Građani Voždovca poručuju: Škole i vrtići preči od crkve

Razočarani u političke partije, očigledno nesposobne da prepoznaju i zastupaju interese lokalnih zajednica, građani Beograda ali i širom Srbije sve češće pribjegavaju raznim oblicima samoorganizovanja i uzimanja stvari u svoje ruke. Ne, ne idu u hajduke, nego se sami bore za svoja prava i zalažu za poštovanje reda i zakona.

Broj raznih pokreta građana nastalih za odbranu sopstvenih interesa raste skoro istom brzinom kojom pada povjerenje u predstavnike političkih partija koji su, bez obzira s koje strane političkog spektra dolazili, uglavnom prepoznati po tome što su im lični ili partijski interesi važnijih od onih opštih i zajedničkih.

Ali, nije ovo priča o njima, niti o visokoj politici. Naša priča jeste o građanskom aktivizmu u Beogradu, ali čak nije ni gradska, pa ni voždovačka odnosno opštinska. Riječ je o najmlađem beogradskom Naselju Stepa Stepanović, podignutom na mjestu nekadašnje vojne kasarne „4. jul“ na Voždovcu. Priča je ovo o stanarima naselja koje nije prevarila ni ova ni ona stranka nego sama – država. Zato što znaju da su duboko u pravu oni su se i organizovali i složno krenuli u borbu za odbranu ugroženih prava.

Sama izgradnja stanova za tržište čiji je investitor prvi put država bila je i prva prilika za sve one koji se nisu usuđivali ili nisu mogli da kupe kvadrate od privatnih graditelja. Građevinska direkcija Srbije (GDS), čitaj država, izgradila je prije šest godina naselje sa oko 5.000 stanova sa poslovnim lokalima u 44 zgrade i prodala ih građanima po ekomskoj cijeni od 1.290 evra po kvadratu. Prilikom sklapanja ugovora, građanima su predstavljeni i programi izgradnje pratećih sadržaja kao što su škole, vrtići, dom zdravlja, tržni centar sa pijacom i slično. Kada je najveći dio stanova već prodat sa ili bez državnih subvencija (bilo je i toga), dio je pripao vojsci za ustupanje zemljišta, građani su shvatili da su prevareni jer od pratećih sadržaja u tom trenutku nije bilo izgrađeno bukvalno ništa. Procjenjuje se da u naselju danas živi više od 13.000 stanovnika.

Traže da dobiju ono što su platili

Zato je i nastalo Udruženje stanara Stepa Stepanović za koje se prvi put čulo još 2012, kada je organizovan protest pod nazivom “Kreativni sat”, ispred Gradske skupštine, radi izgradnje prve škole i prvog vrtića. Tek posle ovog protesta je doneta odluka o izgradnji škole i vrtića.

Ali, umjesto dvije podignuta je jedna škola i jedan vrtić umjesto najmanje dva. Umjesto doma zdravlja otvorena je ambulanta, a umjesto velikog tržnog centra sa pijacom nikla je tek jedna veća samoposluga.

Stanari, uglavnom pripadnici onih profesija koje obično nazivamo srednjim slojem društva (ljekari, nastavnici, novinari, apotekari i mnogi drugi) nisu prihvatili ovakav razvoj događaj. Udlučili su da se udruže i bore sa jedinim ciljem da dobiju ono što su i platili.

Sljedeći protest organizovan je u septembru 2013. godine protiv izgradnje benzinske pumpe u naselju. Sastanci sa ministrom Velimirom Ilićem završeni su pobjedom stanara. Uvaživši interese stanara, ministar je javno obećao da “pumpe neće biti”.

Već prve godine po početku useljavanja u nove stanove, 2012, pored Udruženja stanara Stepa Stepanović osnovana je internet zajednica, sa posebnom stranicom na društvenim mrežama, ali I forumom gdje se razmjenjuju mišljenja, daju prijedlozi i organizuju akcije.

