Talačka kriza u Crnoj Gori – EU i identitet

Crna Gora je ponovo ušla u period političke jeze: hoće li u decembru dobiti datum početka pregovora sa Evropskom unijom (EU)? To je posebna vrsta kolektivne patnje, više prisutne u javnosti nego među običnim svijetom, koja će još nekoliko sedmica držati ovih 625.000 kao taoce. U međuvremenu štrajkuju ljekari, sudska administracija I mnoštvo drugih, čak i studenti protestuju, srednja klasa nestaje, sistem vrijednosti vise nije sistem – dakle, sve je kao i u ostatku svijeta, sve osim jednog: Rumija i dalje čeka.

Hostage situation ima nekoliko otežavajućih okolnosti. Među stranim faktorima je grčka kriza, a mogla bi uslijediti i italijanska, zatim zamor Evrope od proširenja nakon loših iskustava s Bugarskom i Rumunijom, odnosno korupcijom i kriminalom. Na unutrašnjem planu stvari su još delikatnije.

Politička elita, poučena prethodnim iskustvom, kada je Podgorica od Brisela dobila zeleno svijetlo, ali ne i datum, sada pokušava da preduzme sve kako se ta “greška” ne bi ponovila. Tako se bar čini. Što predstoji ovoj budućoj članici EU i prvoj sljedećoj članici NATO-a, teško je naslutiti. Čega se sve treba odreći zarad mira u kući i napretka u svijetu – možda Rumije?

Ucjena opozicije

Premijer Igor Lukšić je, odgovarajući na novinarska pitanja, ocijenio da je ukupna javnost zamorena od političkih “igara” pojedinih opozicionih partija, poručujući da “izmjene Ustava nemaju nikakve veze sa identiteskim pitanjima“. Kao da premijer nije lično učestvovao u pregovorima prije nekoliko mjeseci, kada je vlast, zarad dvotrećinskog usvajanja novog izbornog zakonodavstva, pristala na ucjenu opozicije, praveći kompromis oko imena nastavnog predmeta – “Crnogorski-srpski, bosanski, hrvatski jezik i književnost”.

Lukšić je podvukao i crtu: “Zamislite da treba da Socijalistička narodna partija (SNP – vodeća opoziciona stranka, op. a.) predloži ustavne promjene u cilju jačanja sudstva, a mi kažemo da smo spremni da razgovaramo, ali da se srpski jezik izbaci iz Ustava. Mislim da konačno moramo postati ozbiljni i zreli ljudi i saopštiti stav. Ako smo za evropske integracije, onda da se bavimo time, a ako nam je bitno nešto drugo, onda to treba tako reći.”

U svakom slučaju, opozicija, uoči ustavnih promjena u oblasti pravosuđa, sprema novi paket identitetskih pitanja – promjena državnog grba, zastave i, vjerovatno, himne.
Ako se vratimo evropskim integracijama, treba reći da ovog puta Crna Gora ima saveznika i u samom Briselu, nasuprot onih balkanoskeptika u Berlinu, Parizu i Amsterdamu. Evropski komesar za proširenje Stefan Fuelle govori širom kontinenta da je Crna Gora “teško radila da ispuni sedam ključnih prioriteta za početak pregovora”.

Čak je i jedan njemački parlamentarac uvjeren da će Pogorica 9.decembra u Briselu dobiti datum. Naime, poslanik Bundestaga i zvjestilac njemačke vladajuće Hrišćansko-demokratske unije (CDU) Peter Beyer najavio je da će njegova partija dati zeleno svjetlo da njemački parlament usvoji mišljenje Evropske komisije (EK) kako bi Crna Gora dobila datum pregovora sa EU. On je, prilikom nedavne posjete zvaničnoj Podgorici, rekao da je stekao utisak kako premijer Lukšić “zna što je dobro za njegovu zemlju. Isto tako, čini mi se da vidi šta je neophodno za stvaranje modernog društva.”

