Kako novi nacionalisti ‘prepoznaju’ Hrvata

U zag(l)ušujućoj kafanskoj atmosferi odvija se sledeći razgovor:

– A ti si Hrvatica?, kaže dvadesetogodišnjak.

-Iz Zagreba sam, vjerojatno si skužio moj akcent, odgovara sagovornica, dvostruko starija od njega.

-Tačno ti se vidi po fizionomiji da si Hrvatica, primećuje mladić.

-I ja sam Hrvatica, samo iz Srema, da li se i meni vidi po fizionomiji?, jedva se suzdržavajući pita ga druga koleginica.

-Da, i kod tebe se po fizionomiji prepoznaje da si Hrvatica, kaže mladić, pokazujući na oblik vilice sagovornice.

Uključujem se u razgovor sa jednostavnim pitanjem:

-Izvini, da li si ti ikada bio u Hrvatskoj?

-Nisam, kaže.

-Aha, okej, ali si stručnjak za prepoznavanje Hrvata. Šteta je što nikad nisi bio, izbrisao si čitavu jednu geografsku stranu sveta iz svoje lične geografije, kažem.

– A bio sam ja na Zapadu, u Republici Srpskoj, veli on.

Nacionalistička radijacija se širi na sve strane

Okej, kažem. Ne mogu proceniti da li je taj cinični pogled jednog mladog stvorenja plod pijanstva ili prosto provokacije. Cinizam ne priliči tim godinama, sem ako nije istreniran. Ako razmišljam paranoično, bilo bi materijala za neki tabloid, jedva bi dočekali tako mastan naslov: “Gruhonjić branio ustaše i fizički nasrnuo na nejakog srpskog dečaka, usred Srpske Atine!” Izvinjavam se devojkama i kažem im da se odmaknemo, jer nećemo dopustiti da nam glupost upropasti veče. Večeras nećemo završiti u tabloidima, možda neki drugi put.

Dakle, to je Novi Sad, Anno Domini 2022. Nacionalistička radijacija, koja se širi na sve strane. Mladi ljudi u gradskim autobusima, mladi ljudi koji idu pešice: kad prolaze pored pravoslavnih crkava u Novom Sadu, oni se prekrste. Kič brojanice oko ručnog zgloba, krstovi oko vrata, krstovi pod čijom se težinom savijaju unutrašnji retrovizori u automobilima. Ikone svetaca i obnažene ženske grudi na naslovnicama tabloida kojima su Hrvati i danas jedni od dežurnih neprijatelja.

To je nama naša borba dala: DOS je jutro nakon izručenja Slobodana Miloševića u Hag, 29. juna 2001. godine, uveo veronauku u škole. Potom su, nakon raspada DOS-a, stranke gotovo saborno, 2004. godine, zakonom izjednačile partizane i četnike. Srbija je, dakle, zemlja koja je zakonski u istu ravan stavila antifašiste i fašiste, borbu protiv okupatora i kvislinge. Skupština Srbije je taj zakon usvojila 22. decembra 2004. godine. I to je teški cinizam, jer se taj datum u Jugoslaviji obeležavao kao Dan JNA. U znak sećanja na formiranje Prve proleterske brigade u malom mestu Rudo, u Bosni i Hercegovini. JNA je bila jugoslovenska vojska, koju su činili pripadnici svih naših naroda i narodnosti. Četnici su bili etnička vojska, na čijoj su koljačkoj meti prevashodno bili jugoslovenski Muslimani. I svi drugi koji se nisu uklapali u njihovu teorju krvi i tla.

Draža i Tito, u udžbenicima jedan pored drugog

JNA se u međuvremenu, u ratovima iz poslednje decenije 20. veka, pretvorila u četničku vojsku. I nastavila tamo gde su četnici sa klanjem stali u Drugom svetskom ratu. U Rudom, gde je osnovana Prva proleterska, čiji je slavni komandant bio legendarni Koča Popović, do Partizanskog groblja se dolazi Ulicom Draže Mihailovića. Na ulazu u Muzej Prve proleterske, umesto Koče i Tita, nalazi se – opet – Draža Mihailović, u portretu.

U udžbenicima iz istorije za osnovnu školu u Srbiji – Draža i Tito, jedan pored drugog. Autori podučavaju mlade naraštaje: jedini smo mi imali dva antifašistička pokreta. Generacije koje se na tome obrazuju – obrazuju se na lažima. I ko zna šta je u njihovim glavama, kakav bućkuriš. Kako uopšte samima sebi da razdvoje činjenice od laži, kada ih kod kuće vaspitavaju roditelji zaraženi virusom nacionalizma. Ili, u “boljem” slučaju, roditelji koji su konvertitski jedno jutro skinuli petokraku i Titovu sliku i na isto mesto okačili krst i ikonu.

A kad smo kod Hrvata i Vojvodine… Eno, pre neki dan je selo Kukujevce u opštini Šid obišao Igor Mirović, pokrajinski premijer. Pričao je kako je reč o naselju sa velikim “privrednim potencijalima”. Pričao je i o rekonstrukciji “Grebenskog puta” na Fruškoj gori. Jer Igor Mirović ne može preko usta da prevali pravi naziv tog puta: Partizanski put. Jer je Fruška gora bila partizanska. Jer su se sremački partizani herojski suprostavili ustaškom i okupatorskom teroru. Jer je Fruška gora bila mesto partizanskih baza.

