I Evropska unija je odgovorna za ‘odliv mozgova’ sa Balkana

Evropska unija, ako joj je proširenje zaista cilj, mora preuzeti odgovornost kao ključni korisnik “odliva mozgova” sa Zapadnog Balkana i podijeliti teret iznalaženja rješenja, navodi se u tekstu objavljenom na sajtu Carnegie Europe.

Pristupanje EU-a i “odliv mozgova” sa Zapadnog Balkana međusobno se isključuju, smatra autorica teksta “EU nije pošten posrednik u demografiji Zapadnog Balkana” Allison Carragher, prenosi Beta.

I dok je EU zavisan od radne snage koja dolazi sa Zapadnog Balkana, regija je, kao ranije Istočna Evropa, ispražnjena ratom, programima za odlazak na rad u inostranstvo i, sada, “odlivom mozgova”, navodi se.

Svjetska banka procjenjuje da je iz regije između 1990. i 2015. godine emigriralo 4,4 miliona ljudi, odnosno gotovo trećina populacije Albanije i Bosne i Hercegovine.

Polovina emigranata iz regije otišla je u Zapadnu Evropu, jer su ekonomski moćnici, poput Njemačke, pokušavali nadoknaditi manjak radne snage.

S oko 1,3 miliona slobodnih radnih mjesta i starenjem populacije, Njemačka je 2020. godine usvojila zakon kojim se olakšava zapošljavanje kvalificirane imigracije iz zemalja van EU-a.

Preduslov je znanje njemačkog jezika i ekvivalentnost kvalifikacija kojima se favoriziraju radnici sa Zapadnog Balkana čije su ekonomije već okrenute Njemačkoj.

EU ima veliku korist

Carragher, gostujući predavač na Carnegie Europa, gdje se specijalizirala za ekonomski angažman na Zapadnom Balkanu i u zemljama bivše Jugoslavije, piše da je migracija rezultat faktora “guranja i povlačenja”.

Međutim, kada je riječ o Zapadnom Balkanu, govori se samo o faktorima “guranja”, onim koji podstiču migraciju – loše ekonomske perspektive, korupcija, organizirani kriminal.

“Iako su to legitimna pitanja, ta perspektiva znači da isključivo regija treba riješiti problem. Malo su prepoznati faktori privlačenja i ne priznaje se ogromna korist koju EU ima od ‘odliva mozgova”, navodi Carragher.

Odliv radne snage znači i “veliki novac”.

Ekonomista Federico Fubini procjenjuje da su zemlje Istočne Evrope i Zapadnog Balkana “ubacile” više od 200 milijardi eura u ekonomiju Njemačke kroz obrazovanje i obuke mladih radnika koji su se preselili u tu zemlju između 2009. i 2017. godine.

Također, radnici sa Zapadnog Balkana obično odlaze da rade na poslovima ispod njihove kvalifikacije koji su u inostranstvu više plaćeni od boljih poslova kod kuće i to “traćenje” obrazovanja i vještina predstavlja gubitak.

“Dok Zapadna Evropa ne prizna svoju ulogu i kao destinacija i kao korisnik ‘odliva mozgova’, EU se ne može smatrati poštenim posrednikom u demografiji Zapadnog Balkana”, navela je autorica.

Manjak kvalificiranih radnika koči rast

U tekstu se ukazuje na ekonomske posljedice “odliva mozgova” – manjak kvalificiranih radnika koči rast i obeshrabruje strane investicije.

To je posebno važno u eri korona virusa, kada Zapadnom Balkanu nedostaju zdravstveni radnici, koji sada spašavaju živote u Zapadnoj Evropi.

Također, s obzirom na to da regija ima nisku stopu nataliteta i malu imigraciju, rastuće troškove penzija snosi sve manje poreskih obveznika što ili doprinosi rastu državnog deficita, ili smanjuje javnu potrošnju.

“Odliv mozgova” ima i političke posljedice.

Emigranti sa Zapadnog Balkana su u prosjeku mlađi i obrazovaniji nego građani zemalja u koje odlaze i kada oni, kao najmotiviraniji i najkvalificiraniji napuste zemlju, ostaje manje takvih koji mogu voditi ili glasati.

Dalje se navodi da “odliv mozgova” također usporava ekonomsku konvergenciju s EU-om i usvajanje fiskalnih kriteria za članstvo.

Ipak, rješenje nije da se zabrani emigracija, iako je izveštaj tink-tenka Evropskvijeće za vanjeske poslove iz 2019. godine pokazao da je za to većina građana iz više članica EU-a.

Takva politika, kako se ističe u tekstu, urušila bi jednu od četiri osnovne slobode EU-a.

Umjesto toga, EU treba postupiti kao pošten partner i da ne vodi neefikasan rat protiv “odliva mozgova” zasnovan na poluistinama, nego da razvije politike koje se odnose i na faktore “povlačenja”, i na faktore “guranja”, poput obaveze država koje “uvoze” radnike da nadoknade onima koje ih izvoze “stvarne troškove izvoza talenata”.

“Unija, koja je ozbiljna oko pristupanja [novih članica bloku], mora preuzeti odgovornost kao primarni korisnik ‘odliva mozgova’ sa Zapadnog Balkana i podijeliti breme iznalaženja rešenja”, zaključuje se u tekstu koji je objavio Carnegie Europe.