Milionska prevara kroz fiktivnu prodaju toaletnog papira

“Otkrili smo još jednu višemilionsku prevaru izvedenu na štetu građana i države Crne Gore od strane organizovane kriminalne grupe. Njeni akteri su Investiciono-razvojni fond Crne Gore, ‘Solo’- podgorička kompanija koja se bavi proizvodnjom proizvoda od papira (toalet papira i salveta) i trgovinski lanac ‘Laković'”.

Kada je to prošle sedmice saopštio na press konferenciji generalni sekretar i predsjednik Kluba poslanika Demokrata Boris Bogdanović javnost je, kakvog li apsurda, najmanje iznenadilo to da je glavni u toj aferi Investiciono-razvojni fond (IRF). To ju je podsjetilo na njegov minuli rad ispunjen raznim sumnjivim poslovima.

Demokrate tvrde da su višemilionska sredstva IRF-a godinama korišćena nezakonito. Evo kako.

Firma ‘Solo’ ispostavljala je ‘Lakoviću’ fiktivne račune sa neuporedivo, po pravilu deset puta, većim iznosima od vrijednosti stvarno obavljenih usluga. Istog dana, po ispostavljanju lažnih računa, ‘Laković’ je sa IRF-om zaključivao ugovor o cesiji kojim je IRF preuzimao obavezu da isplaćuje dugovanja ‘Lakoviću’.

Demokrate, kako tvrde, posjeduju za to sljedeće dokaze: račun nema broj ugovora niti specifikaciju robe po vrsti, količini i cijeni, dok ‘Solo’, kao povjerilac, od ukupnog potraživanja, koje iznosi milion i sto hiljada, za sebe uzima samo 120.000 eura, i to samo na osnovu dva prezentovana ugovora. Finansijske transakcije odvijale su se istog dana, i to isključivo posredstvom Prve banke čiji je većinski vlasnik Aleksandar Đukanović, brat Mila Đukanovića.

Poslovanje IRF-a ‘pod velom tajne’

Samo na osnovu dokaza prezentovanih na press konferenciji Demokrate tvrde da postoji osnovana sumnja da su IRF i dvije kompanije oštetili građane Crne Gore za 1. 276 000 eura. Demokrate dalje tvrde da je u prošloj i ovoj godini zaključeno više takvih ugovora između istih aktera, sa ciljem upumpavanja višemilionskih sredstava privilegovanim pojedincima i kompanijama. Zanimljivo je da je na ugovorima IRF-a stavljana oznaka “tajno”, da se ne bi otkrile te višemilionske prevare.

Demokrate su saopštile da je svu dokumentaciju o prevarama predsjednik Aleksa Bečić dostavio vrhovnom državnom tužiocu Crne Gore Ivici Stankoviću. Tužilac se još nije oglašavao povodom ovog slučaja.

Investiciono-razvojni fond treba da bude predmet ozbiljne istrage tužilačke organizacije, jer dodjeljuje milione eura državnog novca pod sumnjivim okolnostima, saopštila je nakon otkrivanja ove afere nevladina organizacija Mreža za afirmaciju nevladinog sektora (MANS), koja godinama istražuje organizovani kriminal i korupciju.

Investiciono-razvojni fond, kao Vladina nebankarska finansijska institucija, po zakonu treba da brine o ekonomskom razvoju Crne Gore kroz podršku početnicima u biznisu, pokretanje novih investicija, podršku novoj proizvodnji i tehnologiji, kroz podsticaj izvoza… Međutim, odavno je poznatiji po dodjeli milionskih suma privilegovanim partnerima, posebno uoči izbora. Nedavno je i Svjetska banka u svojim Preporukama za javne politike Crne Gore u ovoj godini navela da postoje slabosti u nadzoru i upravljanju IRF-om.

“IRF, koji raspolaže prosječnim godišnjim budžetom od oko 100 miliona eura, predstavlja jednu od najnetransparentnijih državnih institucija i godinama krije podatke o svom poslovanju”, saopštio je MANS-u, naglašavajući da su pod velom tajne naročito takozvani faktoring poslovi, odnosno otkup potraživanja za prodatu robu ili realizovanu uslugu prije dospjelosti naplate.

“U Crnoj Gori ne postoji zakon koji precizno definiše ovu vrstu poslova koje Fond provodi godinama”, kazao nam je ekonomski analitičar Čedomir Radičević.

Sumnja se da su IRF i kompanije ‘Laković’ i ‘Solo’ putem faktoringa i fiktivnih usluga pronevjerili milione eura poreskih obveznika, tvrde u MANS-u.

Prema njihovim navodima, ograničeni tabelarni podaci Fonda o broju zaključenih faktoring poslova do sredine prošle godine, koji su javno dostupni, pokazuju da je u posljednje četiri godine IRF sa kompanijom ‘Laković’ zaključio faktoring ugovora vrijednih najmanje 11,3 miliona eura.

Krediti stranačkim ljudima pred izbore

Među trgovinskim lancima sa kojima je IRF zaključivao faktoringe najveće vrijednosti su i kompanije ‘Voli’, sa kojim je za nepunih pet godina ugovoreno poslova u vrijednosti 23,9 miliona eura, te kompanija ‘Goranović’ sa vrijednošću faktoringa od najmanje 8,4 miliona, takođe za nepuni petogodišnji period, dok je sa ‘Mesoprometom’ za tri godine ugovoreno blizu dva miliona eura, navode iz MANS-a.

