Šta je ostalo od sirijske opozicije?

Rusija će u Sočiju 29. januara biti domaćin Sirijskog nacionalnog dijaloškog kongresa, kako ga naziva. Tvrdi da će taj sastanak naglasiti “nužnost da se u što skorijem roku postigne političko rješenje sirijske krize zasnovano na Rezoluciji 2254 Vijeća sigurnosti UN-a”.

Iako je trenutna ruska zračna ofanziva na pokrajinu Idlib u direktnoj kontradikciji s uvjetima spomenutim u Rezoluciji 2254, ti pregovori u Sočiju nevjerovatno su tužni zbog drugih razloga. Kažu nam da je međunarodna zajednica, čak i oni koji tvrde da su “prijatelji Sirije”, i na istoku i na zapadu, zapravo prijatelj Putina, a samim time i prijatelj Bashara al-Assada.

Pregovori o Siriji nisu nikakva novost – u proteklih gotovo sedam godina održani su pregovori u Kairu, Ženevi, Rijadu, Astani i Beču, glumačka postava nije uvijek potpuno ista, ali zadržava iste karakteristike. Nesposobnost tih bezbroj sastanaka da rezultiraju okončanjem nasilja protiv sirijskog naroda direktno je povezana sa zajedničkim nastojanjem da se kontrolišu, razjedine, razvodne, manipulišu i rastave opozicijske grupe koje učestvuju u pregovorima.

S druge strane, i pošteno govoreći, sve opozicijske grupe nisu nužno posvećene istim ciljevima i aspiracijama narodnog pokreta da se ukloni Assadov režim, a Sirija primakne strukturi vlade koja cijeni slobodu i pravdu.

Organizacije civilnog društva i lokalna vijeća sačinjavaju jedinu opoziciju na koju se može računati među onima koji ostaju posvećeni ciljevima revolucije. Naravno, ta grana opozicije uglavnom je zaboravljena i isključena iz pregovora.

Druge opozicijske grupe povezane sa Sirijom, bilo da prisustvuju pregovorima koje sponzoriše Rusija ili ne, nisu uspjele predstaviti interese sirijskog naroda.

Koju opoziciju želi Rusija u Sočiju?

U novembru 2017. Iran, Turska i Rusija sastali su se u Sočiju da pripreme teren za predstojeće okupljanje. Turski mediji nedavno su izvijestili da je odobrena lista od 1.600 gostiju i Rusija tvrdi da se nada prisustvu UN-a u liku specijalnog izaslanika UN-a za Siriju Staffana de Misture.

Za Rusiju, međutim, i za režim pokušaj da se održi privid opozicije dolazi u obliku uključivanja tzv. “grupe iz Sočija” u najnoviji krug pregovora u Sočiju. Nije jasno čemu se ili kome ovi blokovi protive s obzirom na to da su u milosti Assadovog režima, Irana i Rusije i javno govore o ovim savezima.

Tu spadaju ličnosti kao što je Qadri Jamil, bivši zamjenik premijera u Assadovoj vladi i vođa Stranke narodne volje, Randa Kasis, koja je na početku bila članica sada nefunkcionalnog Sirijskog nacionalnog vijeća (nastalo 2011. i uklopilo se u Nacionalnu koaliciju za sirijske revolucionarne i opozicijske snage – Nacionalnu koaliciju), ali sada je predsjednica Pokreta za pluralističko društvo i susrela se s Donaldom Trumpom mlađim te podržava rusku intervenciju u Siriji, “kairska grupa”, uključujući Ahmeda Jerbu, predsjednika sirijskog Pokreta Sutra, političke stranke osnovane u Kairu u martu 2016. koja uživa “dobre odnose s Rusijom” i ima vojno krilo koje djeluje u pokrajinama al-Hasakah, Deir ez-Zor i Raqqa i koji sarađuje s Demokratskim snagama Sirije (SDF), strankom koja ima podršku SAD-a.

Naravno, režim je već potvrdio svoje prisustvo u Sočiju iako se povukao iz prethodnih paralelnih pregovora u Ženevi, koji su po deveti put održani 24. i 25. januara. Kurdske grupe koje nisu povezane sa Strankom kurdske demokratske unije (što je zahtijevala Turska jer tu grupu smatra terorističkom organizacijom) također su pozvane u Soči.

U slučaju da nije zasljepljujuće očito, Rusija želi ispuniti dva cilja ovim krugom pregovora u Sočiju: prvo, okupiti grupe za koje smatra da su najviše usklađene s ruskom vizijom za Siriju u budućnosti i, drugo, pokuša predstaviti sebe kao apsolutnog spasitelja Sirije uzimajući u obzir sve druge neuspjele pokušaje da se dođe do političkog rješenja.

