Državni udar na nevladin sektor

Šta je pozadina povratka “stranih plaćenika” i “domaćih izdajnika” na političku scenu Srbije i hoće li javna stigmatizacija svih koji rade u nevladinim organizacijama a čije projekte dijelom ili u cjelosti finansiraju različite organizacije iz zapadnih zemalja dobiti i neverbalne oblike represije?

Ili će kampanja koja se vodi u medijima bliskim beogradskom režimu obnoviti stare želje vlasti da se ova oblast “uredi” po ruskom modelu, odnosno donošenjem zakona koji bi nevladin sektor uključujući i medijske redakcije prozvao agenturama, a one koji rade u takvim agenturama agentima stranog uticaja, uključujući i novinare?

To se barem u skorijoj budućnosti, najvjerovatnije, neće dogoditi. Zbog proste činjenice da je najveći “strani plaćenik” u Srbiji zapravo vlada te zemlje, a ne demonstranti koji protestuju širom Srbije tražeći zabranu eksploatacije litijumske rude jadarita u okolini Loznice.

Sistem koji se hrani zastrašivanjem

Nije zgoreg još jednom podsjetiti na metodologiju vlasti već milion puta upotrijebljenu u svakodnevnim okršajima sa svojim protivnicima, a koja se upravo prakticira i u slučaju mogućeg kopanja litijuma, bora i drugih deficitarnih elemenata u svijetu. Pogotovo u svjetlu sve vidljivije panike u vladinim redovima i činjenice kako se sve glasnije šuška o rekonstrukciji vlade u kojoj sjedi čak 35 ministara (što je najviše u Evropi), a koja je sastavljena prije svega 100 dana!

Elem, najprije se građanima preko “svojih” televizija dramatično obrati predsjednik Srbije Aleksandar Vučić sa ocjenom kako su organizatori uličnih protesta okupljenih ispod parola “Rio Tinto marš sa Drine” i “Nećete kopati” uglavnom “strani plaćenici”, potom te televizije (da ih ne imenujemo, zna se koje) do krajnjeg neukusa danima razrađuju predsjednikovu tezu, sve to onda ide u printane medije, takođe pod kontrolom vlasti, i tako se formira javno mnjenje. Samo, ovaj put u takvom “sistemu” nešto opasno škripi.

I pored toga što je Vučić “sišao” u narod odnosno posjetio Mali Zvornik, da pokaže kako je “narodu” važnije iskamčiti koji kilometar asfalta do svog sela nego cijelo zamješateljstvo oko litijuma i njegovog dogovora sa njemačkim kancelarom Olafom Scholtzom.

Valjda se zbog toga prešlo na “varijantu B” odnosno sa verbalnih na neverbalne oblike zastrašivanja, tačnije otvorene oblike zastrašivanja kao što su hapšenja desetaka učesnika protesta. Ali ne za podrivanje ustavnog poretka i sličnih nebuloza nego za ometanje javnog reda i mira.

Na kraju se stiglo do “stranih plaćenika” i dosad neviđenog “državnog udara” na nevladin sektor (hapšenja zasad nema), kako bi se po svaku cijenu odvratila pažnja sa demonstracija protiv kopanja litijuma koji potresaju Srbiju. Usput, vlast je “otkrila” kako su protesti više upereni protiv Aleksandra Vučića nego protiv otvaranja rudnika i zagađivanja životne sredine. Što je samo djelimično tačno.

Rusko-kineska obavještajna podrška

Da slučaj izmiče apsolutnoj kontroli i da je vlast uspaničenija nego u nekim ranijim sličnim situacijama u kojima se snalazila kao riba u vodi, najbolja potvrda stigla je sa prilično udaljenih i neočekivanih destinacija, iz Moskve i Pekinga. Koji u Srbiji imaju brojne interese, a izgleda da nisu oduševljeni ni činjenicom da je srpski litijum obećan mrskom Zapadu.

Čak se ni od Putina nije očekivalo da progovori kroz usta njegove glasnogovornicima Marije Zaharove kako se u Srbiji, prema tuskim obavještajnim podacima, navodno priprema državni udar, kako su protesti protiv eksploatacije jadarita zapravo priprema srpskog Majdana, početak obojene revolucije i slične izmišljotine, idealne za eksploataciju na “pinkovizijama” i sličnim medijima koji to prodaju konzumentima.

Mariji, odnosno Putinu, na opšte iznenađenje onog dijela javnosti koji i dalje voli misliti svojom glavom, a na radost Vučićevih (i Putinovih) pristalica, oglasilo se i kinesko ministarstvo spoljnjih poslova mimo svoje višedecenijske prakse nemiješanja u unutrašnje stvari drugih država, tonom i jezikom kao da je pisano u Moskvi.

Ni ovakva kontroverzna internacionalizacija pitanja eventualne eksploatacije jadarita, ispada da Rusi i Kinezi podržavaju Scholtza odnosno Zapad), međutim, nije zaustavila demonstracije čiji organizatori, brojne ekološke i opozicione stranke, najavljuju još žešće proteste i blokade već u septembru.

