Ko je kriv za ubistvo zatvorenika u Spužu

Piše: Veseljko Koprivica

Prošlonedjeljno ubistvo zatvorenika Dalibora Đurića (34) iz Kotora u dvorištu Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija (ZIKS), kako se zvanično zove zatvor u Spužu nedaleko od Podgorice, i dalje zaokuplja pažnju crnogorske javnosti. Đurić je ubijen iz snajperske puške dok se šetao zatvorskim dvorištem, a ubica još nije otkriven.

Đurić je bio jedan od vodećih pripadnika tzv. škaljarskog kriminalnog klana iz Kotora. Obračuni među kotorskim kriminalnim klanovima traju od kraja 2014. godine nakon što je u Španiji ukraden tovar od 200 kilograma kokaina. Rezultat njihovog rata je deset ubijenih osoba i nekoliko ranjavanja.

Ovo je prvi slučaj u pedesetogodišnjoj istoriji spuškog zatvora da bude ubijen neki njegov zatvorenik. Međutim, ovaj zatvor je poznat po tučama zatvorenika, štrajkovima i bjekstvima zatvorenika. Najpoznatiji zatvorenik koji je odatle pobjegao je Veselin Vlahović Batko, poznat kao monstrum sa Grbavice.

Policija je u blizini zatvora pronašla zapaljenu „škodu“ ukradenih italijanskih tablica, a prema policijskim informacijama vozilo je ukradeno i dovezeno u Crnu Goru iz  Istočnog Sarajeva.

Upozorenje komandirima

Ubistvo u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija je slučaj bez presedana, izjavio je kriminolog iz Podgorice Velimir Rakočević, koji je dvadeset godina radio u tom zatvoru.

Policija i tužilaštvo sumnjaju da je ubicu navodio zatvorenik koji je robijao sa Đurićem. Prema tim sumnjama, on je preko mobilnog telefona saopštavao ubici kuda se Đurić kreće, čime je omogućeno ubistvo.

Vladan Pavićević, detektiv iz Podgorice, u razgovoru za Al Jazeeru objašnjava:

“Povodom ovog slučaja može se govoriti o nesposobnosti, neznanju i neprofesionalizmu u ZIKS-u. To je događaj koji se do sada nije desio čak ni u regionu, pa ni šire. On opravdano stvara osjećaj nesigurnosti kod građana, a za međunarodnu javnost to je dokaz da se radi o velikoj nestabilnosti sistema i nebezbjednoj državi. Način na koji je izvedena likvidacija osuđenika KPD-a Spuž je ruganje državi”.

Pavićević je godinama radio o spuškom zatvoru i dobro poznaje stanje u toj ustanovi kao i zakonske propise.

“Obaveza zaposlenih u Zavodu nije samo da čuvaju zatvorenike od bjekstva već i od ovakvih pojava. ZIKS u sastavu zatvorske policije obezbjeđuju između ostalog unutrašnja i spoljašnja obezbjeđenja, kao i obezbjedjenje putem patrole, jer se na taj način po Zakonu štite osobe, objekti i imovina Zavoda, sprječava kretanje nepozvanih i sumnjivih osoba u neposrednoj blizini, zaustavljaju takve osobe, utvrđuje  njihov identitet i razlozi kretanja u patrolnom području.

Takođe, značajne su i osmatračnice – takozvane karaule, sa kojih se jasno može vidjeti svaki djelić okoline zatvora i svaka sumnjiva osoba. Očigledno je da nisu bile preduzete odgovarajuće mjere za kvalitetnije i efikasnije obezbedjenje. Osuđenik koji je ubijen na način kako je to već opisano, nije smio biti smješten u poluotvorenom paviljonu KPD-a upravo iz bezbjednosnih razloga”, kaže Pavićević.

Đurić je danima upozoravao komandire u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija da se u blizini dijela zatvora u kojem se nalazio kreće sumnjiva osoba, ali na to se iz zatvora nisu osvrtali.

Divlji zapad u zatvorskom dvorištu

Da je procijenjeno da je život tog Kotoranina u opasnosti može se zaključiti i na osnovu načina na koji je privođen u sudove. Kada je u martu vođen u kotorski Osnovni sud, pancire su nosili i Đurić i sprovodnici ZIKS-a, a zgradu suda obezbjeđivali su naoružani policajci.

Ubistvom  Đurića „divlji zapad“ se preselio sa ulica crnogorskih gradova tamo gdje to vjerovatno niko nije očekivao – u zatvorsko dvorište. U svakom slučaju višegodišnja serija ubistava je nastavljena. 

Kako je pobjegao Veselin Vlahović

Sudsko vijeće Suda BiH osudilo je 2013. godine Veselina Vlahovića Batka na 45 godina zatvora zbog ratnih zločina počinjenih nad nesrpskim stanovništvom u sarajevskim naseljima Grbavica, Vraca i Kovačići tokom 1992. Vlahović, koga pamte kao monstruma s Grbavica, proglašen je krivim po 66 tačaka optužnice. Osuđen za ubistva 30 osoba, silovanje većeg broja žena, kao i nebrojena premlaćivanja, maltretiranja i pljačkanje građana nesrpske nacionalnosti.

Krajem devedesetih Vlahović je u Spužu izdržavao troipogodišnju kaznu zbog pljačke i razbojništva. On se 1986. iz rodnog Nikšića preselio u Sarajevo, da bi se nakon niza zlodjela ponovo obreo u Crnoj Gori, sredinom 90-ih. U Višem sudu u Podgorici protiv njega je podnijet zahtjev za pokretanje istrage zbog zločina počinjenih u Sarajevu. U Podgorici je, 18. juna 2001, na sastanku predstavnika Ministarstva pravde CG i BiH postignut dogovor da zvanično Sarajevo Podgorici ustupi dokumentaciju po kojoj bi se moglo suditi Vlahoviću. Ubrzo nakon toga iz Spuža je stigla vijest: Pobjegao Batko!

