Nova bečka inicijativa za dužničku krizu

Evropska banka za obnovu iI razvoj (EBRD) radi na novoj “bečkoj inicijativi”, kojom želi spriječiti prelazak dužničke krize na Grčku i Italiju. Naziv novog plana za izlazak istočnoevropskih zemalja iz krize je “Beč 2.0”. Ovaj plan je postojao još 2008. godine, poslije bankrota banke Lehman Brothers u SAD-u.

Zapadnoevropske banke su se “bečkom inicijativom” prije četiri godine obavezale da neće povlačiti novac iz istočne Evrope. Krediti istočnih zemalja su nakon isteka roka otplate zamijenjeni za nove papire. Za to se zalagao grad Beč, što se pokazalo uspješnim. Inicijativa grada Beča je pomogla izbjegavanju finansijskog tjesnaca u istočnoj Evropi.

Banke su prisilile zapadnoevropske finansijske koncerne da povećaju svoju osnovnu kapitalnu kvotu na devet posto, čime su prisiljeni obezbijediti 100 milijardi eura ‘čistog’ novca.

Iako EBRD ne vidi paralelu između trenutne situacije i izbijanja krize 2008. godine, situacija je dramatična za zemlje istočne Evrope, prije svega za prekogranično bankarstvo. Pozadina je da su banke prisilile zapadnoevropske finansijske koncerne da povećaju svoju osnovnu kapitalnu kvotu na devet posto, čime su prisiljeni obezbijediti 100 milijardi eura “čistog” novca. Ovaj korak bi ih trebao sačuvati od krize, međutim, ko ne dobija novac, mora reducirati rizike i kredite.

Zapadnoevropski bankovni koncerni dominiraju i na Istoku. Austrijski novčani instituti na tržištu istočne Evrope imaju udio od 22 posto. EBRD se sada plaši da bi zapadne banke mogle ostvariti poreze preko banki kćerki na Istoku, dok bi istočnim Evropljanima “zavrnuli česmu”.

Općenito povlačenje

Zapadne banke u Evropskoj centralnoj banci (ECB) u Frankfurtu trenutno pohranjuju više od 400 milijardi eura. Neke od njih su vidno smanjile svoje poslove u istočnoj Evropi, dok su pojedine najavile općenito povlačenje iz ovog dijela Evrope. Njemačka komercijalna banka (Deutsche Commerzbank) se već izjasnila da privremeno neće davati kredite izvan Njemačke i Poljske.

“Smatramo da je koordinacija veoma važna”, izjavio je glavni ekonomista EBRD-a Erik Berglof, prenosi Compress Sarajevo.

On upozorava na kontinuirane finansijske probleme u istočnoevropskim zemljama. Tako je Mađarska u novembru 2011.godine, zbog nedostatka ponuda, morala odustati od prodaje vrijednosnih papira. U Slovačkoj je Agencija za dugove (EDA) u Bratislavi morala zaustaviti aukciju petogodišnjeg državnog kredita zbog nezainteresiranosti. Čak su i u Sloveniji kamate za državne kredite narasle preko kritičnih sedam posto.

Predsjednik EBRD-a Thomas Mirow je sredinom novembra 2011. godine u Frankfurter Allgemeine Zeitung hitno apelirao na Zapad da ne napušta finansijski istočnu Evropu. Zapad bi, naprotiv, prema Istoku trebao pokazati solidarnost kao i 1989. godine, nakon pada komunizma, te nastaviti s investicijama čak i u kriznim vremenima.

Drastične mjere štednje

Istočni Evropljani su se mnogo žrtvovali, o čemu svjedoči anketa provedena po nalogu EBRD-a u 38.000 domaćinstava u istočnoj Evropi. Kriza se u istočnoj Evropi osjetila u punom zamahu zbog nedostatka socijalnih mreža.

Mnogo je veći broj osoba na Istoku koje su izgubile svoje poslove nego na Zapadu. Istočni Evropljani su tako bili prisiljeni uvesti drastične mjere štednje, poput odustajanje od posjeta ljekaru ili uvođenje restrikcija na ishranu. Uvedene su i posebne mjere štednje na državnim nivoima ovih zemalja, međutim, istočna Evropa je sada još više ugrožena dužničkom krizom.

Kriza se u istočnoj Evropi osjetila u punom zamahu zbog nedostatka socijalnih mreža.

Sudbine izvozno orijentiranih zemalja istočne Evrope umnogome ovise o daljnjem privrednom razvoju Zapada. Iako su privredni podaci u istočnoevropskim zemljama mnogo solidniji nego prije finanasijskog kraha banke Lehman Brothers prije tri godine, Istoku je pri svladavanju kontinuirane krize potrebna odlučna i snažna finansijska pomoć Zapada.

EBRD planira nastaviti s jakim investicijama u istočnu Evropu, a samo prethodne godine je za 386 projekata potrošeno oko devet milijardi eura.

Izvor: Agencije