“Osnov finansiranja IRF-a su mala i srednja preduzeća, dakle ona sa do 250 zaposlenih, dok su sredstva za Abu Dabi fonda namijenjena za velike kompanije. Ipak, znam da su iz IRF-a dali kredite kompaniji ‘Franca’, čiji je vlasnik član Glavnog odbora DPS-a i to u aprilu prošle godine, dakle tempirano pred izbore. I ovaj aranžman sa kompanijom ‘Laković’ je sigurno rađen pod plaštom faktoringa, a to znači otkupa duga iako je taj novac trebalo da zadrži povjerilac”, objašnjava Radičević. 

Direktor IRF-a dr Zoran Vukčević je odbacio sve optužbe Demokrata i tvrdi da je sve rađeno po zakonu: ,,Za svaki kredit koji je odobren postoji dokumentacija kojom se lako može utvrditi kompletnost i dokazivost”.

On je najavio da će Demokrate dobiti šansu da svoje optužbe dokažu na sudu.

Vukčević, bivši poslanik vladajuće Demokratske partije socijalista, široj javnosti je poznat kao učesnik afere „Snimak”  iz 2013. godine. Tada je otkriveno da su uoči vanrednih parlamentarnih izbora održanih prethodne godine funkcioneri DPS-a koristili razne mehanizme u predizbornoj kampanji poput isplate socijale, radničkih otpremnina, kredita ili zapošljavanja. Sve, naravno, za pridobijanje glasača.

Primarni cilj Investiciono-razvojnog fonda u 2017. godini biće smanjenje kamatnih stopa na odobrene kredite, otvaranje novih radnih mjesta i podrška povećanju životnog standarda, saopštio je početkom januara ove godine direktor IRF-a Zoran Vukčević.

On je na konferenciji za novinare saopštio da će IRF ponuditi nove kreditne linije, usmjerene na podršku onih grupa koji teže dolaze do posla.

“To su mladi ljudi, žene, tehnološki viškovi. Za njih su obezbijeđeni beskamatni krediti sa grejs periodom do četri godine i rokom povraćaja do 12 godina. To su povoljni uslovi i izazov za ovu grupu da uzme stvar u svoje ruke”, kaže Vukčević.

Vukčević je najavio da će IRF biti koncentrisan na realizaciji 33 kreditne linije, a plasiraće najmanje 120 miliona eura. Sredstva su najvećim dijelom obezbijeđena kod Evropske investicione banke (EIB).

Logično bi bilo da su milioni eura datih za toalet papir i salvete, umjesto za otkup potraživanja na relaciji ‘Laković’ – ‘Solo’ usmjeravani za kreditnu podršku privredi i otvaranje novih radnih mjesta. Uzgred, ovih dana je objavljeno da Crna Gora ima oko 52.000 nezaposlenih, među kojima je i deset hiljada, pretežno mladih ljudi, sa fakultetskim diplomama! Ali, IRF ne može da se oslobodi neke ustaljene finansijske gimnastike.

IRF finansirao renoviranje kafića

Početkom prošle godine vlasnica agencije ‘Spin’ Branka Vuksanović kazala je da je Investiciono razvojni fond zauzeo stav koji je “kamen spoticanja” kada je u pitanju pružanje podrške ženskom preduzetništvu, jer je pokretanje sopstvenog biznisa za žene jedino moguće korišćenjem ličnih resursa.

“Ne optužujte žene da su u sivoj ekonomiji, one prosto ne mogu da registruju svoj biznis”, kazala je Vuksanović na sjednici Odbora za žensko preduzetništvo Privredne komore Crne Gore.

Vlasnica hemijske čistionice ‘Pingvin’ u Podgorici Edita Klajn tada je rekla da se IRF-u obratila prije 12 godina kako bi dobila kredit za kupovinu mašina vrijednosti 30 hiljada eura.

“Kao samostalna zanatska radnja, garantujem cijelom imovinom, a nijesam mogla dobiti kredit, jer je poslovni prostor glasio na moje ime”, požalila se Klajn.

IRF je početkom maja prošle godine, prije ulaska opozicionih kontrolora u Vladu izbornog povjerenja, donio odluku o izmjeni četiri programa za kreditiranje, kojima je predvidio povoljnije uslove za korisnike kredita, odnosno da sopstveno učešće mogu obezbijediti u roku od godinu od dana zaključenja ugovora o kreditu. Kontrolori su otkrili da je Odbor direktora, ne slučajno baš tada, snizio kriterijume za kreditiranje programa podrške razvoju preduzetništva, mladih u biznisu, početnika u biznisu i programa kreditiranja visokoškolaca.

I analiza istraživačkog centra MANS-a i lista Dan pokazala je da su ukupni uslovi kreditiranja IRF-a u izbornoj 2016. godini bili znatno povoljniji u odnosu na prethodnu, koja nije bila neizborna.

Direktror Vukčević se pretprošle godine našao u žiži javnosti kada se saznalo da će IRF finansirati sa 55 miliona eura gradnju malih hidroelektrana firme koje su većinom u vlasništvu domaćih tajkuna i osoba povezanih sa tadašnjim premijerom Crne Gore Milom Đukanovićem. Na spisku se našla i firma premijerovog sina.

I prije tri godine IRF je bio darežljiv: finansirao je renoviranje kafića i hotela, čiji se vlasnici dovode u vezu sa vrhom DPS-a.

Poslanik Demokratskog fronta Vladislav Bojović pozvao je prije dvije godine državnog tužioca da pokrene istragu o tome kako je potrošeno 800 hiljada eura državnog novca za rekonstrukciju skijališta Savin kuk na Žabljaku i da Vukčević treba da odgovara zbog kraha ski-sezone te godine u tom crnogorskom turističkom centru.

Sada je na potezu državni tužilac. Demokrate i MANS očekuju da će on konačno krenuti u akciju i razotkriti da li su njihove optužbe na adresu IRF-a osnovane ili ne.

Izvor: Al Jazeera