Velike riječi i velike podjele

Piše: Almir Mehonić

Grafiti i plakati na sve strane, političke prozivke, etiketiranja, stranačka saopćenja, znak su da je izborna kampanja u Sandžaku uveliko otpočela.

Već godinama unazad ovdje se izbori ne doživljavaju kao demokratska utakmica političkih rivala – ovdje su izbori borba za život i smrt.
Zbog toga su se nerijetko dešavale pucnjave, bacanje molotovljevih koktela na sjedišta stranaka, ranjavanja, pa čak i ubistva odborničkih kandidata.

Sandžak, nekada duboko polarizovan na pristalice Sulejmana Ugljanina (Stranka demokratske akcije Sandžaka) i pristalice Rasima Ljajića (Sandžačka demokratska partija) i danas, možda kao nikada prije, politički je podijeljen između zavađenih političkih i vjerskih lidera. Iako je podijeljenost ostala, uloge su se u velikoj mjeri zamijenile.

Nekada su na istoj strani bili Rasim Ljajić, muftija Muamer Zukorlić, Mujo Muković, Mirsad Đerlek protiv Ugljanina, nekada glasovitog sandžačkog lidera. Danas su se karte izmiješale.

Sulejman Ugljanin i njegova Bošnjačka lista nisu više u tako zategnutim odnosima sa Sandžačkom demokratskom partijom. Sada političke varnice najviše sijevaju na relaciji nekadašnjih saboraca, SDP-a i Bošnjačke demokratske zajednice, koja je nastala pod okriljem pokreta koji predvodi muftija Muamer Zukorlić, a u koji se ubrajaju brojne institucije, mediji, Internacionalni univerzitet i Islamska zajednica u Srbiji.

Do sada se pokazalo da je, iako malo, biračko tijelo u Sandžaku često bilo jezičak na vagi politički podijeljene Srbije. 

Da ponuda bude raznovrsnija doprinijelo je i formiranje još dvije političke stranke, koje su nastale pod patronatom nekada bliskih saradnika Rasima Ljajića.

Mirsad Đerlek, bivši gradonačelnik Novog Pazara, formirao je Sandžačku narodnu partiju, koja će u izbornu utrku ući u koaliciji sa Ujedinjenim regionima Srbije Mlađena Dinkića, dok je Mujo Muković, nekadašnji Ljajićev potpredsjednik, formirao Bošnjačku narodnu stranku. Muković će na izbore na listi nekada Šešeljevog vojvode, a danas zakletog evropejca Tomislava Nikolića i Srpske napredne stranke.
Tu je još i lista Liberalno-demokratske partije koja, također, pretenduje na bošnjačke glasove i koja je ušla u predizbornu koaliciju sa dvije, uslovno rečeno, sandžačke političke stranke, Strankom zelenih i Demokratskom partijom Sandžaka iz Prijepolja.

Po svemu sudeći, ponuda nije bila nikada raznovrsnija, a izborna utakmica nikada zanimljivija. No, svakako da će se glavna borba voditi između SDA, SDP-a i BDZ-a.

Sandžačka i beogradska opcija

Muftija Zukorlić, iako negira svoje učešće u politici, evidentno je uložio sve svoje kapacitete na promociji Bošnjačke demokratske zajednice, na čijem čelu se nalazi Emir Elfić, njegov šurak. I drugi funkcioneri u ovoj političkoj stranci pretežno su vezani, što formalno, što neformalno, za institucije koje predvodi muftija Zukorlić.

Iz njihovih redova možemo čuti da su ovi izbori referendumskog karaktera između sandžačke i beogradske opcije. Pri tome smatraju da su oni, uz eventualno Narodni pokret Sandžaka Džemaila Suljevića, sandžačka opcija, a svi drugi tzv. beogradska opcija.

Sulejman Ugljanin, pak, može računati na svoje stabilno biračko tijelo koje je ostalo uz njega, ali koje se iz godine u godinu smanjivalo. Iako se iz Bošnjačke liste, čija je predvodnica SDA Sandžaka, moglo čuti da su prava Bošnjaka u znatnoj mjeri poštovana, sada u predizbornoj kampanji dolazi do promjene retorike, vjerovatno prouzrokovane sve većom popularnošću Bošnjačke demokratske zajednice, koja je postala prepoznatljiva po nacionalnoj retorici i kritici zvaničnog Beograda zbog odnosa prema Bošnjacima i Sandžaku.

Sandžačka demokratska partija i Socijaldemokratska partija Srbije Rasima Ljajića uzdaju se u sadašnju poziciju vlasti. Obećanja, asfaltiranja, pa nerijetko i ucjene dovodile su se u vezu sa ovom političkom grupacijom. Prednost ove političke partije je koalicioni kapacitet. Skoro sve beogradske stranke žele u koaliciju sa ovom opcijom, zbog njihovog „mekog“ stava. Međutim, kako sada stvari stoje, Rasim Ljajić uživa vrlo malu popularnost među sandžačkim Bošnjacima.

Nesumnjivo je da će dani, koji su pred nama, biti zanimljivi. Do sada se pokazalo da je, iako malo, biračko tijelo u Sandžaku često bilo jezičak na vagi politički podijeljene Srbije. Do sada je taj jezičak uvijek išao demokratskoj opciji, Zoranu Đinđiću, pa zatim Borisu Tadiću. Sada je veliki znak pitanja – da li će biti tako.

Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i nužno ne odražavaju uredničku politiku Al Jazeere

Izvor: Al Jazeera