Umro bivši izraelski premijer Sharon

Bivši izraelski premijer Ariel Sharon preminuo je u Medicinskom centru Sheba u Tel Hashomeru, kraj Tel Aviva, nekoliko dana nakon što mu se dramatično pogoršalo zdravstveno stanje.

Sharon, koji bi sljedećeg mjeseca napunio 86 godina, bio je u komi osam godina.

Sharonova karijera trajala je čitavih 65 godina. Rođen je porodici jevrejskih imgranata iz Rusije u Kfar Malalu 1928, naselju koje je kasnije postalo dio Izraela i završio srednju školu 1945, nakon čega je počeo da radi s jevrejskom paramilitarnom organizacijom Hagana u mandatnoj Palestini.

Njegov uspon u vojsci započeo je osam godina kasnije. Pomogao je osnivanje elitne jedinice komandosa, da bi na kraju bio promoviran u general-majora.

Taj čin je imao tokom Šestodnevnog rata 1967. godine, koji se završio kontroverznim širenjem teritorije Izraela.

Sharon je nastavio da igra glavnu ulogu u sukobima koji su uslijedili i predvodio je vojnu oklopnu diviziju rezervista tokom Jomkipurskog rata 1973.

Potom je bio vojni savjetnik izraelskog premijera Yitzhaka Rabina, ministar poljoprivrede i ministar odbrane od  1981. do 1983.

Kao jedan od najčuvenijih izraelskih generala bio je poznat po smjelim taktikama i povremenom odbijanju da poštuje naredbe. Kao političar dobio je nadimak Buldožer, jer nije štedio svoje kritičare.

Smatra se da je on doprinio da se preokrenu događaji u bliskoistočnom ratu 1973, kada su arapske armije napale Izrael, na Dan pokajanja i Jom Kipura, i nanijele veliki broj izraelskih žrtava.

Predvodio je izraelske snage preko Sueckog kanala i postavio zamku dijelu egipatske armije.

Masakr u Sabri i Shatili

On je također orkestrirao izraelsku invaziju na Liban 1982, uperenu protiv boraca Palestinske oslobodilačke organizacije, u kojoj su poginule i stotine libanskih civila.

Mnogi u arapskom svetu nazvali su ga zbog toga “Bejrutski kasapin.” Izraelska zvanična istraga pokazala je da je indirektno odgovoran za ubistvo 2.000 Palestinaca septembra 1982. u izbjegličkim logorima Sabra i Shatila.

Izvještaj o istrazi doveo je do Sharonove momentalne ostavke, jer je konstatirano da kao tadašnji ministar odbrane nije učinio ništa da spriječi kršćansku miliciju, saveznika Izraela, da uđe u logore, uprkos bojazni da bi mogla težiti osveti zbog ubistva svog lidera.

Sharon je tužio magazin “Time” za članak u kome je nagoviješteno da je znao šta će se dogoditi i da mu je uloga u masakru bila veća. Sud je kasnije označio izdavača krivim za klevetu.

Od 1984. do 2001, kada je postao premijer, bio je na raznim funkcijama u vladi.

Dok je predvodio konzervativni Likud smatran je jastrebom u izraelskoj politici i slao je tenkove i vojsku na palestinske teritorije i naređivao ubistva lidera militanata.

Mnogi krive Sharona da je podstakao drugu palestinsku intifadu, ustanak protiv izraelske okupacije, provokativnom posjetom Brdu hrama u jerusalemskom Starom gradu, odnosno Haramu al Sharifu (Uzvišenom utočištu), gdje se nalazi džamija Al Aksa, treća po značaju u islamu.

Njegove kasnije korake ka miru podrila je sama njegova partija, podržavši rezoluciju da se nikada ne dopusti stvaranje palestinske države.

Sharon je godinama bio jedan od glasnih predvodnika tvrdolinijaša, ali je okončao okupaciju Gaze 2005. posle gotovo četiri decenije.

Osnivanje stranke

Kontroverzni vojni komandant, koji se izdigao do mnogih visokih pozicija u Izraelu i postao premijer, doživio je moždani udar na vrhuncu političke moći.

Činilo se da je bio na putu da lako bude ponovo izabran za premijera, kada je pao u komu poslije drugog moždanog udara. Prethodni, lakši pretrpio je u decembru 2005.

Bio je pobornik izgradnje jevrejskih naselja na okupiranim palestinskim teritorijama da bi potom šokirao svijet, a još više svoje pristalice, kada je naredio potpuno povlačenje izraelske vojske i jevrejskih naseljenika iz Pojasa Gaze.

Poslije toga je napustio Likud, čijem je osnivanju doprinio, te osnovao centrističku Kadimu. Vjeruje se da se pripremao na dalje teritorijalne ustupke kako bi se osnovala palestinska država, ali se razbolio.

Njegov zamjenik Ehud Olmert postao je premijer nekoliko mjeseci nakon što je Sharon pao u komu.

Sharonovi sinovi Omri i Gilad su govorili da je povremeno treptao i mrdao prstima. Sharon se dva puta ženio i dva puta ostao udovac.

Ostavio je za sobom dva sina i nekoliko unučadi. Najstariji sin Gur je poginuo igrajući se oružjem 1967, prva supruga Margalit pet godina prije toga u saobraćajnoj nesreći, a druga žena Lily, sestra od Margalit, umrla je 2000.

Pažnja koju je privlačio  dok je bio u komi nije bila smo preokupacija njegovim stanjem, već odraz nacionalnog interesa za zaostavštinu jednog od najkontroverznijeg lidera Izraela.

Izvor: Al Jazeera i agencije