Nacionalisti opstaju na vlasti promovišući fašizam

Fašističke i revizionističke politike na Zapadnom Balkanu stvaraju realnu opasnost da taj region ponovo zahvate krvavi sukobi, koji su u posljednjih stotinu godina, u Prvom i Drugom svjetskom ratu, a zatim i u ratu devedesetih, odnijeli stotine hiljada ljudskih života i milione ljudi raselili iz njihovi domova.

Zbog toga, aktivisti Antifašističke akcije Novog Sada 19 godina zaredom organiziraju festival antifašizma „Ulice protiv fašizma“ kako bi iz tog grada na sjeveru Srbije, u pokrajini Vojvodini, poslali poruku i ukazali na opasnost od širenja fašističke politike u zemljama od kojih je većina iz konfederacije Jugoslavije izašla ratom.

Festival će i ove godine biti održan 9. novembra, na datum Međunarodnog dana borbe protiv fašizma i antisemitizma, što je podsjećanje na 1938. godinu, kada je nacistička Njemačka počela pogrom, masovno nasilje nad Jevrejima.

Nedostaje novac za nove ratove

Fašističke snage u zemljama Zapadnog Balkana su takve da imaju kontinuitet obnašanja državne vlasti u protekle tri decenije. Čak i kada se desi da neke od tradicionalnih nacionalističkih partija u regionu na kratko izgubi vlast, po pravilu se ispostavi da je njihova tzv. alternativa u svakoj od zemalja regiona podjednako nacionalistička i desničarska, ako ne i gora, kaže za Al Jazeeru aktivista Antifašističke akcije Novog Sada, koji se potpisuje kao Lado Tajović.

„Ono što jedino u ovom trenutku sprečava fašističke snage da ugroze mir i stabilnost u regionu je činjenica da su resurse za ratovanje potrošile u prethodnom ratu“, smatra Tajović.

Lošu beskonačnost ovdašnjeg nacionalizma i fašizma vidi iz činjenice da političke elite najlakše opstaju na vlasti promovisanjem ove ideologije.

Ukoliko bi objašnjenje za mizerne materijalne uslove u kojima živimo pronalazili tamo odakle oni potiču – u ekonomskoj sferi društva, odnosno u eksploataciji radnika od strane vlasnika kapitala, naši vlastodršci ne bi dugo opstali na pozicijama koje im osiguravaju postojeće privilegije, kaže Tajović. Umjesto toga, objašnjava, oni građanima po isprobanom fašističkom modelu pronalaze žrtvenog jarca za postojeće stanje u nekom imaginarnom rasnom, religijskom ili nacionalnom kolektivu ka kojem usmjeravaju nezadovoljstvo ljudi. Tako su u Njemačkoj tridesetih to bili Jevreji, u današnjoj Evropi to su migranti, u Srbiji su to Hrvati, Albanci, u Hrvatskoj su to Srbi, itd. Tako se stvara društvena klima u kojoj je mir samo privremeno stanje.

Odbacivanje pravednijeg svijeta

„U poslednjoj deceniji 20. veka u krvavom ratnom raspadu Jugoslavije izvršena je i temeljna privatizaciona pljačka društvene imovine kroz proces tzv. tranzicije u kojoj su promenjene i osnovne vrednosti na kojima naša društva počivaju. Te vrednosti su zasnovane na nacionalističkoj mitologiji o navodnoj veličini nacija nastalih raspadom Jugoslavije, koje u realitetu predstavljaju potpuno marginalne činioce u globalnim razmerama. Ukoliko ovome dodamo i da je privatizacijom društvenih resursa nametnut princip egoizma kao vrhovni društveni princip, teško je očekivati da one vrednosti koje su osnova antifašizma – socijalna pravda, jednakost među ljudima i solidarnost – budu prihvaćenije u našim društvima. Drugim rečima, kako smo posejali – tako žanjemo. Antifašizam je potpuno društveno neprihvatljiva ideja na prostoru (bivše) Jugoslavije, upravo zato što podseća da je bolji i pravedniji svet od postojećeg moguć jer smo ga već imali na delu“, kaže Tajović.

