Kako se međunarodno pravo koristi za prikrivanje izraelskog doseljeničkog kolonijalizma

Izrael je 7. oktobra objavio da je „u ratu“. Nakon napada na gradove i naselja na jugu Izraela, izraelska vlada je objavila da pokreće „operaciju velikih razmjera da odbrani izraelske civile“. Dva dana kasnije, izraelski ministar odbrane Yoav Gallant, najavio je punu blokadu Gaze, ukinuvši dotok struje, goriva, vode i hrane; „Borimo se protiv ljudskih životinja“, izjavio je.

Od tada je više od 17.700 Palestinaca ubijeno u izraelskom bombardovanju Pojasa Gaze, a više od trećine te cifre čine djeca. Više od 1,7 miliona ljudi je raseljeno unutar enklave, a sigurna zona u koju bi civili mogli otići ne postoji.

Usred ove smrti i razaranja, dominantni narativ u zapadnim medijima i političkim krugovima bio je da je ovo „rat“, da Izrael ima „pravo da se brani od terorizma“ i da je palestinska patnja „humanitarno“ pitanje. Ovakav način predstavljanja trenutnih dešavanja – potpomognut jezikom posuđenim iz međunarodnog prava – potpuno iskrivljuje realnost na terenu.

Sve što se trenutno dešava u Izraelu i Palestini dešava se u kontekstu kolonizacije, okupacije i aparthejda, koji su prema međunarodnom pravu, ilegalni. Izrael je kolonizatorska sila a Palestinci su kolonizirana starosjedilačka populacija. Bilo kakvo pozivanje na međunarodno pravo koje ne uzima u obzir ove okolnosti predstavlja iskrivljavanje ove priče.

Izrael: kolonizator

Status Izraela kao kolonizatorske države bio je jasan u ranim danima Ujedinjenih naroda. Vrijedi pomenuti da veći dio posebnosti slučaja Palestine, podložnost njegovom pogrešnom predstavljanju i manipulaciji, potječe iz činjenica da je Palestina kolonizirana u vrijeme kada je masovna kolonizacija globalnog juga teoretski bila na svom kraju.

Naprimjer, predstavnik Jevrejske agencije Ayel Weizman, jedna od glavnih osoba koje su omogućile cionistički projekat, opisao je tadašnja dešavanja kao jevrejsku „kolonizaciju Palestine“ tokom saslušana Specijalnog odbora UN-a za Palestinu 1947, kada se vijećalo o priznavanju države Izrael.

Rezolucije koje je izdala Generalna skupština UN-a od 1950-ih do 1970-ih Palestinu su svrstavale sa drugim koloniziranim nacijama. Naprimjer, Rezolucija 3070 iz 1973. proglasila je da Generalna skupština UN-a „osuđuje sve vlade koje ne priznaju pravo na samoopredjeljenje i nezavisnost naroda, posebno naroda Afrike koji su još pod kolonijalnom dominacijom i palestinskog naroda“.

Na sličan način je slučaj Palestine također predstavljen kao blizak slučaju aparthejda u Južnoj Africi. Naprimjer, Rezolucija 2787 iz 1971. kaže da Generalna skupština „potvrđuje zakonitost borbe naroda za samoopredjeljenje i oslobođenje od kolonijalne i strane dominacije i stranog potčinjavanja, posebno u južnoj Africi, a posebno naroda Zimbabvea, Namibije, Angole, Mozambika i Gvineje [Bissau], kao i palestinskog naroda, svim dostupnim sredstvima koja su u skladu sa Poveljom Ujedinjenih naroda“.

Nakon rata iz 1967, izraelska okupacija Zapadne obale, Istočnog Jerusalema, Gaze, Sinajskog poluotoka i Golanske visoravni, potaknula je Rezoluciju 242 Vijeća sigurnosti UN-a, koja je u svojoj preambuli naglasila „nedopustivost sticanja teritorije ratom“ i pozvala je na „povlačenje izraelskih oružanih snaga sa teritorija okupiranih u nedavnom sukobu“.

Međutim, namjernu dvosmislenost rezolucije u referiranju na „teritorije okupirane“ u engleskoj verziji teksta, iskoristio je Izrael da opravda svoju okupaciju i pripajanje duže od pola stoljeća. Ona je utrla i put za Izrael da počne graditi naselja – pojavu koju je Francesca Albanese, specijalna izvjestiteljica UN-a za pitanja ljudskih prava na palestinskim teritorijama, definisala u svom izvještaju A/77/356 kao „kolonizaciju“ Zapadne obale.

Kontekst kolonizacije i okupacije gurnut je ustranu potpisivanjem Sporazuma iz Osla 1993, koji je predstavljen međunarodnoj zajednici kao „mirovni sporazum“ koji je okončao „palestinsko-izraelski sukob. Ovaj sporazum to, naravno, nije napravio.

Ugnjetavanje i oduzimanje zemlje palestinskog naroda od strane izraelskog kolonizatora se nastavilo.

Pravo na samoodbranu i pravo na otpor

Izostavljanje konteksta kolonizacije i okupacije dovelo je do tog da Palestinci budu predstavljeni kao isključivo jedna od dvije kategorije: „žrtve“ humanitarne krize ili „teroristi“.

S jedne strane, predstavljanjem palestinske patnje kao humanitarnog pitanja prikrivaju se njeni glavni uzroci. Kao što je više organizacija UN-a i organizacija za ljudska prava istaklo, izraelski okupacija i aparthejd uništili su palestinsku ekonomiju i otjerali Palestince u siromaštvo. Fokus na humanitarni element nastavlja ovisnost o humanitarnoj pomoći i ostavlja po strani zahtjeve za odgovornošću i odštetom.

