Rušenja na Zapadnoj obali tokom ramazana dostigla najviši nivo u posljednjih nekoliko godina

Paralelno s ratom u Pojasu Gaze, međunarodne organizacije i zvanične palestinske institucije evidentirale su značajan porast izraelskih kršenja ljudskih prava na Zapadnoj obali, uključujući okupirani Jerusalem, tokom svetog mjeseca ramazana.

Ova kršenja premašila su obim sličnih incidenata iz ranijih godina, pogotovo kada je riječ o politici rušenja stambenih objekata i infrastrukture.

Osim ubistava u kojima je život izgubilo 940 Palestinaca, izraelska okupacija nastavila je politiku rušenja domova i protjerivanja. Osim što je zabranila Palestincima sa Zapadne obale pristup džamiji Al-Aqsa, izraelska okupacija je pojačala masovne upade u deset džamija, bez bilo kakvog uvažavanja svetosti mjeseca ramazana i njegovog posebnog značaja za muslimane.

Rušenje u ramazanu

Terenski istraživač, specijaliziran za dokumentiranje izraelskih kršenja ljudskih prava, povezao je porast broja rušenja tokom ramazana s nizom faktora, pri čemu je kao ključni razlog naveo političke odluke donesene pod upravom ekstremističke vlade.

Uporedo s rušenjima, okupacija je nastavila kršiti prava Palestinaca na Zapadnoj obali. Od početka mjeseca ramazana ubijeno je 14 Palestinaca, dok su deseci ranjeni i uhapšeni, prema podacima Palestinskog ministarstva zdravstva, zvaničnih palestinskih izvora i Ujedinjenih naroda.

Prema izvještaju Ureda Ujedinjenih naroda za koordinaciju humanitarnih poslova (OCHA), u prvih deset dana ramazana zabilježen je „nagli porast rušenja palestinskih objekata u odnosu na prethodne godine“.

U izvještaju koji pokriva period od 4. do 10. marta (od 4. do 10. ramazana), navodi se da je tokom prvih deset dana ramazana 2025. godine srušen 71 palestinski objekat, pod izgovorom da nisu posjedovali neophodne izraelske građevinske dozvole ili kao kaznena mjera, što je najčešće uključivalo domove porodica osoba koje su izvele napade. Broj objekata srušenih tokom cijelog mjeseca ramazana 2024. godine iznosio je 69, dok je ukupan broj objekata srušenih u tri mjeseca prije nastupanja svetog mjeseca, u periodu od 2021. pa sve do 2023. godine, bio 32.

Izraelske vlasti zahtijevaju od Palestinaca koji žive u Jerusalemu ili u Zoni C, koja obuhvata oko 61 posto Zapadne obale i nalazi se pod izraelskom kontrolom, da pribave izraelske građevinske dozvole. Međutim, prema izvještajima Ujedinjenih naroda, ovaj postupak je gotovo nemoguće provesti.

Ured UN-a ističe da su „izraelske vlasti obično smanjivale broj rušenja tokom mjeseca ramazana. Međutim, od 2024. godine zabilježen je značajan porast ovih aktivnosti“.

Izraelske vlasti srušile su ukupno 115 palestinskih objekata, uključujući 21 nastanjen objekat, od početka ramazana do 25. dana tog mjeseca. Ova rušenja rezultirala su prisilnim raseljavanjem 80 Palestinaca i negativno utjecala na ukupno 2.420 osoba.

Ovi podaci ne obuhvataju kontinuirana rušenja u izbjegličkim kampovima na sjeveru Zapadne obale, koja traju od 21. januara i zbog kojih je protjerano više od 41.000 Palestinaca. Tokom ramazana okupacijske snage su objavile svoju namjeru da sruše 66 kuća samo u izbjegličkom kampu Jenin, uz stotine drugih stambenih objekata koji su već potpuno ili djelomično uništeni.

Razlozi za eskalaciju

Govoreći o razlozima zbog kojih je došlo do povećanja rušenja tokom ramazana, Ragih Talahma, terenski istraživač u Centru za istraživanje zemljišta (LRC), rekao je za Al Jazeeru da je riječ prvenstveno o „političkom pitanju“ koje je povezano sa sastavom trenutne Izraelske vlade. Napomenuo je da se ovakve aktivnosti provode kao odgovor na izjavu ministra finansija Bezalela Smotricha „da će srušiti više domova nego što Palestinci izgrade“.

Istakao je da se akcije rušenja, navedene u podacima UN-a, poklapaju s izjavama izraelskih vlasti i s mjerama koje provode na terenu, koje ne samo da sprečavaju zaštitu domova i pokušaje zaustavljanja rušenja, već i ubrzavaju sam proces.

„Palestinci koji su primili obavijesti o rušenju i naloge nemaju nikakvu drugu opciju osim podnošenja žalbi izraelskim sudovima. Ranije su se obraćali tim sudovima kako bi odgodili proces rušenja, ponekad i na nekoliko godina. Međutim, u vrijeme aktualne vlade usvojene su nove procedure i zakoni koji skraćuju pravne procese i smanjuju šanse da ljudi zadrže svoje domove“, dodao je.

Prema njegovim riječima, advokati koji zastupaju Palestince pogođene ovim odlukama sada se susreću s pravnim procedurama i okolnostima koje im onemogućavaju da navrijeme spase domove. Agencije za provođenje zakona zatim ruše kuće, raseljavaju stanovnike i zabranjuju obnovu.

Važan dokument

Talahma je kao primjer naveo utjecaj kontrolnih tački raspoređenih po cijeloj Zapadnoj obali, napominjući da „postoji vrlo važan dokument bez kojeg se neće prihvatiti nijedan pravni prigovor na rušenje kuće ili objekta, a to je dokaz o vlasništvu nad zemljištem. Ovaj dokument izdaje izraelska okupacija iz ureda u doseljeničkom naselju Beit El kod Ramallaha ili iz vojne baze Salem na sjeveru Zapadne obale.

Međutim, s obzirom na izraelske kontrolne punktove i ograničenja kretanja, „Palestincima je gotovo nemoguće doći do ovih ureda navrijeme, čime im se onemogućava pravna borba protiv rušenja“, objasnio je.

Zaključuje da je činjenica da Smotrich, osim što služi kao ministar finansija, služi i kao ministar u Izraelskom ministarstvu odbrane, uključujući i nadležnost nad civilnom upravom koja nadzire izraelsku okupaciju Zapadne obale, dodatno povećava represiju nad Zonom C. Dok izraelske vlasti zabranjuju izgradnju Palestincima, pa čak i pojačavaju rušenja palestinskih domova, ilegalna jevrejska naselja dobijaju legalizaciju i zvanično priznanje.

U nedjelju navečer, izraelski sigurnosni kabinet odobrio je prijedlog Smotricha za odvajanje 13 doseljeničkih naselja na Zapadnoj obali, čime se otvara put za njihovu zvaničnu legalizaciju.