Arapsko proljeće: Borba nije završena
Sve je počelo u Tunisu decembra 2010. godine kada se mladić Mohamed Bouazizi spalio u gradu Sidi Bouzid, što je bio okidač koji je označio početak protesta širom te zemlje. Bouazizi je podlegao četvrtog januara 2011.
Deset dana kasnije predsjednik Zine El Abidin Ben Ali je, nakon 23 godine na vlasti, pobjegao iz Tunisa. U revoluciji su poginule desetine Tunižana. U oktobru je islamistička stranka Enahda pobijedila na izborima, a u decembru je Moncef Marzouki, bivši disident, postao predsjednik.
Velike demonstracije
No, Tunis je bio tek početak.
Buknulo je u Egiptu. Dvadesetpetog januara hiljade ljudi okupile su se u nekoliko egipatskih gradova povodom “dana gnjeva” protiv vlasti Hosnija Mubaraka. Počinjala je revolucija, daleko dramatičnija od one u Tunisu.
Prvog februara dva miliona ljudi okupilo se u Kairu, a trg Tahrir je postao centralni dio borbe. Deset dana kasnije Hosni Mubarak je odstupio s dužnosti nakon 30-godišnje vladavine.
Vojska je preuzela punu vlast, što je ponovo ljude izvelo na ulice. Borba Egipćana za potpuno uzimanje političke moći iz ruku vojske i dalje traje.
U februaru su protesti prošireni i na Jemen uz zahtjev za ostavku predsjednika Alija Abdulaha Saleha, koji je uspio održati vlast sve do novembra kada je pristao na odlazak. U posljednjoj sedmici ove godine Saleh je najavio kako će otputovati iz zemlje da bi omogućio smirivanje tenzija i da se izvrše pripreme za prijevremene izbore kojima će biti izabran njegov nasljednik.
U drugom mjesecu 2010. održani su prvi masovni protesti u Bahreinu protiv sunitske kraljevske dinastije. Polovinom marta je kralj Hamad Ben Isa Al-Kalifa proglasio vanredno stanje, nakon što su mu jedinice iz zemalja Zaljeva došle pomoći da savlada šiitsku pobunu.
Bio je 16. februar kada su održani prvi protesti protiv vlasti Muammera Gaddafija u Bengaziju, koji će postati centrom oružane borbe protiv dotadašnje vlasti. Nekoliko dana kasnije protesti su buknuli i u Tripoliju, a Gaddafi je pokrenuo vojnu mašineriju protiv pobunjenika. Počinjao je rat sa stotinama mrtvih, pa su počele masovne evakuacije stranih državljana iz Libije. Pretposljednjeg dana februara su UN uvele sankcije Libiji, a potom je to učinila i Evropska unija. Rođeno je i Nacionalno prijelazno vijeće, koje je preuzelo vođenje pobune.
Početkom marta je pokrenuta istraga o zločinima protiv čovječnosti u Libiji, a Gaddafi je pokrenuo trupe na ustaničke gradove, počevši sa ratnim pobjedama i doprijevši do ključnih pobunjeničkih mjesta – Bengazija i Misrate. Nedugo potom je Vijeće sigurnosti UN-a usvojilo rezoluciju o uspostavi zone zabrane leta, da bi 19. marta počeli avio-udari koje su predvodili Francuska, SAD, Britanija i Italija, na Gaddafijeve snage, uključujući Tripoli, nakon čega su pobunjenici preokrenuli stanje u svoju korist. Krajem avgusta su osvojili glavno Gaddafijevo sjedište Bab al-Azizija, te zauzeli cijeli Tripoli.
Masovne žrtve
Za Gaddafija se ništa nije znalo do 20. oktobra kada je zarobljen i odmah ubijen, a snimci su obišli cijeli svijet. Njegovo i tijelo njegovog sina Muatassima pokopana su u pustinji na tajnoj lokaciji. Devetnaestog decembra je u pustinji uhapšen i Saif al-Islam Gaddafi, sin bivšeg vođe.
No, Arapsko proljeće nastavlja se u 2012. godini, prije svega u Siriji, gdje je od marta palo više od 5.000 žrtava. Kao posebno krvav pamti se 22. april kada je protestima protiv Bashara al-Assada ubijeno 90 demonstranata.
Najmasovnije okupljanje bilo je polovinom jula kada je protiv režima na ulice izašlo više od milion ljudi. Krajem istog mjeseca snage Assada ubile su stotinu ljudi na protestima u Hami. U novembru je Arapska liga suspendirala Siriju iz svoga članstva, a potom nametnula sankcije zbog ubistava civila. Nekoliko dana uoči 2010. u Siriju su stigli posmatrači Arapske lige, ali se situacija nije smirila.
Izvor: Al Jazeera