Profil: Ko je bio Abu Ibrahim al-Qurayshi?

Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi vodio je ISIL iz sjene nešto više od dvije godine prije nego što je ubijen tokom napada američkih snaga na kuću u sjevernoj Siriji.

Američka vojska izvela je u srijedu operaciju u kojoj je ubijen al-Qurayshi, za kojeg američki zvaničnici kažu da se raznio – ubivši članove vlastite porodice.

Ovaj 45-godišnji Iračanin bio je važan vođa u prethodnici ISIL-a, Islamskoj državi Irak – ogranku Al Kaide – ubrzo nakon američke invazije kojom je svrgnut irački vođa Saddam Husein 2003. godine.

Al-Qurayshi je imenovan za vođu ISIL-a ubrzo nakon što se njegov prethodnik Abu Bakr al-Baghdadi raznio tokom američke operacije 2019. godine u Siriji.

Al-Baghdadi je proglasio “islamski kalifat” iz džamije u iračkom gradu Mosulu nakon što su njegovi borci zauzeli grad, a zatim zauzeli ogromne dijelove Iraka i Sirije 2014.

Za razliku od njega,al-Qurayshi je bio niskoprofilna ličnost koja je predvodila grupu u vrijeme kada je bila pod intenzivnim vojnim pritiskom američkih, iračkih i drugih snaga nakon što je izgubila svu teritoriju koju je nekada kontrolisala.

Al-Qurayshi – koji je također nosio imena Abdullah Amir Mohammed Saeed al-Mawla i Hajji Abdullah Qardash – smatran je brutalnim operaterom, ali je uglavnom bio ispod radara iračkih i američkih obavještajnih službi dok nije postao vođa ISIL-a.

‘Brutalni kreator politike’

Al-Qurayshi je rođen 1976. u Muhallabiyji, malom gradu u kojem uglavnom živi iračka turska manjina zapadno od Mosula, kao sin propovjednika koji je predvodio namaz petkom u džamiji u obližnjem gradu.

Kao student islamskih studija na univerzitetu u Mosulu, više se specijalizovao za vjersko vođenje i islamsku jurisprudenciju nego za ISIL-ovu sigurnost i vojnu doktrinu, ali je iskustvo stekao kroz vojsku i članstvo u oružanim grupama, navode irački sigurnosni zvaničnici.

Prema navodima iračkih sigurnosnih službenika u jednom trenutku u prošlosti služio je u vojsci Saddama Husseina.

Mnogi bivši vojnici krenuli su u rat protiv američkih trupa nakon što je predstavnik Washingtona u Iraku naredio raspuštanje iračke vojske i stavio na crnu listu hiljade komandanata povezanih s Husseinovom strankom Baath.

Al-Qurayshi se pridružio oružanoj pobuni protiv američke okupacije Iraka između 2003. i 2004. godine, prema istraživanju Ferasa Kilanija, dopisnika BBC-a koji je intervjuisao al-Qurayshija i proveo istragu o vodstvu ISIL-a nakon al-Baghdadija.

Kilani tvrdi da su američke snage 2008. godine uhvatile al-Qurayshija u Mosulu i pritvorile ga u američkom zatočeničkom objektu pod nazivom Camp Bucca.

Kamp Bucca je bio poznat po tome što su u zatvoru držali zatvorenike iz Al-Kaide i Islamske države Iraka koji su uspostavili važne veze među sobom dok su bili u zatvoru, uključujući al-Bagdadija. Al-Qurayshi je pušten 2009.

Godine 2014. al-Qurayshi je pomogao al-Baghdadiju da preuzme kontrolu nad Mosulom, tvrdi istraživački centar Projekat za borbu protiv ekstremizma (CEP).

Ovaj istraživački centar tvrdi da se al-Qurayshi “brzo uspostavio među višim činovima pobunjenika i dobio nadimak ‘Profesor’ i ‘Uništilac'”.

Bio je vrlo cijenjen među pripadnicima ISIL-a kao “brutalni kreator politike” i odgovoran je za “eliminaciju onih koji su se protivili al-Bagdadijevom vodstvu”, navodi se.

Američki zvaničnici opisali su al-Qurayshija nakon njegove smrti kao “pokretačku snagu” iza genocida nad manjinskim Jezidima 2014. u sjevernom Iraku i rekli da je nadgledao mrežu ogranaka ISIL-a od Afrike do Afganistana.

ISIL ‘će nastavit’

Irački sigurnosni zvaničnici rekli su da je al-Qurayshi pobjegao preko granice u Siriju kada je ISIL razbijen 2017. godine i da se od tada skrivao u udaljenim područjima, kretao se kako bi izbjegao otkrivanje i pokušavao reanimirati ISIL.

Analitičari kažu da bi smrt al-Qurayshija mogla kratkoročno poremetiti zamah grupe, ali je malo vjerovatno da će naštetiti njenom radu na duže staze.

“To je organizacija koja nije fokusirana na harizmatično vodstvo, već na ideje, zbog čega su njeni lideri bili osobe prilično niskog profila”, rekao je Aaron Y Zelin, viši saradnik Washington Instituta za bliskoistočnu politiku, za novinsku agenciju AP.

“Mislim da će [ISIL] mašina nastaviti ko god da je novi vođa.”

Novinska agencija AFP citirala je Hans-Jakoba Schindlera, bivšeg zvaničnika UN-a i direktora CEP-a, kako je njegovu smrt nazvao “velikim korakom” za ISIL u smislu gubitka drugog vođe, ali sumnja da bi to promijenilo igru.

Smatra se da se ISIL priprema za ubistva svojih vođa s planovima ko će preuzeti vlast. Grupa još nije komentarisala ili potvrdila al-Qurayshijevu smrt.