U zatvoru za migrante tvrđave Evrope

Piše: Ian Birrell

Dok sam putovao po Libiji u vrijeme kada su slike dotjeranog Moammera Gaddafija bile nad svakom javnom površinom, naišao sam na Nigerijce koji su sjedili u sjenci gradilišta.

Izgledali su neutješno. Nalazili smo se u gradu na ivici Sahare, žestoka pustinjska vrućina je pritiskala, a grupa od nekih dvadesetak muškaraca izgledala je umorno.

Nije bilo neuobičajeno naći grupe subsaharskih Afrikanaca koji žive u Libiji, posebno nakon što je Gaddafi promovirao svoj lični koncept panafrikanizma. Sreo sam Malijce u jednom obližnjem gradu, Senegalce u drugom, grupu Ganaca u Tripoliju.

Zaustavio sam se da razgovaram sa Nigerijcima, a muškarac po imenu Michael, koji je nosio debelu jaknu uprkos vrućini, rekao mi je da među njima ima ljekara i nastavnika, i da su svi odlučni u potrazi za boljim životom s druge strane Sredozemnog mora.

Michael je proveo deset dugih mjeseci putujući od svog doma u Lagosu do ovog prašnjavog pustinjskog mjesta. Pred njim je još bio opasni mediteranski prolaz i onda će moći početi raditi na gotovo sigurno slabo plaćenom, fizičkom poslu u obećanoj zemlji. Pitao sam ga zašto pametni profesionalci rizikuju život na ovaj način.

“Kući imamo samo nezaposlenost i probleme,” rekao je.

“Vrijedi rizikovati život da biste dospjeli u Evropu.”

Milioni dijele njihov očajnički i ponekad smrtonosni nagon, napuštaju porodice i prijatelje da bi rizikovali život u potrazi za evropskim snom.

Neki bježe od haosa u Siriji, sukoba na sjeveru Nigerije, despotizma u Eritreji ili Etiopiji; drugi, poput Michaela, jednostavno traže stabilniji i prosperitetniji život.

Debata o razvoju predugo već ignoriše ovaj motor migracije, jedan postupak koji može dovesti do najveće promjene u životima pojedinaca.

Naravno, to može biti veoma rizično. Svaki dan iz Sredozemnog mora u prosjeku izvuku 400 ljudi kao što je Michael. Poznato je da se utopilo više od 2500 ljudi ove godine, a mnogi drugi se utope u ovim vodama bez da to iko zabilježi – cifre koje će rasti sa smanjenim brojem patrola Evropske unije.

Hiljade migranata završi na prisilnom radu ili u zatvoru zbog “zločina” potrage za životnim šansama koje mi uzimamo zdravo za gotovo.

Tretiraju ih kao kriminalce

Prošle godine sam upoznao neke od ovih nesretnih ljudi u Atini nakon što sam kao jedan od rijetkih, dobio dozvolu da posjetim mjesto koje nazivaju “grčkim Guantanamom” – ćelije koje drži policija a u kojima su načičkane hiljade migranata zatvorenih na period do 18 mjeseci. Zatvorila ih policija osiromašene države koja se bori za opstanak na prvoj liniji evropske imigracione krize.

Još veći broj ljudi naguran je u kontenjere za prevoz brodom, gdje temperatura ljeti doseže i 50 stepeni, unutar za tu svhu građenih zatvorskih kampova, većinom raštrkanih po cijeloj državi.

“Izbacite me iz države ako želite – ali molim vas nemojte mi uništavati razum, duh i život na ovako okrutan način.”

Upoznao sam i talijanskog turistu sudanskog porijekla, zatvorenog tokom dvosedmičnog odmora; transeksualku duge kosu koju su redovno silovali ostali zatvorenici iz ćelije; i Hamoudija Khalida, koji je rekao da ima 15 godina i da ga maltretiraju.

“Veoma sam uplašen,” kazao je Hamoudi, koji je napustio Alžir sa 14 godina. Na sebi je imao fudbalski dres Engleske koji mu je davno okraćao.

“Zato što sam mlad i mali, moram čistiti za druge. Užasno mi je ovdje – mnogo puta sam dobio udarce, ali policija to ne shvata ozbiljno,” rekao je on.

U ovim zatvorima ne drže samo ekonomske migrante.

Ovdje bacaju čak i Sirijce koji bježe od pokolja u svojoj domovini, među njima i istaknutog doktora koji nije želio ubiti svog sunarodnjaka u Halepu i visokopozicioniranu osobu iz Vlade koja ja odbila potpisati pogubljenje za nevine ljude.

“Spasio sam život mnogima,” kazao je ovaj ponosni čovjek, u šoku što ga drže u zatvoru već pet mjeseci nakon što je objasnio vlastima na granici ko je.

“Ali tretirali su me kao opasnog kriminalca ili serijskog ubicu, čak sam više puta morao vrištati da bi me pustili u toalet.”

‘Od sreće zavisi’

U Grčku su pohrlile izbjgelice s Bliskog istoka jer se stanje tamo pogoršava. Sa razorenim javnim finansijama i haotičnim sistemom azila, Grčka rijetko daje državljanstvo strancima ali ne može vratiti ljude na opasna mjesta.

To je rezultiralo velikim brojem migranata ostavljenih na cjedilu u državi bez novca, želje ili infrastrukture da rješava njihov problem.

U ovoj državi djeluju i ekstremističke grupe kao što je ultradesničarska Zlatna zora, koje su se cinično poigravale sa strahovima javnosti od imigracijske krize, i bande koje izvode rasističke napade.

Političari su na strahove javnosti odgovorili naredivši policiji da hapsi ljude na ulici koji izgledaju kao stranci, i da zatvara one bez ispravnih dokumenata. Međutim, čak su mi i neki policajci na višim pozicajama rekli kako je ovaj sistem beskoristan s obzirom da većina migranata ponovo nestane u podzemlju čim ih oslobode sa dokumentom da se od njih zahtijeva da napuste Grčku.

U policijskoj stanici u Omoniji, zabačenom okrugu Atine, policajci su mi rekli da dnevno obrade više od 200 slučajeva migranata. Mnogi od njih budu oslobođeni, ali neke odmah šalju u ćelije i zatvore.

“Od sreće zavisi šta će vam se dogoditi,” kazao je jedan policajac.

Nema sumnje da se države poput Grčke i Italije bore da zaštite svoje granice. Ali dozvoliti da se ljudi poput Michaela utope ili zatvoriti ljude koji bježe od rata ili tiranije nije rješenje kojem pribjegava civilizovani kontinent.

“Gdje je kršćanski način kada nas ovako zatvaraju iako nismo počinili nikakvo krivično djelo?” pitao je jedan sirijski kršćanin kojeg sam upoznao i koji je proveo četiri mjeseca zatvoren u mračnoj podrumskoj ćeliji.

“Izbacite me iz države ako želite – ali molim vas nemojte mi unišavai razum, duh i život na ovako okrutan način.”

Izvor: Al Jazeera