Muslimani, ti ‘barbari na vratima Evrope’
Piše: Muhamed Jusić
Kršćanska Evropa je često kroz historiju svoj identitet gradila naspram muslimanske, bilo maurske ili turske, opasnosti i drugosti. Najlakši način da se po stotinu osnova heterogena i sukobljena Evropa ujedini, da prevaziđe sve svoje razlike, bio je da se prepadne „barbarima na vratima“. Nisu ti barbari na kapijama civilizovane Evrope uvijek bili muslimani, ali često su tu ulogu imali baš oni. Od vremena slabljenja muslimanske imperije, kolonijalnog perioda i u konačnici pada Osmanskog carstva, islam je nakratko prestao biti ta opasnost.
Evropa se zabavila sobom, svojim „svjetskim ratovima“ i pomahnitalim fašizmima. Nakratko je SSSR bio ta babaroga. Ali je sa posljednjim dešavanjima u i oko Bliskog istoka izgleda ponovo došao red na islam i muslimane da posluže jačanju evropskog identiteta i jedinstva. Ali, za razliku od vizije evropskih vrijednosti i evropskog jedinstva, koji su nastali kao odgovor na nacistički fašizam i strahote svjetskih ratova, ovaj novi identitet Evrope i vizija njenog jedinstva se gradi na strahu, ksenofobiji, isključivosti, netoleranciji i svemu što je dijametralno suprotno od onoga što smo mislili da nova ujedinjena Evropa simbolizira.
Nažalost, veza između muslimana, islamske kulture i civilizacije i Evrope se često kroz historiju kao i u kolektivnom pamćenju svodila samo na sukobe i instrumentalizaciju straha od drugog i drugačijeg. Ne treba ostati prostora za sumnju, isti procesi su se odvijali i muslimanskom svijetu i tamo se strahom od križara postizala homogenizacija vlastitih redova.
Poglavlja o suživotu u islamskoj Šapaniji-Andalusu, na Siciliji i južnoj Italiji, o osmanskom multikulturalizmu, o kulturnoj razmjeni su izbrisana iz zajedničke historije. Svi tragovi prisustva islamske civilizacije u Evropi su sistematski rušeni i brisani kako bi se danas moglo reći kako je islam stran Evropi i kako joj ne pripada.
Crno-bijela slika svijeta
Na isti način na koji su skoro svi tragovi prisustva muslimana u Evropi sistematski uništeni, prešućuje se i doprinos muslimana evropskoj misli, nauci i civilizaciji. Šta bi bila današnja Evropa bez antičke misli koju su sačuvali i u Evropu u arapskim prijevodima prenijeli muslimani?
Mnogi se u Evropi danas s ponosom pozivaju na to kako današnja Evropa počiva na tim antičkim vrijednostima, ne spominjući Ibn Rushda- Averroesa, velikog učitelja i tumača te misli koji je Aristotela ponovo protumačio i odbranio. O Ibn Sininim- Aveceninim Kanonima medicine koji su se stoljećima izučavali na evropskim sveučilištima i koji su bili osnova evropske medicine i farmacije, nema spomena. Duga je lista tih doprinosa koji dokazuju da je islamska civilizacija svoje najboje plodove darivala Evropi i da je islam od svog početka bio ne samo bliskoistočna civilizacija nego i azijska, afrička, a također i evropska.
Nema perioda u historiji Evrope od 649. godine kada muslimani dolaze na Kipar, a da nisu imali svoju državu na evropskom tlu ili da na dijelu njene teritorije nisu bivstvovali, ne kao barbari koji ruše, nego kao civilizacija koja je doprinijela današnjoj evropskoj ukupnoj kulturi i civilizaciji.
Rijetka su djela poput knjige profesora Iana Almonda sa Univerziteta u Georgiji Dvije vjere, jedna zastava (Two Faiths, One Banner) u kojoj piše o brojnim slučajevima kada su muslimani i kršćani zajedno ratovali na istim stranama širom Evrope. Takvi slučajevi su brojni i zasigurno bi poremetili sliku onih koji i danas crtaju crno-bijelu sliku svijeta, pa i muslimansko-evropskih odnosa.