Pokazalo se da ne samo što nije bilo nikakvog u medijima najavljivanog državnog udara, ni majdanizacije Srbije, a pogotovo ne najavljivanog građanskog rata. Zato se sve pokušava prevaliti na leđa upravo onih koji se zalažu za zelene agende i razvoj demokratije.

Jedini vidljivi državni udar je upravo udar države na nevladin sektor, suprotno svim propisima koje je sama država donijela.

Glume junake “Petparačkih priča”

Zašto je to tako možda je ponajbolje objasnio profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu Oliver Tošković koji smatra kako je vlast uvidjela da gubi kontrolu i hapšenjima nastoji zaplašiti ljude.

“Glume junake “Petparačkih priča” (Quentin Tarantino), stalno ih neko juri, oni pobjeđuju”…

Otuda je i lansirana priča o “stranim plaćenicima”, poslije koje slijedi, kao što smo to vidjeli i u prošlosti, priča o “domaćim izdajnicima” koji su se kao i onda tako i danas najčešće profesionalno bavili svojim poslom bilo kao novinari, istraživači društvenih prilika ili bilo kojom drugom profesijom.

Iako je rad nevladinih organizacija i udruženja (u Srbiji ih je registrovano više od 38.000 od kojih ogromna većina živi od subvencija vlade) u potpunosti transparentan za razliku od mnogih drugih oblasti, neki su se mediji odvažili da saberu svima poznate cifre sa web-sajtova i došli do cifre od 78 miliona evra, na koje je uredno plaćen porez državi. Istovremeno su propustili sabrati sve donacije iz Evrope srpskoj vladi koje su premašile osam milijardi evra koje svjedoče ko je najveći “strani plaćenik”, a to je niko drugi do Vlada Srbije.

Četiri srpska jahača apokalipse

Upravo ta činjenica je jedan od dokaza za tačnost tvrdnje Zorana Panovića, programskog direktora Demostata, o četiri srpska jahača apokalipse koji se zovu: nekompetentnost, korupcija, paranoja i hipokrizija.

Ovi su se jahači apokalipse svom silinom obrušili na neistomišljenike, a prva žrtva postao je  direktor Biroa za društvena istraživanja (BIRODI) Zoran Gavrilović. Koji je na TV Prva pritisnut od voditeljice programa i drugog gosta emisije, priznao kako je “strani plaćenik” jer mu strana fondacija za mon itoring medija u Srbiji uplaćuje 58.000 dinara mjesečno (oko 500 evra), na koje uredno plaća porez što je, ako je vjerovati državnim statistikama, tek nešto više od polovine prosječne plate u toj zemlji.

Mnogo opasnije od ove podosta od upotrebe pohabane etikete “strani plaćenik” jesu epiteti kojima su probjegli provladini mediji Večernje novosti” i “Politika”. Za razliku od Vučića koji je i lansirao tu staru sintagmu “strani plaćenici” za neke nevladine organizacije dva pomenuta lista kritičare Vučića nazivaju antidržavnim. Činjenicu da protestima protiv kopanja litijuma prisustvuju i neke Vučićeve pristalice, prema nekim procjenama i 15 odsto, ovi listovi apsolutno previđaju.

Tako se na naslovnici Večernjih novosti mogao pročitati naslov „Kako funkcioniše NVO sektor – među 38.178 nevladinih skrivaju se i antidržavni“. Sličan je primjer i iz Politike hdje se moglo čitati , takođe na naslovnoj strani, kako “Jačaju pokušaji destabilizacije naše zemlje – Rastu strane investicije u antidržavne NVO“.

Bivši povjerenik za informacije, advokat Rodoljub Šabić u izjavi za list Danas kaže da su ovakve i slične tvrdnje, bez obzira ko stoji iza njih, lišene bilo kakvog osnova.

„To finansiranje je kod nas odavno transparentno, dostupno ne samo nadležnim organima nego i najširoj javnosti jer većina bar onih pravih NVO podatke o projektima i finansijerima objavljuje na web sajtovima. Državni organi, u slučaju da je reč o projektima koji su nezakoniti imaju ovlašćenja i mogućnost da u svakom trenutku obustave projekte a aktere kazne. To se naravno nikad nije desilo jer za to nema osnova“, rekao je Šabić.

Suština problema sa finansiranjem projekata iz inostranstva zapravo je predmet a ne finansiranje tih projekata koji ne prezaju od toga da apostrofiraju srpske jahače apokalipse.

Umjesto da se suoči sa korupcijom, inkompetencijom, paranojom i hipokrizijom, vlast čini sve da pažnju skrene sa priče o litijumu. Dokle će u tome ići sigurno neće zavisiti samo od obavještajnih podataka iz Moskve i Pekinga. Pitaće se o tome ne samo građani i eksperti nego i Evropljani. Poput Emmanuela Macrona koji za nekoliko dana ponovo dolazi u Beograd. Osim o francuskim avionima i srpskom litijumu, pričaće se i o protestima sa kojim upravo Macron ima mnogo iskustva.

Stavovi izraženi u ovom tekstu autorovi su i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.