Tačno da su fašisti i nacisti vojnički poraženi još slavnog 9. maja 1945., ali fašizam kao ideja daleko je od toga da se iskorijeni u Europi. Čak ta ideja sve više dobija na cijeni naročito na Balkanu, smatra historičar Dejan Azeski, koji se protiv fašizma bori iz Skoplja u susjednoj Sjevernoj Makedoniji. On, kao i Tajović, primjećujući da političari koji opstaju na ideologiji fašizma krivca za sopstvene probleme uvijek traže u drugome, što se upravo dešava na prostoru Zapadnog Balkana.

„Fašizam je u stvari jedna od najrazvijenijih faza populizma u kojoj se za svoje lične slabosti traži krivac u susjedu, rođaku ili nekom trećem. I zato je ta ideja veoma primaljiva za široke narodne mase. Istorija nas uči da fašizam nikad neće u cijelosti da izumre, već njegovi sljedbenici mogu samo da budu prikriveni na određeni period“, kaže Azeski.

„Veći problem za nas na Balkanu je to što živimo još i na idealnom području gdje takva ideologija može da prosperira i brzo da se razvija bukvalno u svakom trenutku“.

Važnost umrežavanja antifašista

Antifašističku akciju Novog Sada antifašisti su osnovali početkom ovog stoljaća, kako bi se suprotstavili ekspanziji omladinskih fašističkih organizacija. Fokus djelovanja Antifašističke akcije Novog Sada u početku su bile omladinske supkulture koje su tradicionalno predstavljale jednu vrstu regrutnog mjesta za aktiviste ekstremne desnice. Vremenom su pokušavali da probiju granice supkulture, pa su objavljivali razne publikacije koje su bile koncentrisane na pitanja historijskog revizionizma, sjećanja na antifašističku borbu jugoslovenskih partizana, privatizacione procese u Srbiji.

Program Festivala

Novosadski Festival antifašizma sastoji se iz dva dijela: govornog i muzičkog.

„Program otvaramo u 18 časova projekcijom filma “Siromašni napolje” koji se bavi aktuelnim problemom deložacija u režiji izvršitelja tokom kojih se ljudi izbacuju iz njihovih stanova zbog dugova bankama. Nakon projekcije filma ‘Združena akcija Krov nad glavom’ organizuje diskusiju o ovom problemu. Muzički deo programa počinje u 20 časova”, kaže Tajović.

„Takođe smo pokušavali da umrežavamo antifašističke grupe na prostoru Jugoslavije. Cjelokupno naše delovanje se najlakše može okarakterisati kao ‘zidanje Skadra na Bojani’ sa promenljivim uspjehom“, kaže Tajović.

Članovi Antifašističke akcije Novog Sada ističu da jedino očekivanje koje imaju od festivala antifašizma je da festival ljude i dalje podsjeća na vrijednosti antifašizma i antifašističke borbe „kao najsvetlijeg trenutka u istoriji naroda na prostoru bivše Jugoslavije.“

Ovih dana još tiho ali sve glasnije ponovo se čuje vojno-huškačka glasina, pa antifašisti moraju da se ujedine i da ne ponove grešku iz devedesete godine, kaže Azeski.

„Da ne dozvole da još jedan put potomci sramnih koljača iz Drugog svjetskog rata da nam diktiraju sudbinu i pišu budućnost. Znamo da nas koji još živimo za ‘bratstvo i jedinstvo’ ima više nego njih i zato imamo obavezu ovog puta mi da budemo glasniji i da im stanemo na putu. Zato obilježavanje antifašizma ove godine ima mnogu veće značenje i veću simboliku nego što se to na prvi pogled misli“, kaže Azeski.

Izvor: Al Jazeera