’, a i da će biti podzvučni avion. To znači da neće imati apsolutno nikakve veze sa aktuelnim pa i unapređenim Tu-160M2, iako se to pominjalo kao mogućnost”, navodi naš sagovornik.
“B-21 Raider bi se takođe mogao naći u operativnoj upotrebi od 2027. praktično kao dopuna za B1B, B1, i ostareli, ali još uvek u upotrebi B52, ali koje bi vremenom trebao potpuno da zameni, obzirom da se pominje i njegova velikoserijska proizvodnja. Prema dostupnim podacima, B-21 bi trebao biti interkontinentalni “Stealth” bombarder, veoma velikog dometa V generacije, sposoban da nosi kako konvenconalno tako i nuklearno naoružanje.”
Obzirom na domete i snagu postojećih i nadolazećih balističkih i drugih projektila, nameće se pitanje – da li je prošlo ili prolazi vrijeme strateških bombardera?
“Ako je verovati najavama, ali uz rezervu obzirom da i istok i zapad umeju jako dugo i duboko da čuvaju svoje tajne, klasičan bombarder nikada neće izgubiti svoju ulogu u potencijalnim sukobima. Menjaće mu se strateška namena, ali će, najverovatnije, do daljnjeg ostati platforma koja brzo i daleko, a i radarski nevidljiivo isporuči svoj smtronosni tovar”, odgovara Uglješić.