Ko je Muhamed Mursi?

Prvi demokratsko izabrani predsjednik Egipta Muhamed Mursi preminuo je u 67. godini nakon svjedočenja na sudu u Kairu, izvijestili su danas državni mediji, a informaciju je potvrdio i njegov sin.

Bio je predsjednik Stranke slobode i pravde, političkog krila Muslimanske braće, a u periodu od 2000. do 2005. godine bio je zastupnik u Parlamentu Egipta.

Po zanimanju je bio mašinski inženjer, a bio je oženjen i otac petero djece.

Mursi, član organizacije Muslimanska braća, funkciju predsjednika Egipta preuzeo je u junu 2012. godine, nakon što je na izborima, organiziranim nakon revolucije iz 2011. godine, osvojio 51,7 posto glasova.

No, samo godinu poslije, Mursijevu vladavinu prekinuo je vojnu udar kojem su prethodili masovni protesti protiv vlasti.

Zbačen je 3. jula 2013., u puču koji je izvršio sadašnji predsjednik Abdel Fattah el-Sisi, nakon čega je stavljen u kućni pritvor, a potom i u zatvor.

Godine 2015., Mursi je osuđen na 20 godina zatvora, pod optužbom da je “naredio hapšenje i mučenje demonstranata tokom protesta 2012. godine.”

Od tolerancije do represije

Također mu se sudilo u nezavisnim procesima pod različitim optužvama, od „curenja obavještajnih podataka“, do saradnje sa inostranim snagama u cilju oslobađanja islamista iz zavora 2011. godine.

Godinu poslije, osuđen je na doživotnu kaznu “u slučaju špijunaže”, u kojem se spominjao Katar.

U trenutku kada je preminuo, sudilo mu se za odvojeni slučaj špijunaže.

Samo godinu nakon Mursijevog rođenja 1951. godine, vojnim udarom koji je vodio Gamal Abdel Nasser okončana je višedecenijska monarhija u Egiptu.

Mursi se pridružio organizaciji Muslimanska braća, grupi koja je podržavala Nasserovu revoluciju, ali njegov sekularni režim počeo je sklanjati članove Braće u zatvore, nakon što je njegov tretman te grupe prešao iz tolerancije u stanje represije.

No, Braća, koja se često smatra jednom od najznačajnijih političkih organizacija u arapskom svjetu, preživio je Nasserovu vladavinu, zadržavajući politički poticaj koji ga je zadržao u životu tokom desetljeća promjene režima.

Nakon što je Anwar Sadar preuzeo vlast, Braća su se vratila na egipatsku političku scenu kao protuteža utjecaju Sadatovih ljevičarskih protivnika.

Mursi je došao iz političke dobi generacije Muslimanske braće bratstva koja je protestovala na univerzitetskim kampusima sedamdesetih godina prošlog stoljeća. Bio je to široko rasprostranjeni studentski pokret i nagovještaj uloge egipatske mladeži u kasnijoj revoluciji 2011. godine.

Multivokalna politička platforma

Grupa je formalno usvojila mandat demokratije 1995. godine, a njen utjecaj procurio je u sindikate i krugove socijalnog rada.

Ipak, Mursi nije bio u grupi koja je demonstrirala na kampusima i kasnije predstavljala ideološki izazov starijoj, izoliranijoj generaciji organizacije.

“On nije bio lider studenata. On se relativno kasno pridružio Muslimanskoj braći. On je bio lojalan član koji je zbog svoje odanosti bio nagrađen kroz kontinuirano promicanje”, tvrdi Abdullah al-Arian, asistent na Univerzitetu za vanjske poslove Georgetown u Kataru.

Kasnije, Mursi je bio dio grupe koja je otvorila prostor za Muslimansku braću pod vladom Hosnija Mubaraka, zaradivši sebi mjesto u Parlamentu 2000. godine. Nekad tajna organizacija, stvorena od snažnih veza odnosa mentor-učenik, Muslimanska braća bilo su se pretvorila u multivokalnu političku platformu s naglaskom na socijalnu pravdu.

Kada je Mursi 2012. godine postao prvi demokratsko izabrani predsjednik Egipta, Braća su prolazila kroz turbulentan period.

Mursi je utolio javnu žeđ za pristupačnijom osobom na poziciji lidera.

“Priče da Mursi nije bio popularan i da je Egiptu trebao karizmatičniji vođa,  nisu bile tačne. U prva četiri mjeseca, njegova popularnost bila je u stratosferi. U njemu su vidjeli jednog od svojih”, kaže Wael Haddara, jedan od savjetnika u Mursijevoj predsjedničkoj kampanji.  

Veliki ekonomski problemi

Nakon što je dao zakletvu na trgu Tahrir, Mursi je raskopšao jaknu da se vidi da ne nosi pancir, a nakon što je preuzeo vlast, jedna od prvih odluka bila mu je da oslobodi 572 zatvorenika koje je armija zatvorila nakon revolucije.

Mursi je i sam bio zatvoren tokom revolucije, prije nego što je pobjegao iz zatvora sa ostalim liderima Muslimanske braće i članovima Hamasa i Hezbollaha.

Za njegove vladavine, popolarnost mu nikada nije pala ispod 55 posto, ali bio je suočen s velikim ekonomskim problemima koji su se nadvijali nad zemljom. Uprkos tome, BDP je skočio za 1,8 do 2,2 posto, dok se turizam vraćao na nivo prije 2011. godine.

U jednom od posljednjih govora, Mursi je u junu 2013. narodu Egipta priznao da je pravio greške, a podijeljenost između onih koji su ga podržavali i onih koji su bili protiv njega bila je sve veća.

Vojska je nekoliko dana poslije dala Mursiju ultimatum – ili da se povuče, ili da bude smijenjen vojnim udarom.

Dana 3. jula, desilo se ovo drugo.

Izvor: Al Jazeera