Simbolička Podgorička skupština

Piše: Andrej Nikolaidis

U novembru godine 1918. u Podgorici je održana takozvana Podgorička skupština, čijim odlukama je Crna Gora, kako se to eufemistički nazivalo, “prisajedinjena” Srbiji i prestala da postoji kao država.

Odluku su izglasale pristalice bezuslovnog prisajedinjenja.

Jedan od vođa Podgoričke skupštine tada je saopštio: “Mi od danas više nismo Crnogorci, nego Srbi”.

Tog čovjeka su komunisti nakon Drugog svjetskog rata postavili za predsjednika Vrhovnog suda Crne Gore.

S pravom. U pravne kvalifikacije čovjeka koji je u jednoj rečenici, kao posljedicu skupštinskih odluka koje je donio, jedan narod pretvorio u drugi, ne može biti sumnje.

“Podgorička skupština” nije imala nikakav legalitet niti legitimitet, a izbor delegata za tu skupštinu, kao i njen rad, samo se u napadu cinizma, dovoljno otrovnog da od njega pocrkaju sve ribe u Jadranskom moru, mogao smatrati demokratskim.

Godine 2015., u oktobru mjesecu, Demokratski front je, na istom mjestu gdje je održana i prethodna, pokušao organizovati novu, simboličku Podgoričku skupštinu.

Defanzivan cilj

Već sam izbor lokalicije za višednevni protest Fronta, u kombinaciji sa ideološkim profilom tog saveza, koji je politički nasljednik i branitelj odluka Podgoričke skupštine, jasno je svjedočio o namjerama organizatora.

Cilj je, ovoga puta, bio nešto drugačiji, nije bio ofanzivan nego defanzivan.

Trebalo je spriječiti skori i izgledni ulazak Crne Gore u NATO – spriječiti, dakle, izlazak te države iz orbite Rusije i Srbije, koji bi trajno onemogućio svaku mogućnost nekog novog “bezuslovnog prisajedinjenja”. 

Zašto je Đukanović, koji ima iskustva sa prevratima i „politikom ulice“, jer je on tako došao na vlast, ponovio Žutu gredu?

Prva Podgorička skupština održana je u zgradi državnog Monopola duvana, koji se nalazio preko puta današnje Skupštine, kod današnjeg spomenika Kralju Nikoli.

Druga je bila dugotrajni politički performans ispred crnogorskog Parlamenta, performans koji je trebao završiti upadom mase u zgradu Skupštine.

Iako je Ranko Krivokapić ponudio poslanicima da uđu u Skupštinu, ovi su to odbili, je im je navodno bilo ispod časti da uđu na sporedni ulaz. Govornici Fronta su bezočno lagali i manipulisali masom.

Najprije su slagali da im je Krivokapić ponudio razgovore o tehničkoj Vladi, što je ubrzo demantovano. Potom su, tokom finalnog odbrojavanja pred nerede, slagali da im se Krivokapić ne javlja na telefonske pozive.

To je značilo samo jedno: vlast odbija dijalog, te narod stvar mora uzeti u svoje ruke i ući u Skupštinu.

Ne treba biti osobito inteligentan da se razumije šta bi Front činio da je masa zaposjela Skupštinu.

Saopštio da, kao i 1918., zasijeda “Velika narodna skupština” i proglasio izvjesne odluke. Te odluke ne bi isprva mogli sprovesti u djelo, ali bi simbolički ponovili Podgoričku skupštinu, narod bi navodno rekao svoje, a svaka suprotna odluka vlasti bila bi proglašena nelegalnom, nelegitimnom i suprotnom volji naroda.  

I prvi i drugi skup bili su potpomognuti opravdanim socijalnim nezadovoljstvom i nepobitnim koruptivnim praksama vlasti Kralja Nikole, odnosno Mila Đukanovića. Prva Skupština je uspjela, druga nije.

Počelo je, sjetićemo se, tako što je Front razapeo šatore na Bulevaru koji prolazi ispred Skupštine. Vlasti su im to dozvolile i tako prekršile zakon, koji jasno nalaže da se protestna javna okupljanja ne mogu održavati na udaljenosti manjoj od pedeset metara od državnih institucija. To je bila prva greška vlasti, navikle na nepoštovanje zakona.

Druga greška bila je odluka da se šatorske demonstracije policijskom intervencijom prekinu. Da, Front je stvorio saobraćajni kolaps u Podgorici. Da, komunalna policija naložila je organizatorima da uklone šatore, ovi to odbili, komunalna policija pokušala odluku izvršiti, u tome spriječena, a onda tražila asistenciju policije. Ali to nije bila komunalna, nego politička odluka.

