Religija i politika u Siriji

Piše: Wadah Khanfar

Mnogi političari i novinari plaše se budućnosti sa kojom se vjerske manjine u Siriji mogu suočiti nakon revolucije. Vrlo često, ti strahovi su izraženi u kontekstu opravdavanja neodlučnosti Sjedinjenih Država i međunarodne zajednice da naoružaju Slobodnu sirijsku vojsku. Upravo je ta neodlučnost sirijskom režimu dala mogućnost da pred očima i ušima svijeta počini gnusne masakre nad civilima. 

Strahovi o budućnosti vjerskih manjina, naročito alavita, su pretjerani i nisu podržani dokazima iz savremene sirijske povijesti. Niti su podržani razvojem događaja tokom revolucije, koja je izbila prije gotovo godinu dana. Ne postoje precizne statistike o vjerskoj podjeli u Siriji; međutim, po brojkama koje se najčešće navode, suniti čine 79 posto od ukupno 23 miliona stanovnika. Alaviti čine devet posto populacije isto koliko i hrišćani, a ostatak dijele druge grupe, kao što su druzi i šiiti.

Vjerski i kulturni  mozaik

Dok je povijest Bliskog istoka vrlo važna da bi se razumjela stvarnost i predvidjela budućnost, povijesna štiva nam ne daju čvrste dokaze za to da se nalazimo pred valom vjerskog sektaškog čišćenja. Pojmovi vjerska ili etnička čistoća strani su u povijesti regije. Sirija, poput Iraka, Libana i drugih država u regionu, sadrži mozaik kulturnih vjerskih elemenata koji se smatraju najraznovrsnijim u svijetu. Velike religije ovdje koegzistiraju sa manjinskim, od kojih su mnoge izumrle u drugim dijelovima svijeta, ali i dalje opstaju ovdje.

Suniti čine 79 posto od ukupno 23 miliona stanovnika. Alaviti čine devet posto populacije isto koliko i hrišćani, a ostatak dijele druge grupe, kao što su druzi i šiiti.

Moderna Sirija nikada nije svjedočila klasičnim vjerskim sukobima; tenzije su uvijek bile posljedica političke manipulacije, a sektaški faktor je bio korišten kao sredstvo za ostvarivanje dominacije i kontrole. Tenzije između sunita i alavita tokom ranih 1980-ih bili su rezultat krvavog napada koji je protiv Muslimanskog bratstva pokrenuo režim Assadovog oca, Hafiza al-Assada, a koji je rezultirao masakrima u sunitskom gradu Hama, gdje su mnoge četvrti sravnjene sa zemljom. Potpuno je nepravedno za te napade kriviti alavitsku zajednicu; krivicu bi isključivo trebao snositi režim stranke Ba'ath, koji Sirijom vlada posljednjih 41 godinu. Tokom tog perioda, režim je ostao odlučan da sistematski učvrsti sektaški aspekt za vlastite ciljeve. Tako su sunitski oficiri uklonjeni sa vodećih položaja u vojsci i sigurnosnim službama. Isto tako, druge manjine su marginalizirane i režim je za primjenu vojne i sigurnosne kontrole nad zemljom gotovo u potpunosti zavisio od dijela alavitske zajednice.

Sirijski narod je jedan

Narodni ustanak, koji trenutno traje, počeo je kao otpor režimu Bashara al-Assada, jer je to korumpiran i tiranski režim. Nije počeo niti je vremenom poprimio sektašku dimenziju. Naime, neki od njegovih ranih vođa bili su alaviti, hrišćani i druzi zajedno sa sunitima. Baš kao što je sirijska ulica predstavila sliku hrabrosti, ona je, također, predstavila i spektakularnu sliku svijesti. Slogan koji se najčešće ponavljao tokom ustanka bio je: “Sirijski narod je jedan.” To je suprotno službenoj propagandi kojom su se željeli potpiriti strahovi manjina.

To ne znači da napori režima nisu podigli sektašku polarizaciju i tenzije. Za mnoge one čiji su domovi uništeni; čiji su sinovi mučeni na nečuven način i čije su porodice pred njihovim očima iskasapili pripadnici “Shabihe” (grupe lojalne režimu od kojih su većina alaviti) – mnoge od tih žrtava neće zaboraviti niti lako oprostiti ono što su pretrpjeli. I zaista je bilo činova sektaške odmazde. No, ono što ovdje ohrabruje je to da vođe revolucije, kao i vjerske vođe i učenjaci, te slučajeve smatraju izoliranim incidentima koji ne predstavljaju na istinski način “sirijsku ulicu” u njenim različitim dimenzijama. To je važna stvar, jer u nedostatku legitimne vlade, sunitski vjerski učenjaci i alavitske ugledne ličnosti i intelektualci preuzimaju ulogu najvažnijeg autoriteta u odnosima između dvije sekte.

Alavitski intelektualci u Homsu i priobalnim selima su osudili zločine režima i pozvali na jačanje nacionalnog jedinstva.

U tom pogledu, spomenut ću dvije važne izjave objavljene u februaru, dok su sirijske oružane snage bombardirale Homs. Prvu izjavu je dalo pet visokih sunitski učenjaka u Damasku, koji uživaju veliko poštovanje i utjecaj među sirijskim sunitima. Ono što je bilo uočljivo u vezi s tim izjavama je to da se u njima pozivalo na oprez, kako bi se izbjeglo upadanje u sektašku zamku, i snažno je odbačen svaki pokušaj da se krivica za zločine režima baci na alavitsku zajednicu. U drugoj izjavi, koju su objavili alavitski intelektualci u Homsu i priobalnim selima, oni su osudili zločine režima i pozvali na jačanje nacionalnog jedinstva. Ove izjave i stavovi predstavljaju trajnu odliku revolucije, koja je prisutna od njenog samog početka. Također, predstavlja važnu garanciju za budućnost bez slučajeva osvetničkih napada i sektaških ubistava.

Zaustaviti maskr nad civilima

U posljednjem razvoju događaja, Slobodna sirijska vojska nedavno je najavila formiranje prve alavitske jedinice koja se nazvala Slobodna alavitska jedinica. Nova jedinica je objavila saopćenje u kojem su pozvali sve oficire i vojnike iz alavitske zajednice da im se pridruže u revoluciji. Ovo je prvo dezerterstvo takve vrste u redovima alavita.

Najvažniji problemi s kojima se suočava sirijska revolucija ne proizlaze iz prirode revolucije ili njenog budućeg toka, nego iz neodlučnosti međunarodne zajednice; naročito nakon stava koji su zauzele Rusija i Kina, te popratnog osjećaja bespomoćnosti, u regiji i inostranstvu, da se zaustavi masakr nad civilima. Što se tiče revolucije, ona bi se trebala nastaviti istim mudrim putem: insistirajući na nacionalnom jedinstvu, držeći se inkluzivnih vrijednosti sirijskog naroda, težeći uspostavljanju pravedne demokratske države, a onda će se zločinac suočiti sa kaznom u skladu sa vladavinom prava – daleko od zakona džungle i tame osvete.

Stavovi izraženi u ovom članku su autorovi i nužno ne predstavljaju uredničku politiku Al Jazeere.

Izvor: Al Jazeera