Napadi na Gazu: Šta je palestinski Islamski džihad?

Izrael vrši zračne napade na Pojas Gaze, u kojima je ubio najmanje 15 ljudi, među kojima i komandanta palestinskog pokreta Islamski džihad, koji je u petak bio meta izraelskih aviona.

Nakon napada, izraelski premijer Yair Lapid opisao je Islamski džihad kao „iranski satelit koji želi uništiti državu Izrael“.

Dok nema rakete dugog dometa kao Hamas, grupa koja vlada Pojasom Gaze, Palestinski džihad ima značajan arsenal lakog oružja, minobacača, raketa i protutenkovskih projektila te aktivno oružano krilo pod nazivom brigade Al-Quds.

“Poznato je da se Islamski džihad protivi mirovnom procesu i pregovaračkom pristupu s Izraelom. Usvaja oružanu borbu protiv izraelske okupacije, poput Hamasa. Islamski džihad je vrlo blizak saveznik Irana. Veze s Teheranom su jedan od uzroka izraelskog napada”, rekao je za Al Jazeeru Ibrahim Fraihat iz Instituta Doha.

Porijeklo pokreta

Palestinski Islamski džihad (PIJ) osnovan je 1981. godine od strane palestinskih studenata iz Egipta s ciljem uspostavljanja palestinske države na okupiranoj Zapadnoj obali, Gazi i ostalim regijama koje su pod kontrolom sadašnjeg Izraela. Islamski džihad je manja od dvije glavne palestinske grupe u Pojasu Gazu, iza mnogo brojnijeg Hamasa.

„Iako je manja grupa, Islamski džihad je vrlo efikasan i veoma organizovan. Unutar partije vlada strogi red“, kaže Fraihat.

„Iako je male veličine, pokret je učestvovao u svim konfrontacijama sa Izraelom“.

Napad na komandanta

PIJ je postao jedan od pokretača u konfrontacijama sa izraelskim snagama. U petak, u zračnim napadima Izraela ubijen je Taysir al-Jabari, visoki dužnosnik i komandant grupe u sjevernoj regiji.

Teško je procijeniti brojnost pokreta, ali podaci CIA-e iz prošle godine govore da ima od hiljadu do nekoliko hiljada boraca.

Kao i Hamas, koji je sa Izraelom vodio pet ratova od 2009. godine, PIJ je na listi zapadnoj listi „terorističkih organizacija“. Oba pokreta dobijaju novac i oružje od Irana, gdje se lider PIJ-a na dan napada sastao sa iranskim predsjednikom Ebrahimom Raisijem.

Za razliku od Hamasa, PIJ odbija učestvovati u izborima i čini se da nema ambiciju preuzimati vlast u Gazi ili na Zapadnoj obali.

Obuka i finansiranje

Iran snabdijeva PIJ, te mu omogućava obuku, stručnost i novac, no, veći dio oružja koje koristi grupa je lokalne proizvodnje.

Iako ima bazu u Gazi, PIJ ima vodstvo i u Libanu i Siriji, odakle održava bliske veze sa iranskim zvaničnicima.

Čelnik Iranske revolucionarne garde u subotu je rekao da Palestinci „nisu sami“ u borbi protiv Izraela.

„Uz vas smo na tom putu do kraja. Neka Palestina i Palestinci znaju da nisu sami“, rekao je general major Hossein Salami, rekavši da će Izrael „platiti još jednu visoku cijenu za nedavni zločin“.

Izraelska ubistva komandanata

Komandant PIJ-a kojeg su ubile izraelske snage, zamijenio je Bahaau Abu e-Attu, koji je ubijen u izraelskom napadu 2019. godine.

Likvidacija El-Atte je bilo prvo ubistvo jednog visokoragirnog dužnosnika Islamskog džihada od strane izraelskih snaga od rata u Gazi 2014. godine.

Al-Jabari, kojem je bilo 50 godina, bio je član „vojnog vijeća“ PIJ-a, tijela iz Gaze koje donosi oduke.

Predvodio je aktivnosti grupe u Gazi i na sjeveru Pojasa Gaze tokom izraelskih napada iz prošle godine, kada je tokom 11 dana borbi ubijeno najmanje 260 stanovnika Gaze, te 13 žitelja Izraela.

Prisustvo na Zapadnoj obali

PIJ ima značajno prisustvo u gradu Jeninu na Zapadnoj obali, gdje je prošle sedmice uhapšen visoki lider pokreta Bassam al-Saadi, što je izazvalo krizu.

Izraelski ministar odbrane Benny Gantz zaprijetio je da će ciljati lidere Islamskog džihada koji žive u inostranstvu, dok je Izrael u subotu objavio da je uhapsio 19 članova grupe na okupiranoj Zapadnoj obali.

Fraihat kaže da je tokom proteklih pet mjeseci PIJ poticao napade u Izraelu, dok su izraelske snage vršile upade po gradu i hapsile i ubijale pripadnike grupe.

„Na Zapadnoj obali ih ima, rekao bih, slično kao u Gazi. No, nije stvar u veličini, već u moći, efikasnosti i sposobnosti za ulazak u konfrotaciju sa Izraelom. Iz tog razloga Izrael pokušava uhapsiti njegove lidere na Zapadnoj obali i spriječiti bilo kakvu akciju kojom bi pokret mogao izvršiti eskalaciju“, rekao je.

Hapšenje lidera

Al-Jabarijevo uistvo uslijedilo je nakon hapšenja 62-godišnjeg Bassama al-Saadija, koji je u proteklih 15 godina zbog članstva u grupi nekoliko puta bio u izraelskim zatvorima.

Izrael je ubio njegova dva sina, koji su također bili u PIJ-u, u odvojenim događajima iz 2002. godine, dok su izraelske snage uništile njegov dom tokom žestokih borbi u Jeninu iste godine.

Plan PIJ-a

Lider Islamskog džihada Ziad al-Nakhalah obećao je osvetničke napade na Izrael zbog bombardovanja, uključujući i ciljanje Tel Aviva i drugih gradova. U subotu navečer iznad Tel Aviva se čula serija eksplozija.

„Cionistički neprijatelj je počeo ovu agresiju i treba od nas očekivati konstantnu borbu. Nakon ovog bombardovanja neće biti primirja“, rekao je Al-Nakhalah.

„Nema crvene linije u ovoj borbi. Tel Aviv će također biti jedna od meta projektila otpora, kao i svi cionistički gradovi“.