Posljednji dan izbora za Evropski parlament, rezultati večeras

Izbori za Evropski parlament (EP) završavaju danas glasanjem u većini članica Evropske unije (EU), a najnovija istraživanja pokazuju da će Evropska narodna stranka (EPP) i Socijalisti i demokrate (S&D) ostati dvije najjače grupe u zakonodavnom tijelu Unije.

Procjene briselskog portala Politico i sajta Europe Elects pokazuju da će na izborima doći do jačanja krajnje desnih stranaka, ali u nedovoljnoj mjeri da utiču na politiku EU-a.

Izbori su zvanično počeli 6. juna i do sada su glasali Nizozemci, Irci, Česi, Slovaci, Letonci i Maltežani.

U ostalim članicama (21 od 27) građani glasaju danas, a biračka mjesta će najkasnije biti zatvorena u Italiji, nakon čega se očekuje objavljivanje preliminarnih rezultata.

Partije koje djeluju u članicama EU-a predlažu liste kandidata na evropskim izborima, nakon kojih se u EP-u udružuju u političke grupe. U dosadašnjem sazivu EP-a bilo je sedam političkih grupa, za čije formiranje su potrebna najmanje 23 zastupnika iz najmanje sedam članica EU-a.

EPP najbrojnija grupa

Najbrojnija politička grupa do sada je bila Evropska narodna stranka (EPP) koja okuplja demokršćane i konzervativne, ali i proevropske stranke desnog centra, kao što su njemačka Kršćansko-demokratska unija (CDU), francuski Republikanci, grčka Nova demokratija, Austrijska narodna stranka.

Politico predviđa da će ta konzervativna politička grupa u novom sazivu EP-a imati 173 zastupnika, umjesto dosadašnjih 176, dok joj Europe Elects daje 184, prenosi Beta.

S obzirom da je EPP bila najjača opcija na izborima 2019. godine, njena kandidatkinja Ursula von der Leyen iz CDU-a izabrana je tada za predsjednicu Evropske komisije.

Von der Lajen je ponovo kandidatkinja za tu funkciju. Pravilo je da prvi kandidat najjače grupe u EP-u bude izabran za predsjednika Evropske komisije, iako ga formalno predlažu šefovi država ili vlada članica EU-a.

Druga po snazi politička grupa u EP-u do sada je bila Progresivna alijansa socijalista i demokrata (S&D), koju čine zastupnici socijaldemokratskih partija iz članica EU-a.

Ta parlamentarna frakcija panevropske Partije evropskih socijalista (PES) u dosadašnjem sazivu je imala 139 mandata, a u novom joj predviđaju 143 (Politico) ili 136 (Europe Elects).

Ko predstavlja desnicu

Liberalna grupa Obnovimo Evropu, koja je do sada imala 101 zastupnika, mogla bi da zabilježiti osjetniji pad. Politico joj predviđa 75, a Europe Elects 87 zastupnika.

Zelene i regionalne partije i stranke umjerene ljevice, okupljene u grupi Zeleni/Evropski slobodni savez (Zeleni/EFA), do sada su imale 72 zastupnika, a nakon izbora bi mogle pasti na 41 (Politico) ili na 56 (Europe Elects).

Na krajnje desnom političkom spektru su grupe Evropski konzervativci i reformisti (ECR) i Identitet i demokratija (ID).

Dok su u grupi ECR partije čiju politiku odlikuje nacionalni i socijalni konzervativizam i umjereni euroskepticizam, grupu ID karakteriziraju populizam i zahtjevi da se EU u velikoj mjeri razvlasti, pa čak i demontira. Tu grupu čine partije koje su proruske, antimigrantske i antiameričke, protiv NATO-a, protiv EU-a, protiv Zelenog dogovora.

Krajnje desna grupa Identitet i demokratija mogla bi nakon izbora imati 67 zastupnika, umjesto dosadašnjih 49, koliko joj predviđaju i Politico i Europe Elects. U toj grupi su i francusko Nacionalno okupljanje Marine Le Pen, italijanska Liga potpredsjednika vlade Mattea Salvinija i desničarska Slobodarska partija Austrije.

Politico predviđa da će u novom sazivu EP-a biti čak 113 zastupnika koji ne pripadaju nijednoj grupi, dok Europe Elects prognozira da će ih biti 79.

Među njima je krajnje desna stranka Alternativa za Nemačku (AfD) koja je prije tri sedmice izbačena iz grupe Identitet i demokratija.

Povod je bio najnoviji u nizu skandala vodećeg kandidata AfD-a koji je rekao da pripadnici nacističkih SS divizija u Drugom svjetskom ratu nisu nužno bili zločinci.

Analitičari ocjenjuju da je najizglednije da će novu Evropsku komisiju formirati pro-EU koalicija koju bi činili EPP, S&D i liberalna grupa Obnovimo Evropu.

U novom sazivu 720 zastupnika

Očekuje se da u mandatu nove Evropske komisije portfelj proširenja i susjedske politike bude jedan od najcjenjenijih kada članice budu raspoređivale najviše pozicije. Više članica pokazalo je interesovanje za taj portfelj, uključujući Austriju, Švedsku i Grčku.

Međutim, Mađarska želi da njen evropski komesar za proširenje Oliver Varhelyi ostane na toj poziciji kako bi očuvala uticaj na pristupne pregovore sa Ukrajinom i Zapadnim Balkanom.

Više članica EU-a izrazilo je rezerve u vezi Varhelyija ili bilo kojeg drugog komesara iz Mađarske na toj poziciji, posebno nakon što je premijer Viktor Orban pokušao blokirati pomoć Ukrajini i zaprijetio da će odgoviti pregovore o pristupanju.

Pravo glasa na izborima za EP ima oko 360 miliona Evropljana, a u novom sazivu će biti 720 zastupnika, 15 više nego u dosadašnjem.

Broj poslanika koji se biraju u pojedinim članicama EU-a zavisi od broja birača u tim zemljama – najviše zastupnika ima Njemačka (96), Francuzi biraju 81, Italija 76, Španija 61, Slovenija i Latvija po devet, Estonija sedam, a najmanje, po šest, imat će Malta, Kipar i Luksemburg.