Bila je to odluka da se razbiju demonstracije stotinjak ljudi, demonstracije koje su se same od sebe gasile i prestale biti interesantne medijima. Nakon intervencije, protesti su se razbuktali a Front ih je radikalizovao.

Žuta greda

Zašto je Đukanović, koji ima iskustva sa prevratima i „politikom ulice“, jer je on tako došao na vlast, ponovio Žutu gredu?

Prisjetimo se, upravo je policijska intervencija na Žutoj gredi dovela do eskalacije protesta, a to do povlačenja starog komunističkog crnogorskog rukovodstva tokom prevrata 1989.

Od početka protesta bilo je jasno da će Front posegnuti za nasiljem. Nakon što je lider protesta, četnički vojvoda Andrija Mandić prethodnog vikenda dao ultimatum Milu Đukanoviću da se povuče sa mjesta Premijera, u to više nije bilo nikakve sumnje.

Najprije je Mandić Đukanoviću dao rok do subote. U subotu je demonstrante, njih oko pet hiljada, doveo pred Skupštinu. Tamo su organizatori protesta najprije rekli da Đukanoviću i Krivokapiću (predsjedniku Skupštine) daju još 45 minuta, inače će „oni biti krivi za ono što će se desiti“. Od policije su tražili da ukloni barikade i pusti ih u Skupštinu „da obave ono što mora biti obavljeno“. Predsjednik Parlamenta je poslanicima Fronta ponudio da uđu u Skupštinu, ali su oni to odbili. Njihova namjera bila je da nošeni masom zauzmu Skupštinu.

Crnoj Gori je potreban ozbiljan i otvoren politički dijalog o uslovima izbora koji su pred nama… Takođe, taj dijalog ne može biti vođen na način na koji ‘dijalog’ zamišlja Front.

Niz ultimatuma nije retorika mirnih demonstracija, nego ljudi koji su upali u banku, ispostavili zahtjeve i prijete da će nakon isteka roka koji su postavili početi da ubijaju taoce.

Odbrojavanje je završio Slaven Radunović, funkcioner Mandićeve stranke, koji je vlastima dao još deset minuta, inače oni, organizatori, koji su inače prijavili miran protest i javnost ubjeđivali u svoje gandijevske metode, neće više moći „kontrolisati masu“ i „odbijaju odgovornost za ono što će se desiti“.  

Pred same proteste, organizatori su, saopštila je kasnije policija, pred Skupštinu dovezli kamion pun fantomki, motki i bejzbol palica, a Radunović je svojim govorom dao signal da taj matarijal bude upotrijebljen. Demonstranti su pokušali ući u Skupštinu.

Na policiju su bacilli Molotovljeve koktele i suzavac i srušili su zaštitnu ogradu pred Parlamentom.

Onda je policija uzvratila.

Sve je bilo gotovo za nekoliko minuta. Demonstracije su bile razbijene. 

Andrija Mandić je otišao u kafanu “Kristal” da tamo jede i pije, kako je i red nakon napornog posla. Iz kafane ga je izvela policija i odvela kod tužioca, da njemu objasni detalje svog propalog plana. Kasnije je priveden i Slaven Radunović.

Politički dijalog

Demonstracijama Fronta odbile su se pridružiti crnogorske opozicione partije koje se zalažu za ulazak Crne Gore u NATO. Umjesto njih, pridružio im se Vojislav Šešelj, koji je tamo poslao svoje ljude, a usput zaprijetio Đukanoviću da bi, ne povuče li se, mogao biti ubijen. Protestima su se pridružili i članovi fašističkih organizacija iz Srbije, prije svih Dveri. Nekima od njih policija nije dozvolila ulazak u Crnu Goru.

U danima pred nama biće govora o tome je li policija mogla baciti manje suzavca, koje su bile stvarne namjere Fronta, političke partije i mediji vodiće svoje spin-ratove…  

Sve to ne mijenja činjenicu da je Crnoj Gori potreban ozbiljan i otvoren politički dijalog o uslovima izbora koji su pred nama, da se vlast ne može ponašati bahato, kao da opozicija ne postoji.

Takođe, taj dijalog ne može biti vođen na način na koji “dijalog” zamišlja Front. Ne može biti ignorisana činjenica da je Front već drugi put napao Skupštinu (prvi put su to učinili tokon demonstracija zbog priznanja Kosova), a da je jednom od lidera Fronta, Predragu Bulatoviću, to bio već treći pokušaj nasilnog zauzimanja državnih institucija (prvi put predvodio je oružani napad na Vladu 1998., drugi put uzeo učešće na demonstracijama zbog priznanja Kosova pred Skupštinom, treći put to je učinio u subotu).

E moj Peđa…  A braća pravoslavci vele:  treći put Bog pomaže.

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.

Izvor: Al Jazeera