Zaokret ostatka opozicije u pogrešnom smjeru

Da odmah pojasnim: kritike koje slijede ne odnose se na opozicijski segment civilnog društva ili posvećene vojnike koji su žrtvovali živote i udove da bi odbranili svoje porodice od Assadove agresije. Umjesto toga ovdje je fokus na opoziciji, koja je ostala uglavnom eksterna i dozvolila sebi da njome manipulišu oni koji je podržavaju.

Prošle sedmice četveročlana delegacija koja predstavlja ono što je ostalo od Slobodne sirijske vojske (FSA) sletjela je u Washington, nadajući se sastanku u Bijeloj kući, gdje su namjeravali tražiti veću podršku za putovanje pod sponzorstvom Sirijsko-američkog vijeća (SAC). Bijela kuća odbila je sastanak.

Da budem iskrena, upravo je takvo ponašanje učinilo i političku i vojnu opoziciju slabom. Čak i nakon što je Trumpova administracija jasno pokazala da je posvećena vlastitom planu u Siriji, što je nastavak politike iz Obamine ere da se povinuje ruskom planu u Siriji, sirijska opozicija umiljava se onima koje ne zanima borba za sirijsku slobodu, a za što se opozicija, kako tvrdi, bori.

Dvije kritike primjenjuju se na opoziciju već duži period. Prvo, izvana, opozicija protiv Assada vezala se za antidemokratske i kontrarevolucionarne pomagače zbog podrške i suočena je s međunarodnom zajednicom koja nikad neće uskladiti svoje postupke s retorikom o Siriji. Ključni je primjer Nacionalna koalicija, koju podržavaju “Prijatelji Sirije”, od kojih su neki otvoreno protiv revolucije u svojim politikama i aktivno sarađuju s Rusijom i režimom.

Dok godinama postoji stalni pritisak na sirijsku opoziciju da prihvati Assada kao legitimnog vladara Sirije, najnoviji krug pregovora u Rijadu i Ženevi doveo je do pojačanja takve retorike, a tzv. neutralni pregovarači, kakav je Staffan de Mistura, specijalni izaslanik UN-a za Siriju, kore opoziciju da treba shvatiti “da nisu oni dobili rat”.

Druga kritika

Druga kritika upućena je opoziciji zbog njene fizičke i ideološke distance od sirijskog naroda, koji najviše trpi pod vlašću Rusije i režima: u sirijskim krugovima, ljudima koji su bili prisutni u Ženevi i Astani rugaju se više nego grupi iz Sočija i zovu ih “opozicija iz hotela s pet zvjezdica”. Sliku predsjednika Koalicije sa širokim osmijehom dok se rukuje s ličnostima kakav je ruski ministar vanjskih poslova Sergej Lavrov teško je pomiriti sa slikama kuća demoliranih usljed napada borbenih aviona koje Rusija dostavlja Assadovom režimu.

Nedavno restrukturirani Visoki pregovarački komitet (HNC), koji je formirala Koalicija i sada je poznat kao Sirijski pregovarački komitet, nedavno se susreo s ruskim ministrom vanjskih poslova u Moskvi. Umjesto da insistiraju da se pregovori dogode na njenom terenu, ta grupa otputovala je da dobije “potpune i jasne informacije od Rusije” o sirijskom političkom procesu, odričući se vlastite sposobnosti da djeluje odbijanjem da prisustvuje farsi pregovora koje održavaju agresori.

Potom je s ravnodušnim izrazom lica HNC imao hrabrosti najaviti da “bojkotuje” pregovore u Sočiju, kao da se nisu prije nekoliko dana osmjehivali na fotografijama s Lavrovim. Tvrdnja da bojkotuju pregovore nakon što su od agresora dobili izvještaj, na njegovom terenu, uništava svaki politički utjecaj koji bi imali od neprisustva u Sočiju.

Uzimajući u obzir te realnosti, održavanje bilo kakvog tipa političkih pregovora predstavlja ponovljenu okrutnu šalu koja se priređuje Sirijcima. Ruke opozicije vezane su, međunarodna zajednica pristrana je prema Assadu i Rusiji, a životi Sirijaca koje takve odluke najviše pogađaju tretiraju se kao usputna misao, ako i tako.

Možda najvažnije, upravo oni ljudi koji tvrde da predstavljaju revoluciju nisu su se dosljedno zauzeli za nju – ciljevi za koje se zauzimaju zavise od sile koja ih podržava. Ako želi da se bilo šta promijeni u političkom procesu, međunarodna zajednica mora prebaciti fokus na jedinu opoziciju koja je ostala posvećena revoluciji: civilnom društvu i lokalnim upravnim grupama.

Stavovi izraženi u ovom tekstu autorovi su i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.

Izvor: Al Jazeera