Prema zvaničnim informacijama iz ZIKS-a, Vlahović se za vrijeme radne obaveze osuđenika između doručka i ručka nalazio zaključan u svojoj zatvorskoj sobi. Ujedno, on je bio jedini osuđenik u zatvorenom dijelu KP doma koji je zaključavan poslije povečerja.

“To bjekstvo je organizovano”, tvrdio je za crnogorski nedjeljnik Monitor tadašnji direktor ZIKS-a, Željko Jočić. ,,Vlahović je u tačno određeno vrijeme, neometan od službenika kojima je isključivi posao da obezbjeđuju bedeme zatvorenog dijela KPD, pobjegao do vozila koje ga je čekalo i nestao. Bio je potpuno siguran da će bez problema – uz nečiju pomoć – preskočiti bedem visine četiri metra i pretrčati brisani prostor od nekoliko stotina metara”.

Vlahović je potom stigao do Španije. Tamo je uhapšen devet godina nakon bjekstva iz Crne Gore.

Godine 2011. desilo se 25 ubistva u Crnoj Gori. Najviše ih je bilo u Podgorici (osam), a potom u Budvi (četiri), Nikšiću i Ulcinju (tri ubistva).

Od 1992. do sredine 2015. godine dogodila su se 504 ubistva, od kojih je preko 40 još nerasvijetljeno. U ovom pe­ri­o­du naj­vi­še ubi­stava registrovano je 1993. godi­ne – iz­vr­še­ne su 34 li­kvi­da­ci­je, dok su go­di­nu ra­ni­je i go­di­nu ka­sni­je evi­den­ti­ra­na po 32 ubi­stva.

Goran Žugić, savjetnik za bezbjednost Mila Đukanovića, tadašnjeg predsjednika Crne Gore,  a prethodno i načelnik CB Herceg Novi ubijen je u Podgorici 31. maja 2000, Darko Beli Raspopović,  načelnik Pete uprave ANB (tadašnje DB) zadužene za antiterorizam, ubijen je u Podgorici  8. januara 2002, Slavoljub Šćekić, pomoćnik načelnika Uprave za kriminalitet ubijen je, takođe u Podgorici, 30. januara 2005. godine. Ubistva Žugića i Raspopovića do danas nisu rasvijetljena.

To­kom po­sljed­nje dvi­je de­ce­ni­je u glav­nom gra­du Crne Gore li­kvi­di­ra­ni su, pored ostalih, Du­ško Jo­va­no­vić, vla­snik i ured­nik lista Da­n, i Sr­đan Vo­ji­čić, pra­ti­lac i vozač knji­žev­ni­ka Je­vre­ma Br­ko­vi­ća. Ubice su i dalje nepoznate.

Slabe karike

U posljednjih mjesec dana na teritoriji Crne Gore izvršena su dva ubistva u Baru i po jedno u Kotoru i Podgorici.

„Slabe karike unutar sistema, bilo da su u tužilaštvu, policiji ili na nekoj trećoj adresi moraju biti identifikovane“, najavio je prije nekoliko dana vrhovni državni tužilac Ivica Stanković.

Novi ministar policije Goran Danilović zatražio je nakon posljednja dva ubistva u Kotoru smjene u policiji. Niko još nije smijenjen.

Nebojša Medojević, član skupštinskog Odbora za bezbjednost, kaže da je organizovani kriminal u Crnoj Gori politički fenomen, a ne krivično pravni. „Mafija je dio vlasti, režima i zbog toga je nedodirljiva i jača od ovakve slabe države”.

Iz opozicije ocjenjuju da je bezbjednosna situacija u Crnoj Gori alarmantna.

Uprkos učestalim ubistvima, direktor Uprave policije Slavko Stojanović  tvrdi da bezbjednost Crne Gore nije dovedena u pitanje, te da su građani i njihova imovina bezbjedni. Ipak, Stojanović će ostati upamćen kao direktor policije za čijeg mandata je u Crnoj Gori izvršeno dvadesetak do danas neriješenih ubistava.

Sumnje o sprezi mafije i visokopozicioniranih pojedinaca u  crnogorskoj policiji ozvaničene su još početkom juna. Tada je Vesna Jovićević, rukovoditeljka Višeg državnog tužilaštva u Podgorici, saopštila da se makar jedno „lice sa službenim ovlašćenima” nalazi među osumnjičenima za niz ubistava i pokušaja ubistva u Kotoru. 

Malo prije toga nedjeljnik Monitor, pozivajući se na svoje izvore iz sektora bezbjednosti, objavio je da postoje osnovane sumnje da kriminalne grupe sa primorja, uključene u šverc kokaina, na platnom spisku imaju i ljude iz crnogorske javne i tajne policije i da se za kupovinu njihove lojalnosti, profesionalnih usluga i informacija mjesečno odvaja pet do sto hiljada eura.

Po nalogu Specijalnog tužilaštva krajem februara uhapšeni su šef Odsjeka za borbu protiv organizovanog kriminala i korupcije Dalibor Medojević i službenik tog odljeljenja Nikola Terzić.

Vjerovatno će nakon ovih ubistava uslijediti nova kritika iz Brisela da Crna Gora nije efikasna u borbi protiv organizovnog kriminala.  

Vlast tokom tekuće predizborne kampanje i ne pominje ubistva. Po njima, opasnost vreba iz glasačke kutije, a ne od profesionalnih ubica.

Izvor: Al Jazeera