 

A Igor Mirović je četnik. “Bivši” radikal, za kojeg su mediji pisali da je početkom devedesetih godina vojvođanskim nacionalnim manjinama “nudio” sendviče da se nose u svoje “matične zemlje”. Iako su oduvek u Vojvodini. U Vojvodini, pre kojekakvih mirovića, nije bilo četnika, pogotovo ne u Drugom svetskom ratu. Kažu stari ljudi da se sećaju da su trojica četnika pokušala iz Srbije preći u Srem, ali se to nije dobro završilo po njih. Vojvodina je za ovih 30 godina sistemski (č)etnifikovana.

Selo Kukujevci, koje ima “privredni potencijal”, jedno je od sela u kojima je osuđeni ratni zločinac Vosjislav Šešelj sa “saradnicima” sejao strah tih devedesetih godina prošloga stoleća. Hrvati iz Kukujevaca su proterani, u selo su došle srpske izbeglice iz Hrvatske, a monumentalna Rimokatolička crkva je godinama služila kao – pilana.

Članovi hrvatske porodice Matijević, Ana, Jozo i njihov sin Franjo (1975), odvedeni su iz svoje kuće u Kukujevcima 20. aprila 1992. godine i ubijeni. U selu Kukujevci 30. jula 1993. godine ubijen je bračni par Oskomić i njihova rođaka Marija Tomić. To je izazvalo novi talas iseljavanja Hrvata iz Vojvodine, a naročito iz Srema. Teror se nastavio kroz bacanje bombi na kuće i podmetanje požara na imanjima. Tadašnji specijalni izvestilac Komisije Ujedinjenih nacija za ljudska prava Tadeuš Mazovjecki je 1993. godine u izveštaju naveo “da su u Sremu mnogi ljudi, posebno Hrvati, napustili sela Hrtkovci, Kukujevci i Novi Slankamen, kao rezultat pretnji i miniranja kuća“, kao i “da je policija davala prećutni pristanak na ove incidente koji su kasnije pripisivani pojedincima”.

Kad svešteno lice blagosilja zločine ‘Škorpiona’

Nasilje nije prestalo. Ponovo je eskaliralo u avgustu 1995. godine, nakon hrvatske operacije “Oluja”. U Kukujevcima je 12. avgusta te godine, u porodičnoj kući, ubijen Živko Litrić. Nasilje se nastavilo. Kukujevci su ostali gotovo bez ijednog Hrvata: prema popisu iz 1991. godine u selu je živelo 1.622 Hrvata i oni su činili 89 odsto ukupnog broja stanovnika sela. Broj Hrvata u Kukujevcima je 2002. godine pao na 72, odnosno na 3,2 odsto od ukupnog broja stanovnika sela.

U opštini Šid je i manastir Srpske pravoslavne crkve Privina glava. U njemu je izvesni “sveštenik” Gavrilo ovako “blagosiljao” pripadnike k'o fol paravojne jedinice “Škoripioni” pre odlaska u genocid u Srebrenici, leta 1995. godine: “Daj vernoj vojsci tvojoj da bude na savlađivanje neprijateljskog naroda… U ime Oca i Sina i Svjatogo duha, sretno otišao i došao…”

Istoga dana kada je Mirović bio u Kukujevcima, njegovi “bivši” partijski drugovi organizovali su u Novom Sadu godišnju skupštinu Gradskog odbora Srpske radikalne stranke. Skupština je počela intoniranjem stranačke četničke himne “Spremte se, spremte četnici”. U pozadini, iza predsedavajućih, dominirala je ogromna fotografija Vladimira Putina. Sve to se dešavalo u velikoj sali za sednice Skupštine grada Novog Sada, dakle u zvaničnoj lokalnoj/državnoj instituciji.

Realan strah od nove klanice na Balkanu

Od septembra 1991. godine do avgusta 1992. godine na teritoriji Srbije JNA je oformila više logora za Hrvate. U Vojvodini su to bila sledeća mesta: u Stajićevu kod Zrenjanina, u kasarni JNA u Zrenjaninu, u Begejcima kod Žitišta, u zatvoru u Sremskoj Mitrovici, u vojnom zatvoru u Šidu. U te logore su zatvarani hrvatski civili i vojnici sa područja Vukovara, Osijeka i Vinkovaca. Ukupan broj zarobljenika bio je oko 7.000. Među njima se nalazio i do danas neutvrđen manji broj Hrvata iz Vojvodine.

U “selekciji” Hrvata verovatno su učestvovali stručnjaci za eugeniku, poput mladića sa početka teksta. On tada nije bio rođen. Ali, virus se preneo i taj, do juče dečak, živi u uverenju da može prepoznati Hrvata. Ili namerno i “domaćinski” vređa. Zbog takve radijacije, strah od nove klanice na Balkanu je realan. Nacionalističko đubrivo proizvelo je svoju ambroziju.

Stavovi izraženi u ovom tekstu autorovi su i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.