Zašto istočni dio Njemačke glasa za desnicu?

Izbori u dvije savezne države, Saksoniji i Brandenburgu, opet su bacile svjetla reflektora na ekstremnu Alternativu za Njemačku i opet je ta krajnje desna stranka osvojila veliki broj mandata, dok su socijaldemokrate i demokršćani nastavili padati. Ipak, analitičari kažu da AfD više ne može rasti i da mu slijedi stagnacija.

AfD je u Saksoniji skočio sa 9,7 na 27,9 posto, a u Brandenburgu sa 12,2 na 23,6 posto. Iako su u Saksoniji pobijedile socijaldemokrate, a u Brandenburgu demokršćani, te dvije stranke su u tim istočnim pokrajinama ostvarile najgore rezultate od ujedinjenja Njemačke.

Neke od postojećih analiza ukazuju na to da većina ljudi na istoku Njemačke danas glasa za ekstremnu desnicu zbog velike razlike u primanjima i životnom standardu, ali i zbog toga što su se ljudi u tom dijelu Njemačke, nakon ujedinjenja pa do danas, osjećali zapostavljeno od strane vladajućih stranaka.

Viši programski menadžer za konferencije Deutsche Wellea u Bonnu Benjamin Pargan kaže da su izbori potvrdili nekoliko trendova, a da je jedan od njih slabljenje velikih stranaka.

‘I CDU u lošoj situaciji’

“To se odnosi na Uniju (CDU/CSU) i SPD. Izbori su pokazali da je definitivno prošlo vrijeme kada su u njemačkim parlamentima, bilo u saveznom ili pokrajinskim, bile zastupljene samo tri stranke. Pokazali su da je formiranje vladajućih koalicija u Njemačkoj postalo mnogo komplikovanije nego u vrijeme kada je bilo manje stranaka i kada su bile jasno odvojene političke linije. Izbori su, također, pokazali da u istočnoj Njemačkoj, bivšem DDR-u, birači drugačije razmišljaju nego u zapadnoj Njemačkoj”, smatra Pargan.

Pokazalo se, kaže, da mnoge birače tamo ni ekstremno desničarski stavovi nekih političara AfD-a ne mogu odvratiti od glasanja za tu stranku.

“Često se govori da samo izbjegličko pitanje donosi glasove AfD-u, ali postoje opštine gdje nema stranaca, ni izbjeglica, a AfD je tu osvajao 30, 40, pa čak i 50 posto. Iako je SPD ostvario dobre rezultate u Brandenburgu, mislim da su izbori pokazali da se egzistencijalna kriza te stranke ipak nastavlja. Moram napomenuti i da je CDU u lošoj situaciji.”

Kaže da  se pitanje kako se suprotstaviti AfD-u postavlja već dugo vremena u stranačkim centralama vladajućih konzervativnih stranaka, prije svega CDU/CSU.

Moguć raskol u AfD-u

“Ljudi koji su godinama glasali za te stranke sada glasaju za AfD. Postoje različiti odgovori i recepti. U redovima CDU/CSU postoje oni koji smatraju da treba držati odstojanje od AfD-a, odbijati svaki vid saradnje. S druge strane postoje i oni koji kažu da tu saradnju ne treba odbijati, prije svega u istočnoj Njemačkoj. Oni smatraju da bi se tako mogla formirati vlast koja bi imala konzervativni karakter. Moja je procjena da do toga brzo neće doći, pogotovo što je u posljednje vrijeme bilo nacionalističkih, ekstremističkih i antisemitskih izjava pripadnika AfD-a.”

I AfD, ukazuje Pargan, ima ogromne sukobe unutar stranke, između ekstremno desnog krila i onog malo umjerenijeg. Još postoji mogućnost, ističe, da i u samom AfD-u dođe do raskola, što bi, kako navodi, ugrozilo egzistenciju te stranke.

“Mislim da je AfD na ovim izborima dostigao svoj vrhunac. Možda još negdje u istočnoj Njemačkoj imaju šansu da osvoje 20 ili 25 posto, dok se pretpostavlja da će u zapadnoj, ili na saveznom nivou, ostati na nivou na kojem su sada. Sve ispod 20 posto znači da će formiranje vlasti bez njih biti moguće.”

Nenad Radičević, vanjskopolitički komentator i dopisnik iz Njemačke za brojne medije na Balkanu, kaže da, iako AfD, u odnosu na pokrajinske izbore 2014. godine, u Brandenburgu i Saksoniji ima drastičan skok, je to, po njemu, ipak poređenje dvije različite situacije.

Strah potakao birače

“Te 2014. godine je AfD bio tek osnovana stranka i još uvek je nisu preuzele antiimigrantske snage. Ona je tada bila stranka euroskeptičnih ljudi, koji su želeli da Nemačka napusti evrozonu. Najbolje bi bilo poređenje sa saveznim izborima, koji su se održali prije dve godine. Kada se uporede brojke, tu se ispostavlja da je AfD, zapravo, i u Brandenburgu i u Saksoniji ostvario isto što je ostvario na saveznim izborima. Popularnost koju je tada imao preneo je na pokrajinski nivo. Kada se pogledaju same brojke, ispostavlja se da su u Saksoniji pre dve godine osvojili 670.000 glasova, a sada 596.000. Iz toga se vidi da AfD ne raste, nego poprilično stagnira”, kaže Radičević.

Ono što je spasilo CDU i SPD, smatra, jeste da su, “strahom da će AfD pobijediti, uspjeli natjerati mnoge apstinente da izađu na birališta”.

“Na nivou cele Nemačke AfD je između 12 i 14 odsto, tako da je u tom smislu na istom nivou možda koji procenat više nego prije dve godine. Utisak je jak zbog toga što je istočna Nemačka drugačija od zapadne i AfD je sada u istočnoj najjači. Tu je praktično osvojio svaki treći glas, što je ogroman broj. Ipak, u istočnoj Nemačkoj danas živi tek 17 odsto stanovništva Nemačke.”

Teška situacija u Thueringenu

Smatra da na saveznom nivou AfD ne predstavlja toliki problem kao na pokrajinskom nivou.

“Vidimo sada u Saksoniji problem da deo CDU-a smatra da na pokrajinskom nivou nije loša ideja da se uđe u koaliciju sa AfD-om. To su vrh CDU-a i njihov premijer u Saksoniji odbacili i verovatno će zbog toga biti napravljena neka poprilično rogobatna koalicija ukoliko ne dođe do novih izbora. Narednog meseca su izbori u Tuehringenu, gde je AfD prilično jak i gde je na čelu te stranke Bjoern Hoecke. On je pripadnik još radikalnije grupacije unutar AfD-a. On je bio na korak do izbacivanja i imao je izjave kojima je relativizovao nacističke zločine.”

U Thueringenu je, kaže Radičević, situacija teška. Niko, zaključuje, ne želi koaliciju sa AfD-om, ali postoje glasovi, pogotovo u CDU, koji smatraju da bi CDU i AfD mogli napraviti koaliciju, pod uslovom da kadrovi Alternative za Njemačku budu umjereniji.

Izvor: Al Jazeera