Do još jednog sukoba stanara i države doći će početkom 2014. godine kada su se na prostoru planiranom za izgradnju tržnog centra pojavili graditelji namjerni da bez ijednog papira na tom mjestu izgrade – crkvu. To je pokrenulo sve stanare da se organizuju i na javnom protestu kažu – ne. Što je u jednom prilično klerikalizovanom društvu kakvo Srbija danas jeste prostom zamjenom teza tumačeno kao napad na samu Srpsku pravoslavnu crkvu!

Dogovor ministra Ilića i popa Stojadina

Već pomenuti ministar Ilić obećao je izvjesnom popu Stojadinu da će mu omogućiti da baš na mjestu gdje je planirano da budu podignuti tržni centar i dom zdravlja – izgradi crkvu. Pošto Crkva nije imala nikakve papire, stanari su uspjeli da zaustave nelegalnu gradnju hrama i parohijskog doma.

“Bilo je to na Božić 2014. godine kada je poboden drveni krst i naložen badnjak. Potom su došli da kopaju temelje za crkvu i mi smo im rekli da želimo samo ono šta nam je obećano i da nikako nismo protiv crkve. Ako ste protiv nelegalne gradnje, to ne znači da ste protiv crkve. Uostalom, postoje dva divna hrama SPC u neposrednoj blizini, na dva-tri minuta vožnje kolima, u Banjičkoj šumi i naselju Braće Jerković u koja dolaze brojni stanari iz Stepe”, priča pokretač internet zajednice stanara Stepe Ivan Ćosić.

Od prvih protesta protiv izgradnje baznih stanica mobilne telefonije sa zahtjevom da njihovi graditelji moraju imati certifikat o neugrožavanju životne okoline, stanari su se nametnuli kao ravnopravan sagovornik državi ponavljajući opet složno da žele samo jedno: da se izgradi ono što je obećano i što je postojalo u planovima u trenutku potpisivanja ugovora o kupovini stanova. Do sada najžešći i najuporniji protesti i performansi organizovani su nakon saznanja da grad želi graditi benzinsku pumpu sa pretakalištem za tečni naftni gas. I to baš u naselju koje ima možda i najviše djece u čitavom Beogradu.

Najprije je održan veliki protest u naselju sa blokadom Bulevara Peke Dapčevića, a zatim protestna šetnja i blokada saobraćaja na uglu Maškovićeve i

Bulevara oslobođenja iznad naselja. Kada ni to nije bilo dovoljno, stanari su protest upriličili ispred zgrade Vlade Srbije u Nemanjinoj 11, gdje je, takođe, blokiran saobraćaj. Nakon oštrih poruka nadležnima, uspjeli su da zaustave gradnju i otjeraju graditelje.

Neposredno poslije toga uslijedili su novi protesti stanara protiv izgradnje baznih stanica i onaj najveći protiv izgradnje benzinske pumpe sa pretakalištem za tečni gas (jer su anonimni graditelji nastavili procedure za dobijanje dozvola uprkos obećanju ministra da pumpe neće biti.

Bez obzira na obećanje ministra Ilića, nastavljene su procedure za dobijanje dozvola za izgradnju. Najveći protesti organizovani su kada je počela izgradnja pumpe. Veče uoči protesta ispred Vlade, predstavnike Udruženja pozvao je direktor GDS-a i obećao da će potpisati dokument da odustaju od izgradnje pumpe, što je i učinio naredno jutro, pred početak protesta.

Crkva na kraju parcelu dobila na poklon

Ushićenje zbog pobjede, međutim, nije dugo trajalo jer su stanari saznali za još jednu – novu prevaru države. U međuvremenu je, naime, Građevinska direkcija dio tzv. komercijalne parcele na kojoj je planirana izgradnja tržnog centra i doma zdravlja prenijela u vlasništvo SPC-a kao poklon, a tokom izrade planske dokumentacije za pumpu urađena je preparcelacija zemljišta.

Tako je daleko iza leđa obavljena nova državna ujdurma i to u skladu sa zaključkom Vlade Srbije. Poruka je bila više nego jasna: baš nas briga šta misle stanari!

Potpredsjednica Upravnog odbora Udruženja stanara Stepa Stepanović Biljana Savić za kaže da je odmah upućen prigovor na urbanistički projekat za potrebe izgradnje crkve Sekretarijatu za urbanizam i građevinske poslove, ali da odgovora do danas – nema.