Ali, islam i muslimani su za Evropu oduvijek bili, a to su i danas, ono što njoj treba, a ne ono što oni uistinu jesu. Sjetimo se samo koliko često su pape koristile „islamsku opasnost“ da ujedine Sveto rimsko carstvo i ojačaju svoj utjecaj. Islam je bio razlog zašto Evropa mora biti jedinstvena pod vodstvom pape. Svako onaj ko je rušio to jedinstvo radio je u interesu muslimana.
Istovremeno, u misli i pisanjima Marthina Luthera i njegove reforme islam je zato što je to njemu trebalo, bio „kazna Božija“ i dokaz neuspjeha Crkve, te neophodnosti reforme. Tristo i pedeset godina kasnije u istoj Njemačkoj, kada Friedrichu Wilhelmu Nietzscheu zatreba da se razračuna sa Crkvom i vjerom, on će u islamu po principu „neprijatelj mog neprijatelja je moj prijatelj“ vidjeti nešto sasvim drugo. Za njega će to biti „religija koja kaže DA životu“.
Kad smo već u Njemačkoj, slika koju će o islamu kreirati Johann Wolfgang von Goethe jedva da ima veze sa pisanjima njegovih već spomenutih sunarodnjaka. Poznata istražiteljica Goethea, prof. Katharina Mommsen je zapisala: ,,Što se tiče samog Goethea, određen je njegov stav prema islamu – i to je odlučujuće – od početka ne samo, ne isključivo iz držanja jednog naprednog prosvjetiteljstva sa njegovim tolerantnim nastojanjima i naporima da iznese nepravde prošlosti. Goethe je, štaviše, pristupio Muhammedu i njegovoj religiji na jedan mnogo osobniji odnos.“
Kako tada, tako i sada slika o islamu, muslimanima i islamskoj civilizaciji u Evropi ne ovisi od samih muslimana nego od onoga ko ih i iz kojih razloga i s kojim ciljem predstavlja i tumači Evropi.
Nova desnica
Pripremajući se za jedno predavanje na temu “Islam u Evropi” isčitao sam stotine stranica desničarske propagande koja ovih dana doživljava svoj uspon u političkom i javnom životu Starog kontinenta. To su argumenti koje koriste desničari različitog kova od onih kršćanskih, naročito fundamentalističko-evanđelističkih, do onih neofašističkih rasista. Ponovo se pokazalo, kao toliko puta do sada, upotrebljivi potencijal straha od islama. Plašeći Evropu navodnom islamizacijom Evrope i sve većim brojem muslimana na kontinentu, desničari sada pokušavaju da ostvare političke i ideološke ciljeve za koje su se zalagali desetljećima kada nije ni bilo traga muslimanima.
Tako se borba za vjerski identitet Evrope, a protiv sekularizma, homoseksualaca, abortusa i razvoda braka pravda strahom od islama i muslimana. Argumentacija ide otprilike u sljedećem pravcu: dok Evropljani, braneći ideale sekularizma, potiskuju kršćanstvo iz javnog prostora, taj prostor popunjava islam čijim sljedbenicima se daje sve više prava i sloboda kako bi ih se akomodirali u nova društva. Po toj logici jedini način da se zaustavi islamizacija društva jeste da se odustane od „rigidnog sekularizma“ i da se Evropa vrati svojim kršćanskim korijenima.
Strah od „muslimanskog nataliteta“, od te „revolucije iz čakšira“ se sada koristi kao argumentacija zašto se Evropa treba suprotstaviti gay brakovima, abortusu i jačati porodicu na kršćanskim i tradicionalnim vrijednostima. Ove ideologe zdesna ni najmanje ne interesuje stvarno stanje na terenu, ne interesuje ih ko su ti muslimani u Evropi, šta doprinose društvima u koja su emigrirali. Njih stvarna historija odnosa islama i Evrope ne zanima. Za njih su islam i muslimani instrument kojim se lahko može manipulisati i politički profitirati i ništa više.
Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne odražavaju nužno uredničku politiku Al Jazeere.
Izvor: Al Jazeera