NATO: Povratak korijenima u istočnoj Evropi

Piše: Luke Coffey

Nedavne ruske akcije u Ukrajini uzrujale su veliki broj država članica Sjevernoatlantskog saveza (NATO), a posebno one u istočnoj Evropi u čijim granicama živi značajan broj pripadnika ruske manjine.

Iako se mnogim stanovnicima Washingtona, Londona, Pariza ili Berlina to može činiti nezamislivim, postoje ljudi u istočnoj Evropi koji imaju opravdane razloge za zabrinutost zbog ruskih planova u regiji.

Jedna od suštinskih vrijednosti za koje se zalaže NATO jest da je napad na jednog člana napad na sve.

Kolektivna sigurnost

Ta posvećenost kolektivnoj sigurnosti je izričita u članu 5 Sjevernoatlantskog ugovora iz 1949. godine – osnivačkog dokumenta Saveza.

Ukoliko ikada bude sumnje u tu predanost kolektivnoj sigurnosti, NATO savez će u potpunosti izgubiti kredibilitet, a upravo zato on mora poduzeti konkretne korake koji nadilaze beskrajnu i nakićenu retoriku te pokazati kako se član 5 bezuvjetno odnosi na članice NATO-a u istočnoj Evropi.

Rusija u posljednje vrijeme sve više rizikuje u istočnoj Evropi testirajući sposobnost i odlučnost NATO-a da reaguje na agresiju.

NATO je ove godine slao borbene avione više od 400 puta da presretnu ruske avione koji lete u blizini i koji su u više navrata ilegalno ušli u zračni prostor NATO-a.

Arogantno ponašanje Rusije u zraku predstavlja prijetnju i za civilne putničke avione, jer ruski piloti često lete s isključenim transponderima i ne komuniciraju s kontrolom civilnog zračnog saobraćaja.

Ruska istraživanja nisu ograničena samo na zrak, jer je ruska mornarica provokativno saobraćala svega nekoliko stotina metara od teritorijalnih voda članica NATO saveza.

Rusija je također održavala obuke velikih razmjera u regiji, uključujući desetke hiljada dvojnika, a u jednoj vježbi je čak simuliran nuklearni napad na Varšavu.

Netradicionalne prijetnje

Rusija također predstavlja netradicionalne prijetnje u istočnoj Evropi.

Jedna od najvećih netradicionalnih prijetnji dolazi od ruskog novca, propagande i uspostavljanja nevladinih organizacija da se utječe na poprilično brojnu rusku populaciju koja živi u regiji kako bi se potkopala lokalna vlada.

Uprkos intenzivnoj retorici koja dolazi iz Brisela, NATO ne shvata rusku prijetnju dovoljno ozbiljno.

Septembarski NATO samit u Velsu ove godine, na mnoge načine predstavlja propuštenu šansu za Savez. Nije bilo konkretnih obećanja o povećanju potrošnje na odbranu u Evropi, nije ponuđen ozbiljan prijedlog kako se nositi s ruskom propagandom i netradicionalnim prijetnjama niti su se obavezali na uspostavljanje trajnih NATO baza u istočnoj Evropi.

Glavna najavljena tema samita bila je formiranje do 2016. godine tzv. udarnih snaga NATO-a od 4.000 vojnika koji bi bili u stanju odgovoriti na krizu u vrlo kratkom periodu.

S obzirom na to da evropske države zajedno broje više od dva miliona muškaraca i žena u uniformi, ovo je veoma skroman cilj.

Nažalost, izgleda da članice NATO-a već imaju problema u procesu pronalaska vojnika i sredstava da se osnuje ta jedinica.

Manja izdvajanja za odbranu u Evropi iznimno su zabrinjavajuća, a ovaj trend je primijetila Moskva.

Od kraja Hladnog rata se odvija ono što se može okarakterisati kao unilateralno razoružanje u Evropi.  

Sredstva za odbranu

Kao sigurnosni savez više vlada, NATO je jak onoliko koliko su jake države članice.

U 2013. godini samo su četiri od 28 članica NATO-a potrošile dogovorenih dva posto BDP-a na odbranu.  

Izdvajanje sredstava za odbranu u Evropi je na tako niskom nivou da New York City izdvaja veći iznos za policiju nego što 13 članica NATO-a svaka ponaosob izdvajaju za nacionalnu odbranu.

Šta dakle NATO treba uraditi?

Sjevernoatlantski savez se prije svega treba fokusirati na glavni razlog svog opstojanja, a to je teritorijalnu odbranu i kolektivnu sigurnost.

NATO ne mora biti na svim mogućim lokacijama u svijetu ni raditi sve, ali mora biti u stanju odbraniti teritorijalni integritet članica.

SAD mora pokazati istinsku posvećenost transatlantskoj sigurnosti i zaustaviti planirana smanjenja broja američkih vojnika u Evropi.

Stalna vojna snaga

Konačno, NATO treba uspostaviti sposobnu i stalno stacioniranu vojnu snagu u istočnoj Evropi.

Povremeno rotiranje manjeg broja vojnika u regiji zbog vojne obuke može imati kratkotrajni strateški utjecaj, ali nema gotovo nikakvog taktičkog efekta ukoliko izbije sukob.

S vojnog i diplomatskog stanovišta nema smisla da NATO nema snažnu vojsku stacioniranu u istočnoj Evropi, a na kraju krajeva, bit će daleko lakše suzbiti prijetnje i braniti Baltik od Rusije nego oslobađati ih.

Od osnivanja 1949. godine, NATO je uradio više na promociji demokratije, mira i sigurnosti u Evropi od bilo koje druge multilateralne organizacije, uključujući i Evropsku uniju.

S obzirom na nedavni napad Rusije na istočnu Evropu, pravo je vrijeme da se NATO vrati korijenima, a od tog bi mogla zavisiti stabilnost Evrope u budućnosti.

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.

Izvor: Al Jazeera