“Iskreno, ne znam šta ćemo sada da radimo. Na sastanak u opštini Voždovac nije došao niko iz Crkve jer smatraju da smo mi malobrojni i da većina stanara, kako kažu, želi crkvu. Uporno ponavljamo da mi nismo protiv gradnje crkve nego protiv nelegalnog nametanja sadržaja koji će se graditi na tom mestu. Ne želimo podelu stanovnika i zato smo tražili sastanak sa SPC-om, da nađemo model rešenja problema”, kaže Biljana Savić, inženjerka građevine po struci.

Ona kaže da su stanari za dijalog s Crkvom, da je dogovoren još jedan sastanak, ali da ih sada Crkva, umjesto da uvaži razloge građana, naziva “bezbožnicima”. To nije u duhu nijedne vjere, naglašava Savićeva i dodaje da će ukoliko dođe do nametanja nečije volje novih protesta stanara sigurno biti, ali da u ovom trenutku ne može da kaže kada i kakvih.

Da ovaj put stanari nemaju za protivnika samo državu koja ih je nasamarila i da ovaj put iza inicijative o gradnji hrama ne stoji opskurni pop Stojadin, potvrda je stigla iz same Patrijaršije. U saopštenju se decidirano tvrdi da je sporna parcela u vlasništvu SPC i da je Crkva “postupajući po zahtjevu desetina stanara naselja” pribavila sve potrebne dozvole za gradnju crkve posvećenoj Prepodobnoj mati Angelini.

O tome kolika je podrška gradnji hrama, tvrde u Patrijaršiji, najbolje svjedoči prisustvo žitelja pomenutog naselja u drugim hramovima, “stotine krštenih stanovnika od kojih su većinom djeca i daleko veći broj osveštanih stanova i domova koji primaju sveštenike”. Iz Crkve napominju i da je odavno, zahvaljujući ktitoru, hram već prispio u Beograd i da se nalazi u odgovarajućem prostoru čekajući na montažu.

Iz SPC su poručili i da crkva “ni na koji način ne može da učestvuje u dijalogu koji se vodi između predstavnika opštine Voždovac i Udruženja stanara, kao i da se Crkva nikad nije protivila izgradnji objekata za druge namjene u naselju Stepa…

Brvnara se ne uklapa u ambijent

U Udruženju stanara, međutim, kažu da se crkva-brvnara koja je, navodno, stigla kao poklon iz Rusije, nikako ne uklapa u ambijent zgrada od savremenih materijala, pogotovo što je uz nju u drugoj fazi planirana i izgradnja parohijskog doma.

“Biće to malo rogobatno”, pa ćemo tražiti da se ispoštuju odluke iz 2014. godine sa sastanka održanog sa predstavnicima vlasti, na kome je dogovoreno izjašnjavanje građana po pitanju izgradnje verskog objekta. Ovo je predložio i gradski menadžer Goran Vesić”, kaže Biljana Savić.

Da li je nametnuta izgradnja crkve podijelila do sada složne stanare Stepe Sepanovića znaće se onog trenutka kada prve mašine stignu na gradilište.

Ivan Ćosić koji ima urednu dokumentaciju o svim dosadašnjim protestima stanara kaže da postoji opasnost da ovo bude prva neuspješna akcija jer je dio ljudi odbio da bude identifikovan u medijima kao navodni protivnik crkve “i pred Crkvom i pred Bogom”.

“Ali, ako jedna stvar prođe bez borbe, u naselju će sve više i više biti nametnutih sadržaja”, zaključuje Ćosić i podsjeća da do ovog ne bi došlo da je Građevinska direkcija ispunila obećanja koja je dala prilikom prodaje stanova i lokala. On tvrdi i da je GDS namjerno odugovlačila sa izgradnjom tržnog centra zbog velkog broja lokala na rubnim dijelovima naselja koje i pored toga još nije uspjela da proda.

“Verovatno ćemo reagovati, a kako zavisiće od situacije na terenu”, kažu na kraju u Udruženju stanara i apeluju na komšije da prije svega budu složni u odbrani svojih interesa.

Izvor: Al Jazeera