Mobilizacija i zapadne sankcije napravit će ‘rupu’ u budžetu Rusije

Cijena ruske vojne mobilizacije i utjecaj zapadnih sankcija dovest će do “rupe” u planiranom budžetu i iscrpiti devizne rezerve Moskve, svodeći ih na najniži nivo u posljednjih nekoliko godina, pokazuju novi proračuni analitičara, piše Reuters.

Poslije osam mjeseci “specijalne vojne operacije” u Ukrajini, Rusija je sastavila budžet za 2023. koji ne uzima u obzir cijenu nedavne mobilizacije 300.000 rezervista, pripajanje četiri ukrajinske regije i namjeru Zapada da ograniči izvozne cijene ruske energije, navode analitičari, a prenosi Tanjug.

Mada se ruska privreda u početku relativno dobro odupirala valovima zapadnih sankcija, posljedice počinju da se pokazuju, procjene su analitičara, ali ne i vladine.

“Makroekonomske prognoze, na kojima se zasniva budžet, napravljene su prije mobilizacije. Ne uzimaju u obzir nove sankcije i stoga ne odražavaju stvarnost”, kaže Aleksandra Suslina, nezavisna analitičarka.

Četvrti predsjednički mandat Vladimira Putina ističe 2024. godine i on tek treba da kaže da li će se ponovo kandidirati, što će, sudeći po prošlim kampanjama, navodi britanska agencija, vjerovatno uključiti dodvoravanje biračima uz obećanje većih izdvajanja za plate, socijalnu pomoć i penzije.

Glasnogovornik Kremlja Dmitrij Peskov rekao je novinarima u srijedu da Putin još nije odlučio da li će se kandidirati 2024, ali je dodao da su “socijalne obaveze države apsolutni prioritet”.

Prema zvaničnim ruskim prognozama, bruto domaći proizvod (BDP) zemlje će pasti za 0,8 posto u 2023, dok analitičari u anketi Reutersa predviđaju pad od 2,5 posto. Svjetska banka očekuje smanjenje ruskog BDP-a od 3,6 procenata.

Budžetski deficit

Ministarstvo finansija Rusije procjenjuje da će se budžetski deficit dogodine skoro udvostručiti u odnosu na ovu godinu na 3.000 milijardi rubalja (48,23 milijarde dolara), ili na 2,0 posto BDP-a, dok analitičari državne VTB banke predviđaju veći manjak od 4.000 do 4.500 milijardi rubalja (64,31 do 72,35 milijardi dolara).

Moskva očekuje da će prihodi od energije u narednoj godini iznositi 9.000 milijardi rubalja (144,69 milijardi dolara), ili trećinu ukupnog budžetskih prihoda, a projekcije analitičara pokazuju da je to previše optimistično zbog predstojećih zapadnih sankcija na uvoz ruske energije.

Budući da Evropa prekida veze sa Rusijom, Moskva riskira da sljedeće godine izgubi nevjerovatnih 55 posto svog izvoza naftnih derivata, ili više od 80 miliona tona, procijenila je vlada. Gazpromov izvoz plina je već opao za 43 procenta u periodu januar-oktobar u odnosu na isti period 2021.

Ministarstvo finansija vidi neenergetske prihode, odnosno one koji se odnose na privrednu aktivnost, na 11,5 posto BDP-a u 2023. godini, što je za gotovo sedam procenata više nego ove godine i na nivou nivoa prije pandemije. Analitičari kažu da takav rast teško da je realan.

“Potražnja stanovništva će opadati, ljudi će kupovati manje, jeftiniju robu, slabijeg kvaliteta, pa će prognoza neenergetskih prihoda morati da se revidira”, ističe Suslina.

Iako je Rusija ove sedmice zvanično okončala “djelomičnu” mobilizaciju gotovo 300.000 rezervista za vojnu kampanju u Ukrajini, oni ostaju u vojnim jedinicama, što također šteti ekonomskoj aktivnosti.

Manja ekonomska aktivnost i slab uvoz bi mogli da dovedu do toga da Moskva ubire godišnje gotovo 1.000 milijardi rubalja (16,08 milijardi dolara) manje od poreza na dodatnu vrijednost, njenog glavnog neenergetsog prihoda, prema zajedničkoj studiji Ruske predsjedničke akademije Ranep i Instituta Gaidar.

Trošak mobilizacije

Dmitrij Polevoj, investicioni direktor moskovske brokerske kompanije Locko Invest, procjenjuje da bi isplate mobiliziranim rezervistima, računajući plate koje su veće od prosječnih i obeštećenja u slučaju povreda ili smrti – mogle da iznose između 900 milijardi i 3.000 milijardi rubalja (između 14,47 i 48,23 milijarde dolara) samo u narednih pola godine.

Ministarstvo finansija nije odgovorilo na Reutersov zahtjev za komentarom.

Ministar finansija Anton Siluanov je, ne iznoseći detalje, rekao prošle sedmice zastupnicima da budžet “omogućava da ispunimo sve socijalne obaveze bez štete po makroekonomsku stabilnost”.

Analitičari kažu da Rusija ima malo opcija za pokrivanje budžetskog deficita, jer sankcije i kontrasankcije sprečavaju strane investitore da ulažu u obveznice denominovane u rubljama, a Ministarstvo finansija već crpi sredstva iz Fonda nacionalnog bogatstva (NWF).

Pošto je Rusija aktivno počela da troši novac iz NWF-a na sve – počev od potreba za pružanje podrške privredi do socijalnih davanja, Ministarstvo finansija predviđa da će se fond prepoloviti do kraja sljedeće godine na 6.250 milijardi rubalja (100,48 milijardi dolara), ili na 4,2 posto BDP-a, što je najniži nivo od 2018.

“Glavni budžetski rizik zbog znatnog pritiska sankcija je potpuno iscrpljivanje NWF-a, što bi moglo značajno da ugrozi stabilnost federalnog budžeta i budžetskog sistema u cjelini”, naveli su analitičari Univerziteta za finansije u nedavnoj bilješci.

Ukoliko do kraja 2024. sredstva u NWF padnu na 5.950 milijardi rubalja (95,66 milijardi dolara), ili na 3,7 posto BDP-a, preostali iznos gotovine bio bi najmanji koji Rusija ima u svojim rezervama u posljednje dvije decenije, navodi u komentaru o budžetu Državna revizorska komora.

“Izvori za finansiranje budžetskog deficita sada su oskudniji nego ikada. Nadam se da će Ministarstvo finansija izbjeći direktno štampanje novca”, navela je Suslina.