Ako se tome dodaju uporni zahtjevi Evrope da Crna Gora odlučno krene u borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala te činjenica da će crnogorski pregovori s Briselom početi upravo od Poglavlja 23 i 24, koja se odnose na jačanje vladavine prava i suzbijanje organizovanog kriminala, mogu se izvoditi razni zaključci. Opozicionari i “nezavisni mediji” Bayerove riječi vide kao dokaz teorije da Lukšić, zarad evropskih integracija, treba da “preda” Mila Đukanovića, po hrvatskom scenariju Kosor – Sanader.

S druge strane, vlast doživljava poruke njemačkog parlamentarca kao krajnje afirmativne i partnerske, a na priču o čišćenjima i sukobima unutar veće vladajuće partije burno reaguju. Sam Đukanović je nedavno osuo paljbu. Nakon višemjesečnih napada – kako je njegova stranka antievropska, a on lider organizovanog kriminala – poručio je da o patriotizmu, moralu i demokratičnosti sude ”oni koji su, prije samo pet godina u Crnoj Gori zastupali interese strane države za novac koji su navodno dobijali od beogradskih biznismena”. Onda su oštre riječi šefa Demokratske partije socijalista (DPS) protumačene kao dokaz da se uplašio i da gubi kontrolu, pa su s druge strane opet reagovali…Tako se priča o evropskim integracijama svakog dana razvija i dobija nove vrijednosti. A Rumija je i dalje oskrnavljena.

I dalje smo u evropskim integracijama – teško je povjerovati. Iz Švedske su poručili da će, na osnovu rezultata crnogorskih institucija u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala, odlučiti da li će na decembarskom samitu podržati Crnu Goru i preciziranje datuma početka pregovora sa EU. Ovdje bi bilo možda semantički jeftino pomenuti “Štokholmski sindrom”, ali ima i toga. Stvara se saosjećanje sa otmičarima, no pravo je pitanje – ko su otmičari?

Kultno mjesto Rumija

Reklo bi se da se Crnogorci odriču svoga identiteta radi EU, ali to nema nikakve veze sa pojavom koja se dešavala u Irskoj, Španij i mnogim drugim evropskim zemljama. Ne, ovdje se radi o posrednoj zavisnosti. Radi dvotrećinske podrške u parlamentu nečemu što je važno za evropske integracije, prave se ustupci antidržavnoj, dakle velikosrpskoj ideologiji. Najbolji primjer za to je Rumija. Za one koji ne znaju – Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori je 2005. godine, uz pomoć tadašnje Vojske Srbije i Crne Gore, tačnije – vojnog helikopetra, postavila na vrh te planine u okolini Bara metalni objekat koji je nazvala crkvom.

Vrh Rumije bio je kultno mjesto, a prije šest godina prekinuta je viševjekovna živa tradicija: pravoslavci, katolici i muslimani su svake godine na Trojičindan izlazili na Rumiju, gdje bi iznosili krst Svetog Vladimira, a mnogi su nosili i kamenje, koje su ostavljali na tumulusu. Kult Svetog Vladimira (princ Duklje iz dinastije Vojislavljevića) bio je u srednjem vijeku poštovan ne samo u Crnoj Gori, već i u Dalmaciji, Makedoniji, Bugarskoj i sjevernoj Grčkoj. Ubrzo nakon uzurpacije, Vlada je donijela odluku o uklanjanju tog objekta, koja je sljedeće, 2006. godine postala i pravosnažna. Država Crna Gora, međutim, nikada nije sprovela tu odluku.

Tako se još jednom potvrđuju riječi Winstona Churchilla: “Balkan proizvodi više istorije nego što može podnijeti.” Mudri Britanac je upotrijebio glagol “consume”, ali se, umjesto diplomatskog “konzumirati”, čini da je bolji prevod na crnogorski : “podnijeti”.

Talačka kriza u Crnoj Gori se produbljuje. Pregovori još ne počinju, a taoci i dalje ne znaju ko je otmičar – EU ili oni sami, odnosno majstorsko crnogorsko samozavaravanje?

Izvor: Al Jazeera