S druge strane, narativ koji predstavlja Palestince kao „teroriste“ zamagljuje stvarnost da je cilj izraelske vojske uvijek bio iskorijeniti „palestinski problem“ na sve moguće načine, uključujući etničko čišćenje, potčinjavanje i raseljavanje. On, isto tako uskraćuje palestinskom narodu pravo na otpor, koje je navedeno u međunarodnom pravu.

Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima naglašava u svojoj preambuli da je „neophodno, ako čovjek ne želi biti primoran da se, u krajnjem slučaju, pobuni protiv tiranije i ugnjetavanja, da ljudska prava budu zaštićena vladavinom zakona“. Ovo zapravo znači da je, pobuna protiv tiranije i ugnjetavanja u slučaju kada ljudska prava nisu zaštićena, prihvatljiva.

Na sličan način, mnoge rezolucije Generalne skupštine UN-a od 1950-ih do 1970-ih, Prvi protokol Ženevskih konvencija, i sudska praksa Međunarodnog suda pravde, pružaju dokaze za legitimitet borbi naroda svim sredstvima koja su im na raspolaganju u korištenju prava na samoopredjeljenje.

Naravno, u kojem god obliku da se pobune, Palestinci su vezani pravilima ponašanja u slučaju vođenja sukoba koje propisuje međunarodno humanitarno pravo.

Uskraćivanje Palestincima prava na pružanje otpora ide u kombinaciji sa činjenicom da se Izrael i njegovi saveznici stalno pozivaju na pravo Izraela „da se brani“. Ali, na Član 51 Povelje UN-a, koji daje legitimnost oružanoj agresiji u ime samoodbrane, ne može se pozivati kada prijetnja dolazi iz okupirane teritorije.

Međunarodni sud pravde ponovo je potvrdio ovo načelo u svom savjetodavnom mišljenju o pravnim posljedicama izgradnje zida na okupiranoj palestinskoj teritoriji (2004).

Važno je istaknuti da, iako je Izrael jednostrano povukao svoje vojnike i naselja iz Gaze 2005, on i dalje ima efektivnu kontrolu nad tom teritorijom. Ova je realnost je očita u posljednja dva mjeseca kada je Izrael prekinuo dotok hrane, vode, medicinskih potrepština, struje i goriva – sve nužnih stvari za postojanje stanovništva u Gazi.

Prema međunarodnom humanitarnom pravu, Gazu je okupirao Izrael koji ne može navoditi samoodbranu kao legitiman razlog za svoju agresiju protiv prijetnje koja potječe sa teritorije nad kojom on ima efektivnu kontrolu.

U tom smislu, Izrael čini ratne zločine, zločine protiv čovječnosti i zločin genocida u Gazi ne u kontekstu „samoodbrane“ nego okupacije. Izraelska vojska neselektivno i neproporcionalno koristi eksplozivno oružje, prisilno raseljavanje više od 1,7 miliona ljudi u Gazi, prekidanje dotoka goriva, struje, hrane, vode i medicinskih potrepština, što predstavlja kolektivnu kaznu.

Nažalost, ovi zločini nisu anomalija, nego dio kontinuiranog sistemskog nasilja koje Izrael čini palestinskom narodu proteklih 75 godina.

Zastarjeli ratni zakoni

U pokušaju da opravda šokantan broj ubijenih civila u Gazi, Izrael i njegove pristalice često se pozivaju na ratne zakone, razbacujući se termina poput „dobrovoljni živi štitovi“ i „proporcionalnost“.

Osim manjkavih argumenata i manjka dokaza koji karakterišu ove tvrdnje, one se isto tako oslanjaju na set normi koje su kodificirale kolonijalne sile i koje su strahovito zastarjele.

Ratni zakoni su sastavljeni tokom kolonijalnih vremena da regulišu upotrebu sile između suverenih država. Kolonije očito nisu smatrane suverenim jednakima, a ovi zakoni su osmišljeni da održe dominaciju nad starosjedilačkim narodima, teritorijama i resursima.

Ovi zakoni ne uzimaju u obzir asimetriju moći između strana u sukobu. Ne reaguju na tehnološke promjene u ratu. Nisu osmišljeni da uzimaju u obzir ekonomske i političke interese koji oblikuju rat. U proteklih 75 godina, značajni napori su uloženi da se isprave ovi nedostaci, ali države globalnog sjevera sistematski su ih potkopavale.

To ne iznenađuje kada se uzme u obzir činjenica da se većina savremenih ratova dešava izvan globalnog sjevera, a profit od ratova uglavnom ubiru njegove ekonomije.

Nije u interesu moćnih država da ažuriraju ove zakone na način koji je u skladu sa realnošću na terenu. Umjesto da dopuni ratne zakone kako bi ih dekolonizirao, u proteklih 20 godina, globalni sjever je nametnuo novi okvir koji se prilagođava njegovom „ratu protiv terorizma“.

Stoga nije iznenađujuće da, dok Izrael istrebljuje Palestince u Gazi i na Zapadnoj obali, vodeća međunarodna pravna reakcija odražava kolonijalni stav koji ne uzima u obzir iskrivljavanja i pogrešno predstavljanje i odbija nazvati stvari njihovim imenom – doseljeničkim kolonijalizmom, otporom i pravom naroda na samoopredjeljenje.

Jedini način da se izađe iz krugova brutalnog nasilja je da se kolonijalni kontekst u Palestini potpuno i nedvosmisleno prizna. Izrael mora okončati svoju kolonizaciju, okupaciju i aparthejd u Palestini i uključiti se u pomirenje i plaćanje odštete.

Stavovi izraženi u ovom tekstu autorovi su i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.