Jača uticaj evropskih desničara na obavještajne službe

Desničarske vlade (ili koalicione vlade sa desničarima) u evropskim državama prioritetno preuzimaju kontrolu nad sigurnosnim aparatom i resore iz kojih utiču na pitanja unutrašnjih poslova, pravosuđa i migracija.

Nacionalističke stranke i krajnja desnica jačaju uticaj širom Evrope, na vlasti su u Mađarskoj i Poljskoj, dok su manjinski partneri vladajućih koalicija u Austriji, Italiji, Češkoj, Estoniji, Finskoj, a u Danskoj krajnja desnica utiče preko konzervativne manjinske vlade. Uticaj desnice ojačan i u Njemačkoj gdje su desničari postali najveća opoziciona stranka i imaju poslanike u skupštinama svih saveznih država.

„Svaka vlast, ma gdje god bila, želi da ima što veći uticaj na obavještajne službe, pozivajući se na zaštitu državne sigurnosti. Da li će u tome uspjeti zavisi od mehanizama civilnog nadzora nad obavještajnim službama i nivoa demokratske kulture i svijesti“, mišljenja je analitičarka Vesna Poposka sa Međunarodnog univerziteta Vision iz Makedonije.

Još u vrijeme Hladnog rata, centar međunarodnih špijunskih operacija bio je Beč. Posljednjih godina taj grad je povezivan sa selefijskim aktivnostima, koje su se širile dalje u Evropu, a trenutno je Beč ponovo središte ideološke borbe, ovaj put između liberalnih zapadnih ideja i desnih ekstremističkih snaga, koje su proširile djelovanje i veze širom svijeta.

Simpatije prema Moskvi

Sigurnosni sistem u Austriji dugo godina je težišno bio orijentisan prema praćenju prijetnje po ustroj države od strane neonacista i drugih desničarskih organizacija sa sličnom ideološkom matricom. U cilju izmjene takve sigurnosne politike, desničarska Slobodarska partija Austrije je u novoj vladi posjela značajne resore, kao što su odbrana, inostrani i unutrašnji poslovi.

Novinarka i analitičarka Dženana Karup-Druško je mišljenja da povremeni skandali koje su svojim izjavama pokretali lideri Slobodarske partije Austrije, a koji su povezivani s antisemitizmom, nacizmom i rasizmom, samo su dio problema koje su svojim ulaskom u vlast u Austriji izazvali desničari, prelazeći s političke margine u centar moći, a posljednja afera, izazvana snimkom neformalne večere u Ibizi, to je potvrdila.

„Političko djelovanje desničara odrazilo se na unutrašnju politiku u Austriji, ali i na međunarodnu, jer austrijska desnica i ne krije svoje kontakte i simpatije prema ruskoj politici“, dodaje Karup-Druško.

Iz navedenih razloga, prošle godine Austrija je isključena iz panevropskog naloga za praćenje jednog ruskog diplomate osumnjičenog za špijunažu. Obavještajna služba Finske uputila je obavještajnu informaciju članicama Bernskog kluba, (nezvanični forum evropskih obavještajnih službi), sa direktnom napomenom: „Osim Austrije“.

Nakon sličnih poruka još nekih značajnih država, došlo je do djelomične izolacije austrijske obavještajne službe, na šta Poposka dodaje da je početkom maja ove godine šefica odjela za borbu protiv ekstremizma u austrijskoj obavještajnoj službi, Sybille Geissler svjedočila tokom parlamentarne istrage o tome kako radikalna desnica ugrožava njen rad.

U svjedočenju pred parlamentom, Geissler je naglasila da joj najveći problem to što je ekstremna desnica dio vlade, jer ministar unutrašnjih poslova tražio imena informatora po ovom pitanju.

Generacija identiteta

Djelovanje austrijske desnice posebno se vezuje za uticaj ekstremističke organizacije koja se zove „Generacija identiteta“. Ta organizacija se povezuje i sa saradnjom sa teroristom Brentonom Tarrantom, koji je izvršio napad na džamije na Novom Zelandu i u njima ubio 51 muslimana.

Također je poznato da je organizacija „Generacija identiteta“ predmet obavještajnog praćenja više evropskih obavještajnih službi. Ove službe su prošle godine napravile listu od 374 osobe koje uplaćuju donacije ovoj organizaciji, među kojima je nekoliko aktivnih članova Slobodarske partije donedavnog vicekancelara Strachea.

U nedavno provedenoj istrazi, identifikovano je 48 političara ili uposlenika Slobodarske partije koji imaju veze sa organizacijom „Generacija identiteta“.

U tom kontekstu, Poposka poredi stanje u ovoj oblasti u svojoj državi.

„U Sjevernoj Makedoniji, jedna od najvažnijih preporuka u specijalnom ekspertskom izvještaju (Pribeov izvještaj) je bila reforma obavještajne službe koja je trenutno u toku. Ovo pitanje je bilo pokrenuto nakon velikog skandala sa prisluškivanjem, koji je zapravo srušio prethodnu desničarsku vladu Makedoniji“, navodi.

Vezano za refleksije i mogući uticaj obavještajnog skandala u Austriji, Karup-Druško dodaje kako se to „direktno odražavalo i na Balkan u kome Rusija već duže izaziva političke krize, od Crne Gore, preko Makedonije do BiH“.

„Sad već bivši vicekancelar Heinz-Christian Strache je, samo sedam dana prije afere zbog koje je morao podnijeti ostavku, podržao ideju tzv. vojne neutralnosti BiH, time se direktno miješajući u unutrašnje odnose BiH, čime ispalo da se Austrija svrstava uz Rusiju u proizvođenju kriza na Balkanu, odnosno u BiH“, podsjeća.

Od ranije je poznato da zbog djelovanja austrijske desnice i uticaja na obavještajnu službu i sigurnosni sistem, na unutrašnjem političkom planu postoji polarizacija u društvu, na koju upozoravaju mnogi austrijski analitičari i intelektualci, najviše iz straha zbog oživljavanja antisemitizma, ali i jačanja antiislamskog djelovanja, te straha od eskalacije nasilja.

Jačanje ruskog utjecaja

Karup-Druško se nadovezuje i navodi da uz to Austrija ima i ozbiljne probleme s drugim članicama EU, Njemačkom i Holandijom, ali i sa SAD-om i Velikom Britanijom, tačnije s obavještajnim zajednicama ovih zemalja u kojima već odavno postoji sumnja da sigurnosne informacije Rusiji cure upravo iz Austrije, zbog čega su smanjili saradnju sa njima na minimum.

Povezuje i aktuelne izbore za Evropski parlament te je mišljenja da bi uz eventualni značajniji izborni rezultat desničara, značio jačanje ruskog uticaja u EU, no afera u Austriji mogla bi upravo potaknuti glasače da ne daju desničarima značajniju podršku.

Slično mišljenje ima i Poposka. „Nema sumnja da desnica, naročito radikalna, može proći bolje nego prije ovih izbora. Najveći dio analitičke javnosti procjenuje da desničari mogu dobiti čak do jedne trećine mjesta u Evropskom parlamentu, čime bi uticali i na izbor sljedećeg predsjednika Evropske komisije. Nažalost, radikalna desnica će proći bolje nego na prošlim izborima, ali ne očekujem da će imati manje od 17 posto, niti više od 23 posto glasova“.

Evropski stručnjaci za sigurnost se slažu da će novi obavještajni skandal u Austriji, kao i obavještajne igre između članica EU, Slovenije i Hrvatske, zasigurno imati odjeka među glasačima na evropskim izborima.

„Ovi izbori su označeni kao najvažniji evropski izbori do sada. U svakome slučaju, motivaciju glasača je takođe važna, jer na posljednjim izborima izlaznost je bila najmanja do tada. Skandal u Austriji imat će svakako uticaj na krajnji rezultat ali neće puno promijeniti evropsku sliku. Sebastian Kurz odreagirao je na pravi način, ali skandal zapravo nije otkrio puno novosti jer je dobar dio evropske desnice već dugo prozivan za sumnjive konekcije sa Rusijom, a profitna orijentisanost desničara takođe nije novitet za medije“, zaključuje Poposka.

Izvor: Al Jazeera